مباحث اعتقادی صفحه 223

ص:233

نکته:

1. برخی از مفسران یاد آور شده اند،(1) این که خیلی از خطاب های قرآن به پیامبر صلی الله علیه و آله دیگران می باشند، مثلاً درست است که خدا به پیامبر فرمود: (لِیَغْفِرَ لَکَ اللّهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِکَ) و خطاب به پیامبر است، اما مقصود همه امت اسلام است.

بنابراین چون پیروزی مسلمان ها و اسلام در حقیقت پیروزی رهبر اسلام است مسأله به ایشان نسبت داده شد.

معنای دوّم (گناهانی که مشرکان به پیامبر نسبت می دادند) روایاتی هم دارد، ولی موجب انحصار نمی شود و هر کدام از چهار تفسیر پذیرفته شود، مسأله حل می شود و از ظاهر آیه روشن می شود که پیامبراسلام گناهی نکرده بود.

2. بحث دعا و استغفار پیامبران و ائمه علیهم السلام غیر از این بحثی است که در این آیه داشتیم.

استغفارهایی که در دعاها آمده است؛ مثل دعاهای صحیفه سجادیه یا طلب آمرزش پیامبران الهی در پیشگاه خدا چند تا احتمال می تواند داشته باشد:

1. برای آموزش مردم بود. مثلاً امام سجاد علیه السلام دعاهایی را مطرح می کند تا ما با مضامین این دعاها تربیت و آموزش بیابیم. امام معصوم هیچ گناهی نمی کند و نیز شاید ترک اولی هم نکرده باشد، ولی در عین حال دعا را می خواند تا دیگران آموزش ببینند.

2. برخی مواقع کارهایی که برای دیگران خیلی عادی است، برای