- پیشگفتار 1
- [مقدمه] 3
- قسمت اوّل 11
- اشاره 11
- بخش نخست 12
- اشاره 12
- امت اسلام در روزگار امام سجاد علیه السّلام با دو خطر عمده مواجه بودند: 14
- خطر اول [گشوده شدن مرزهای فرهنگی جامعه اسلامی به روی فرهنگ های گوناگون] 14
- خطر دوم [فراموش شدن ارزش های اخلاقی] 15
- نظریات و گفته های معاصران امام سجاد علیه السّلام درباره آن حضرت 16
- اشاره 16
- بخش دوم 16
- آراء دانشمندان و مورخان درباره امام سجاد علیه السّلام 20
- بردباری 24
- بخش سوم 24
- اشاره 24
- سخاوت 25
- برخورد امام علیه السّلام با فقرا 26
- الف-گرامی داشتن فقیران 26
- ب-مهربانی امام علیه السّلام با مستمندان 26
- ج-نهی امام علیه السّلام از راندن سائل 27
- صدقه دادن 28
- اشاره 28
- الف.صدقه دادن لباس 29
- ب.صدقه دادن چیزهایی که بیشتر دوست داشت 29
- ج.تقسیم اموال 30
- د.صدقه دادن پنهانی 30
- ه.اخلاص امام علیه السّلام 31
- عزت نفس 32
- زهد امام علیه السّلام 33
- تضرع امام سجاد علیه السّلام به درگاه خدا 35
- با پدر و مادر 36
- روش زندگی خانوادگی 36
- اشاره 36
- با فرزندان 39
- با بردگان 40
- اشاره 42
- قسمت دوم 42
- بخش نخست 43
- اشاره 43
- کنیه های آن حضرت 45
- لقبهای آن حضرت 45
- مادرش 45
- بخش دوم 48
- بخش سوم 50
- اشاره 50
- اوضاع سیاسی عراق هنگام مرگ معاویه 53
- دلایل صریح بر امامت زین العابدین علیه السّلام 56
- امام زین العابدین علیه السّلام در روز عاشورا 57
- قسمت سوم 59
- اشاره 59
- اشاره 60
- امام زین العابدین بعد از واقعۀ عاشورا 60
- بخش نخست 60
- اسیران اهل بیت علیهم السّلام در شام 62
- امام سجاد علیه السّلام در مجلس یزید 65
- بخش دوم 74
- اشاره 74
- قیام مدینه 78
- تفرقه در خاندان اموی 86
- افزونی مخالفت ها با حکومت اموی 87
- سال های رنج و ناآرامی 90
- بخش سوم 93
- قسمت چهارم 96
- اشاره 96
- بخش نخست 97
- اشاره 97
- خطراتی که اسلام با آن روبرو بود 102
- اشاره 102
- عوامل افزایش انحراف در رهبری اسلامی 103
- عوامل تسریع در سقوط دولت اسلام 104
- مراحل حرکت مبارزاتی ائمۀ طاهرین علیهم السّلام 112
- بخش دوم 117
- بخش سوم 121
- اشاره 121
- 1.جهاد فکری و علمی 128
- اشاره 133
- 2.جهاد علمی،اجتماعی و عملی 133
- الف-اخلاق و تربیت(در سطح کل امت و پیروان اهل بیت علیهم السّلام) 134
- ب-اصلاح امور دولتی 135
- ج-مبارزه با فساد 138
- بخش چهارم 139
- عبادت در زندگی امام سجاد علیه السّلام 139
- اشاره 139
- اشاره 139
- 1.وضو 141
- عبادت امام سجاد علیه السّلام 141
- 2.نماز 141
- الف-عطر زدن 142
- ب-لباس آن حضرت در هنگام نماز 142
- ج-خشوع 142
- د-هزار رکعت نماز 144
- ه-سجدۀ زیاد 144
- و-تسبیح زیاد 145
- ز-انس با نماز شب 145
- ح-دعای آن حضرت بعد از نماز شب 146
- 3.روزه 149
- 4.دعای آن حضرت 153
- 5.حج 159
- دعای امام علیه السّلام در روز عرفه 163
- دعای امام سجاد علیه السّلام در روز عید قربان 170
- ویژگی دعا و مناجات در زندگی امام علیه السّلام 172
- جلوه هایی از عرفان الهی در مناجات امام سجاد علیه السّلام 178
