شیوه های نظارتی امر به معروف و نهی از منکر در گفتار و سیره پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله وسلم) صفحه 67
- پیش گفتار 3
- فصل اول: مفاهیم و کلیات 5
- اشاره 5
- 1. نظارت 5
- الف) واژه شناسی نظارت 5
- اشاره 5
- ب) اصطلاح شناسی «نظارت» 6
- ج) ضرورت نظارت 7
- د) اقسام نظارت 8
- اشاره 8
- یک _ نظارت الهی 10
- دو _ نظارت وجدانی 12
- سه _ نظارت نهادی 15
- چهار _ نظارت همگانی 16
- ه_) نظارت در زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 18
- الف) واژه شناسی امر به معروف و نهی از منکر 21
- 2. امر به معروف و نهی از منکر 21
- اشاره 21
- ب) اهمیت امر به معروف و نهی از منکر 23
- ج) امر به معروف، ضامن سلامت جامعه 25
- اشاره 28
- د) پیشینه امر به معروف و نهی از منکر 28
- _ دایره حِسبه 31
- ه) پی آمدهای ترک امر به معروف و نهی از منکر 34
- و) موانع امر به معروف و نهی از منکر 37
- اشاره 37
- یک _ ترس 37
- دو _ دنیا دوستی 38
- سه _ نادانی 39
- اشاره 40
- فصل دوم: روش شناسی نظارت همگانی پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 40
- 1. اصول کلی 44
- اصل اول: استفاده از شیوه های درست 44
- اشاره 44
- اصل دوم: تبیین قلمروها 45
- اصل سوم: وجود ناظران دقیق 49
- اصل چهارم: منکرستیزی 55
- 2. شیوه های رفتاری پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 58
- اشاره 58
- الف) چشم پوشی در مسائل شخصی 59
- ب) توجه به زمینه ها 61
- ج) تشویق و تنبیه 63
- د) نکوداشت ارزش ها 65
- ه) آسان گیری 67
- و) دل سوزی و رفاقت 70
- ز) کناره گیری 72
- ح) بی اعتنایی 75
- ط) صبوری 76
- ی) روی برتافتن 79
- اشاره 79
- یا) تشویق فرد معترض 82
- یج) اقتدار 84
- یب) اعتراض عمومی 84
- ید) قیام 86
- 3. شیوه های گفتاری پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 88
- اشاره 88
- الف) پند بجا 89
- ب) پند رسا؛ تذکر مستقیم 90
- ج) پند هنرمندانه 93
- د) تبیین علت 95
- ه_ ) گفتار نرم 96
- و) تذکر اشاره ای 98
- ز) معرفی جای گزین 99
- ح) یادآوری زیبایی ها 100
- ط) مناظره 102
- 4. رابطه شیوه های رفتاری و گفتاری پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 103
- 5. رابطه حکومت و نظارت همگانی 106
- اشاره 108
- اشاره 108
- 1. نظارت بر بازار 108
- فصل سوم: نظارت رسمی نهادی 108
- الف) فریب کاری بازاریان 109
- ب) محتکران 110
- ج) اختلال در نظام بازار 111
- الف) پرداخت خسارت 112
- اشاره 112
- 2. نظارت بر لشکر 112
- ب) سخت گیری در بیت المال 113
- د) رعایت عواطف انسانی 115
- ج) توجه به مصالح عمومی 115
- اشاره 116
- 3. نظارت بر کارگزاران مالی 116
- خلاصه سخن 117
- اشاره 119
- فصل چهارم: امر به معروف و رسانه 119
- نکته پایانی 125
- خلاصه سخن 125
- کتاب در یک نگاه 126
- کتاب نامه 128
ص:69
ه) آسان گیری
ه) آسان گیری
«بیاموزید و آسان گیرید، بیاموزید و آسان گیرید، بیاموزید و آسان گیرید.»(1) پیامبر خدا سه بار بر آسان گیری تأکید کرد تا همگان بدانند یکی از اصول اساسی اسلام، آسان گیری است و این دین فقط در مواردی محدود برای اصلاح فرد و جامعه، سخت گیری را جایز می داند. آن حضرت در سخنی دیگر می فرماید:
إنَّ اللّه َ لَم یَبْعَثنی مُعَنِّتا وَ لا مُتَعَنِّتا، وَلکِن بَعَثَنی مُعَلِّما مُیَسِّرا.(2)
خدا مرا سخت گیر و آزاردهنده برنینگیخت، بلکه مرا آموزگاری آسان گیر برانگیخت.
پیامبر برای گسترش نیکی ها، از روش آسان گیری بسیار بهره برد و حتی یارانش را توبیخ می کرد که چرا با سخت گیری ها مردم را از دین فراری می دهند و از اسلام بیزارشان می کنند.(3) آن حضرت وقتی شنید برخی یارانش تمام شب را عبادت می کنند و نمی خوابند، فرمود: «بس کنید و به اندازه توانتان عبادت کنید!»(4)
پیامبر خدا در باز داشتن افراد از زشتی ها نیز از روش آسان گیری استفاده می کرد. نقل است روزی بادیه نشینی مسجد را نجس کرد. مردم او را گرفتند. پیامبر فرمود: «رهایش کنید و چند ظرف آب روی نجاست بریزید. همانا شما
1- ادب المفرد، ص 381، ح 1320.
2- مسلم بن حجاج نیشابوری، صحیح مسلم، بیروت، دارالفکر، ج 4، ص 188.
3- مسلم بن حجاج نیشابوری، صحیح مسلم، بیروت، دارالفکر، ج 2، ص 42.
4- صحیح بخاری، ج 1، ص 16.