مباحث اعتقادی صفحه 221

ص:231

1- (1) نور / 62؛ محمد / 19؛ ممتحنه / 12: آل عمران / 152.
2- (2) نصر / 3.
3- (3) فتح / 1.
4- (4) تفسیر نمونه، ج 22، ص 7؛ المیزان، ج 18، ص 264؛ مجمع البیان، ج 9، ص 165؛ اسباب النزول واحدی، ص 398.

آیات را ناظر به همین مطلب می دانند. به صلح حدیبیه فتح المبین هم گفته می شود، چون راه پیروزی اسلام در جزیره العرب را هموار کرد پیامبر و مسلمان ها از سال های بعد حق یافتند که به زیارت مکه بیایند.

برخی مفسران(1) هم می گویند این آیات اشاره به فتح مکه، فتح خیبر، پیروزی بر تمام دشمنان با دلایل و معجزات است. به نظر می رسد آیه می تواند به همه موارد اشاره داشته باشد، ولی آن چه مشهور و قدر متیقن است و آیه و قراین آن را نشان می دهد، همان صلح حدیبیه است و فتح المبین اسلام است.

قرآن بعد از این که گوشزد می کند به تو فتح المبین دادیم، و تو را با صلح پیروز کردیم، در آیه دوم، چهار نتیجه مهم را بر می شمارد:

1. (لِیَغْفِرَ لَکَ اللّهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِکَ) ؛ تا خدا آنچه از پیامد (کار) تو مقدم شده و آنچه مؤخّر شده را برایت بیامرزد.»

2. (وَ یُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکَ) ؛ و نعمتش را برتو تمام کند.»

3. (وَ یَهْدِیَکَ صِراطاً مُسْتَقِیماً) ؛ و تو را به راهی راست ره نمون شود.»

4. (وَ یَنْصُرَکَ اللّهُ نَصْراً عَزِیزاً) ؛ و تو را به راهی راست ره نمون شود.»

سوالی که در این جا به ذهن انسان خطور می کند این است که اگر پیامبر صلی الله علیه و آله معصوم بود، چگونه ممکن است گناهی مرتکب شده باشد که خدا بخواهد ببخشد؟

مفسران چند پاسخ را بیان کرده اند:

1. مقصود از گناه، ترک اولی است که احیاناً پیامبر انجام می داد. یعنی گاهی پیامبر کاری را به خوبی انجام می داد، با این که می شد بهتر از آن انجام دهد، این خود نیاز به آمرزش و بخشش خواهی دارد، با این که اگر همان کار را ما می کردیم، هیچ اشکالی نداشت، پس ترک اولی یعنی کاری