شیوه های نظارتی امر به معروف و نهی از منکر در گفتار و سیره پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله وسلم) صفحه 117
- پیش گفتار 3
- اشاره 5
- فصل اول: مفاهیم و کلیات 5
- 1. نظارت 5
- الف) واژه شناسی نظارت 5
- اشاره 5
- ب) اصطلاح شناسی «نظارت» 6
- ج) ضرورت نظارت 7
- د) اقسام نظارت 8
- اشاره 8
- یک _ نظارت الهی 10
- دو _ نظارت وجدانی 12
- سه _ نظارت نهادی 15
- چهار _ نظارت همگانی 16
- ه_) نظارت در زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 18
- الف) واژه شناسی امر به معروف و نهی از منکر 21
- 2. امر به معروف و نهی از منکر 21
- اشاره 21
- ب) اهمیت امر به معروف و نهی از منکر 23
- ج) امر به معروف، ضامن سلامت جامعه 25
- د) پیشینه امر به معروف و نهی از منکر 28
- اشاره 28
- _ دایره حِسبه 31
- ه) پی آمدهای ترک امر به معروف و نهی از منکر 34
- و) موانع امر به معروف و نهی از منکر 37
- اشاره 37
- یک _ ترس 37
- دو _ دنیا دوستی 38
- سه _ نادانی 39
- اشاره 40
- فصل دوم: روش شناسی نظارت همگانی پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 40
- 1. اصول کلی 44
- اصل اول: استفاده از شیوه های درست 44
- اشاره 44
- اصل دوم: تبیین قلمروها 45
- اصل سوم: وجود ناظران دقیق 49
- اصل چهارم: منکرستیزی 55
- 2. شیوه های رفتاری پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 58
- اشاره 58
- الف) چشم پوشی در مسائل شخصی 59
- ب) توجه به زمینه ها 61
- ج) تشویق و تنبیه 63
- د) نکوداشت ارزش ها 65
- ه) آسان گیری 67
- و) دل سوزی و رفاقت 70
- ز) کناره گیری 72
- ح) بی اعتنایی 75
- ط) صبوری 76
- ی) روی برتافتن 79
- اشاره 79
- یا) تشویق فرد معترض 82
- یج) اقتدار 84
- یب) اعتراض عمومی 84
- ید) قیام 86
- 3. شیوه های گفتاری پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 88
- اشاره 88
- الف) پند بجا 89
- ب) پند رسا؛ تذکر مستقیم 90
- ج) پند هنرمندانه 93
- د) تبیین علت 95
- ه_ ) گفتار نرم 96
- و) تذکر اشاره ای 98
- ز) معرفی جای گزین 99
- ح) یادآوری زیبایی ها 100
- ط) مناظره 102
- 4. رابطه شیوه های رفتاری و گفتاری پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 103
- 5. رابطه حکومت و نظارت همگانی 106
- اشاره 108
- اشاره 108
- 1. نظارت بر بازار 108
- فصل سوم: نظارت رسمی نهادی 108
- الف) فریب کاری بازاریان 109
- ب) محتکران 110
- ج) اختلال در نظام بازار 111
- الف) پرداخت خسارت 112
- 2. نظارت بر لشکر 112
- اشاره 112
- ب) سخت گیری در بیت المال 113
- د) رعایت عواطف انسانی 115
- ج) توجه به مصالح عمومی 115
- اشاره 116
- 3. نظارت بر کارگزاران مالی 116
- خلاصه سخن 117
- اشاره 119
- فصل چهارم: امر به معروف و رسانه 119
- خلاصه سخن 125
- نکته پایانی 125
- کتاب در یک نگاه 126
- کتاب نامه 128
ص:119
هدیه ای است که به من داده اند. پیامبر به او فرمود: «اگر راست می گویی، چرا در خانه پدرت ننشستی تا برایت هدیه بیاورند.» سپس خطبه ای خواند و این موضوع را برای عموم آشکار کرد و پس از حمد و ستایش خداوند فرمود: «من مردی را برای کاری می فرستم، ولی او می آید و می گوید: این اموال شماست و این هم هدیه ای است که به من داده اند. پس اگر راست می گوید، چرا در خانه پدر و مادرش نمی نشیند تا برایش هدیه بیاورند؟! به خدا سوگند! هیچ کس از زکات، به ناحق برنگیرد، مگر آنکه در روز قیامت آن را بر گردن خود داشته باشد».(1)
خلاصه سخن
خلاصه سخن
در این فرصت کوتاه، فقط نمونه هایی از نظارت رسمی رسول خدا صلی الله علیه و آله بررسی شد، ولی مقایسه این مطالب با فصل نظارت همگانی نشان می دهد، پیامبر خدا در برخورد و اصلاح عمومی بسیار آسان گیر بود و با نرمی و عطوفت رفتار می کرد، ولی در برابر خطاهای مسئولان و کارگزاران حکومتی بسیار سخت گیر و نکته سنج بود.
1- صحیح مسلم، ج 6، ص 11.