- ویژگی گریه در زندگانی امام سجاد علیه السّلام 183
- ویژگی آزاد کردن بردگان در زندگانی امام سجاد علیه السّلام 187
- اشاره 191
- قسمت پنجم 191
- اشاره 192
- بخش نخست 192
- در گسترۀ قرآن کریم 194
- اشاره 194
- نمونه هایی از تفسیر امام زین العابدین علیه السّلام 197
- امام سجاد علیه السّلام در گسترۀ حدیث شریف 202
- امام سجاد علیه السّلام در گسترۀ عقائد و کلام 203
- اشاره 203
- تصریح امام زین العابدین علیه السّلام بر امامان بعد از خود و مژدۀ آمدن مهدی علیه السّلام 205
- امام سجاد علیه السّلام در گسترۀ فقه و احکام شرعی 209
- واقعیت های علمی در دعاهای امام سجاد علیه السّلام 215
- امام سجاد علیه السّلام در عرصۀ ادبیات 216
- احتجاج های امام زین العابدین علیه السّلام 218
- از میان پندها و حکمت های درخشان امام علیه السّلام 225
- پرتوی از کلمات درخشان امام سجاد علیه السّلام 229
- بخش دوم 236
- اشاره 236
- بیان اجمالی حقوق 239
- حق نفس 243
- حقوق اعضای بدن 243
- حق خدا 243
- بیان تفصیلی حقوق 243
- حقوق کارها 245
- حقوق پیشوایان 247
- حقوق رعیّت 247
- حقوق خویشاوندان 249
- حقوق عموم مردم و حقوق اشیا 253
- بخش سوم 262
- اشاره 262
- ویژگی های صحیفۀ سجادیه 264
- نقش تاریخی صحیفۀ سجادیه 266
- سند صحیفۀ سجادیه 268
- شرح های صحیفۀ سجادیه 269
- بحثی پیرامون صحیفۀ«جامعۀ»سجادیه 270
- دلیل اطلاق صفت کامله به صحیفۀ سجادیه 270
- فهرست موضوعات کلی صحیفۀ جامعه 271
- بخش چهارم 275
که بر درگاه تو نشسته و طالب عطا و کرمت هستیم،بر ما منت گذار و امیدمان را ناامید مکن چراکه تو بر این کار از ما که تحت امرت هستیم سزاوارتری،خدایا کرم کرده ای بر من نیز کرم کن چراکه من هم از گدایان کویت هستم پس اگر چیزی به کسی می بخشی مرا نیز با آنان که اهل دریافت عطایایت هستند همراه کن.
سپس چهرۀ مبارکش را در حالی که از اشک چشمانش تر شده بود به سوی کنیزان و غلامان برمی گرداند و با ملایمت و مهربانی می فرمود:«از شما در گذشتم،آیا شما نیز مرا و رفتار بدم را می بخشید؟من به راستی صاحب اختیار بد،ممسک و ستمگری بودم که خود بنده ای هستم که صاحب اختیاری کریم،بخشنده،دادگر و نیکوکار دارد».در این هنگام آنان با صدای بلند می گفتند:سرورا از تو در گذشتیم،امام سجاد علیه السّلام به آنان می فرمود:بگویید:«خداوندا علی بن الحسین را ببخش چنانکه او ما را بخشید و او را از آتش دوزخ رهایی بخش همچنان که او ما را از بند بردگی آزاد کرد».
پس از اینکه آن ها این جمله را تکرار می کردند،حضرت می فرمود:«الّلهمّ آمین ربّ العالمین،بروید که شما را بخشیدم و به امید عفو پروردگار و آزادیم از عذاب قیامت آزادتان ساختم»و چون روز عید فطر می شد به آن غلامان و کنیزان عیدی بسیاری می داد که آنان را از مردم بی نیاز می کرد (1).
4.دعای آن حضرت
امام سجاد علیه السّلام در سحرهای ماه مبارک رمضان با تضرع و زاری خاصی با خدا نجوا می کرد که چون این دعا را ابو حمزۀ ثمالی از آن حضرت روایت کرده به دعای ابو حمزۀ ثمالی معروف است،این دعا میزان روی آوردن و
1- (1)) .بحار الانوار 103/46-105.