امرها و نهیها و تحریم‌های خدا از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 123

«خداوند تنها از ميان‌خوردني‌ها مردار وخون و گوشت خوك و گوشت حيواني كه براي غير خدا ذبح شده حرام كرده است و در اينها هم اگر كسي ناچار بخوردن شود در صورتي كه خودش خود را ناچار نكرده باشد و نيز در صورتي كه در

1- الميــزان ج: 12 ص: 524.

(292) امرها ، نهي‌ها و تحريم‌هاي خدا

خوردن از حد اضطرار تجاوز نكند گناهي بر او نيست كه خدا غفور و رحيم است» (173 / بقره).

«فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ باغٍ وَ لا عادٍ...» كسي كه ناچار شد از آن بخورد، به‌شرطي كه نه ظالم باشد، و نه از حد تجاوز كند.

دو كلمه «غَيْرَ باغٍ وَ لا عادٍ» دو حال هستند كه عامل آنها اضطرار است و معنايش اين است كه هر كس مضطر و ناچار شد در حاليكه نه ياغي است و نه متجاوز، از آنچه مــا حـرام كـرديـم بخـورد، در اين صـورت گنـاهـي در خوردن آن نكرده است، و اما اگر اضطرارش در حال بغي و تجاوز باشد، مثل اين كـه همين بغي و تجاوز باعث اضطـــرار وي شـده بـاشنـد، در ايـن صـورت جايـز نيسـت از آن محـرمـات بخــورد.

اضطرار و مجوز استفاده محدود از غذاهاي حرام (293)

«اِنَّ اللّهَ غَفُور رَحيمْ» اين جمله دليلي است بر اينكه اين تجويز خدا و رخصتي كــه داده از بــاب ايـن بـوده كه خواسته است به مؤمنين تخفيفي دهد، و گرنه مناط نهي و حــرمـــت در صــــورت اضـطـــرار نيــز هسـت. (1)

برداشته شدن حكم حرمت، به عنوان حكم ثانوي

«فَمَــنِ اضْطُــرَّ في مَخْمَصَــةٍ غَيْــرَ مُتَجانِـفٍ لاِِثْـمِ فَــاِنَّ اللّهَ غَفُورٌرَحيمٌ،»