شیوه های نظارتی امر به معروف و نهی از منکر در گفتار و سیره پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله وسلم) صفحه 28
- پیش گفتار 3
- اشاره 5
- فصل اول: مفاهیم و کلیات 5
- 1. نظارت 5
- الف) واژه شناسی نظارت 5
- اشاره 5
- ب) اصطلاح شناسی «نظارت» 6
- ج) ضرورت نظارت 7
- د) اقسام نظارت 8
- اشاره 8
- یک _ نظارت الهی 10
- دو _ نظارت وجدانی 12
- سه _ نظارت نهادی 15
- چهار _ نظارت همگانی 16
- ه_) نظارت در زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 18
- الف) واژه شناسی امر به معروف و نهی از منکر 21
- 2. امر به معروف و نهی از منکر 21
- اشاره 21
- ب) اهمیت امر به معروف و نهی از منکر 23
- ج) امر به معروف، ضامن سلامت جامعه 25
- د) پیشینه امر به معروف و نهی از منکر 28
- اشاره 28
- _ دایره حِسبه 31
- ه) پی آمدهای ترک امر به معروف و نهی از منکر 34
- و) موانع امر به معروف و نهی از منکر 37
- اشاره 37
- یک _ ترس 37
- دو _ دنیا دوستی 38
- سه _ نادانی 39
- اشاره 40
- فصل دوم: روش شناسی نظارت همگانی پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 40
- 1. اصول کلی 44
- اصل اول: استفاده از شیوه های درست 44
- اشاره 44
- اصل دوم: تبیین قلمروها 45
- اصل سوم: وجود ناظران دقیق 49
- اصل چهارم: منکرستیزی 55
- 2. شیوه های رفتاری پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 58
- اشاره 58
- الف) چشم پوشی در مسائل شخصی 59
- ب) توجه به زمینه ها 61
- ج) تشویق و تنبیه 63
- د) نکوداشت ارزش ها 65
- ه) آسان گیری 67
- و) دل سوزی و رفاقت 70
- ز) کناره گیری 72
- ح) بی اعتنایی 75
- ط) صبوری 76
- ی) روی برتافتن 79
- اشاره 79
- یا) تشویق فرد معترض 82
- یج) اقتدار 84
- یب) اعتراض عمومی 84
- ید) قیام 86
- 3. شیوه های گفتاری پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 88
- اشاره 88
- الف) پند بجا 89
- ب) پند رسا؛ تذکر مستقیم 90
- ج) پند هنرمندانه 93
- د) تبیین علت 95
- ه_ ) گفتار نرم 96
- و) تذکر اشاره ای 98
- ز) معرفی جای گزین 99
- ح) یادآوری زیبایی ها 100
- ط) مناظره 102
- 4. رابطه شیوه های رفتاری و گفتاری پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 103
- 5. رابطه حکومت و نظارت همگانی 106
- اشاره 108
- اشاره 108
- 1. نظارت بر بازار 108
- فصل سوم: نظارت رسمی نهادی 108
- الف) فریب کاری بازاریان 109
- ب) محتکران 110
- ج) اختلال در نظام بازار 111
- الف) پرداخت خسارت 112
- 2. نظارت بر لشکر 112
- اشاره 112
- ب) سخت گیری در بیت المال 113
- د) رعایت عواطف انسانی 115
- ج) توجه به مصالح عمومی 115
- اشاره 116
- 3. نظارت بر کارگزاران مالی 116
- خلاصه سخن 117
- اشاره 119
- فصل چهارم: امر به معروف و رسانه 119
- خلاصه سخن 125
- نکته پایانی 125
- کتاب در یک نگاه 126
- کتاب نامه 128
ص:30
و چنانچه هدف آنها جلب خشنودی خدا باشد، خداوند راه را برای آنان هموار می کند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید:
هر که اطاعت خدا را بر ناخشنودی مردم ایثار کند، خداوند او را از دشمنی هر دشمنی و حسادت هر حسودی و ستم هر ستم کاری بسنده می کند و همواره خداوند عزوجل یاور و پشتیبان اوست.(1)
د) پیشینه امر به معروف و نهی از منکر
اشاره
د) پیشینه امر به معروف و نهی از منکر
پیشینه امر به معروف و نهی از منکر، به آفرینش آدم برمی گردد و از همان روزی که شیطان آدم را فریفت، مبارزه میان معروف و منکر شروع شد. نخستین منکر را ابلیس مرتکب شد و در برابر فرمان پروردگار تکبر ورزید و نخستین نهی از منکر را حضرت حق انجام داد، چنان که در قرآن می خوانیم:
قالَ ما مَنَعَکَ ألاّ تَسْجُدَ إذْ أمَرْتُکَ قالَ أنا خَیْرٌ مِنْهُ. (اعراف: 12)
فرمود: «چون تو را به سجده امر کردم، چه چیز تو را بازداشت از اینکه [بر آدم] سجده کنی؟» گفت: من از او بهترم.
سپس شیطان کار ناشایست خود را با سخن «مرا از آتش آفریدی و او را از گل» توجیه کرد. ازاین رو، پس از ابلیس، همه کسانی که رفتاری ناپسند دارند، برای کردار خود بهانه می آورند. با این مقدمه، می توان همه پیامبران الهی را آمران به معروف و ناهیان از منکر دانست. در آیات قرآن مجید، از چگونگی
1- محمد بن حسن طوسی، تهذیب الاحکام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1365، چ 4، ج 6، ص 179، ح 15.