مباحث اعتقادی صفحه 329

ص:339

پرسش

قاعده آیه 18 سوره بقره (صُمٌّ بُکْمٌ عُمْیٌ) چیست ؟

پاسخ

این آیه شریفه در دو جا آمده است:

الف. سوره بقره، آیه 18 (صُمٌّ بُکْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لا یَرْجِعُونَ) ؛ (1) آیه حال منافقان را بیان می کند، این که آن ها همچون انسان های ناشنوا، نابینا و لال هستند که حقایق را نمی شنوند، نمی بینند و نه می توانند بیان بکنند. در حقیقت این بیان حال منافقان بود.

ب. سوره بقره آیه 171: (وَ مَثَلُ الَّذِینَ کَفَرُوا کَمَثَلِ الَّذِی یَنْعِقُ بِما لا یَسْمَعُ إِلاّ دُعاءً وَ نِداءً صُمٌّ بُکْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لا یَعْقِلُونَ) .

می فرماید کافران مثل کسانی اند که سخنانی می گویند که نمی شنوند مگر ندا و فریادی. این ها در حقیقت ناشنوا و نابینا و لال هستند، آن ها حقایق هستی را نمی بینند و زبانشان به حق جاری نمی شود. پس این ها اصلاً اهل خرد ورزی نیستند. حیواناتی انسان نما می مانند. آیا می شود از این دو آیه قاعده ای به دست آورد؟ مطلب را باید از دو جهت بررسی کنیم:

الف: از جهت محتوایی

می توانیم بگوییم این یک قاعده است که وجه مشترک انسان های منافق صفت و کافرپیشه این است که از زبان، گوش و چشمشان برای رسیدن به حقیقت و بیان آن استفاده نمی کنند.

ب: از جهت برخی حکمت ها و نکته ها

در این دو آیه «صم» یعنی ناشنوایی بر «عمی»، یعنی نابینای مقدم شده