- پیشگفتار 1
- [مقدمه] 3
- قسمت اوّل 11
- اشاره 11
- بخش نخست 12
- بخش دوّم 16
- اشاره 23
- بخش سوّم 23
- صبر و بردباری 24
- صبر امام باقر علیه السّلام 27
- اشاره 30
- کرم و سخاوت امام باقر علیه السّلام 30
- الف-بزرگداشت نیازمندان 31
- ج-نیکی به اصحاب و یاران 31
- ب-آزاد کردن بندگان 31
- د-صدقه دادن آن حضرت به فقرای مدینه 32
- عبادت امام باقر علیه السّلام 34
- ب-نماز بسیار: 34
- اشاره 34
- الف-خشوع در هنگام نماز: 34
- ج-دعای امام باقر علیه السّلام در حال سجده: 35
- حجّ امام باقر علیه السّلام 37
- زهد و پارسایی در زندگی دنیا 39
- یاد خداوند متعال 39
- مناجات امام باقر علیه السّلام با خداوند متعال 39
- اشاره 41
- قسمت دوم 41
- بخش نخست 42
- بخش دوم 51
- بخش سوم 54
- اشاره 63
- قسمت سوم 63
- اشاره 64
- بخش نخست 64
- مراحل حرکت مبارزاتی ائمۀ طاهرین علیهم السّلام 72
- اشاره 76
- بخش دوم 76
- اشاره 87
- امام باقر علیه السّلام و عبد الملک مروان 87
- امام باقر علیه السّلام و حلّ مسألۀ ضرب مسکوکات 88
- ولید بن عبد الملک 93
- اشاره 97
- عمر بن عبد العزیز 97
- امام محمّد باقر علیه السّلام و عمر بن عبد العزیز 103
- یزید بن عبد الملک 109
- هشام بن عبد الملک 111
- اشاره 111
- دستگیری امام باقر علیه السّلام،بردن آن حضرت به دمشق و زندانی کردن ایشان 112
- امام باقر علیه السّلام و عالم مسیحی 120
- اقدام برای ترور امام باقر علیه السّلام 123
- مهم ترین ویژگی های عصر امام باقر علیه السّلام 124
- جلوه های انحراف در عصر امام باقر علیه السّلام 126
- اشاره 126
- انحراف فکر و عقیده 127
- انحراف سیاسی 129
- انحراف اخلاقی 133
- انحراف در عرصۀ اقتصاد 136
- بخش سوم 139
- اشاره 139
- محورهای حرکت عمومی اصلاحاتی امام باقر علیه السّلام 140
- اشاره 140
- اوّل:اصلاح در عرصۀ فکر و عقیده 140
- 1.ردّ افکار و عقاید مخرّب و مذاهب منحرف 141
- 2.بحث و مناظره با صاحبان مذاهب منحرف و سمبل های انحراف 146
- 3.محکوم کردن فقیهان درباری 150
- 4.دعوت مردم به گرفتن اندیشه از سرچشمه های زلال 151
- 5.انتشار دانش های اهل بیت علیهم السّلام 152
- اشاره 153
- دوّم:تأسیس دانشگاه نمونۀ فقه 153
- خصوصیّات مکتب فقهی اهل بیت علیهم السّلام 155
- سوّم:اصلاحات سیاسی 158
- اشاره 158
- 1.دعوت به امر به معروف و نهی از منکر 158
- 2.انتشار مفاهیم صحیح سیاسی 160
- 3.رسوا کردن عملکرد دستگاه اموی 164
- 4.دعوت مردم به دوری از حکومت وقت 166
- 5.مواضع مستقیم امام باقر علیه السّلام در برابر حاکمان منحرف 167
- 6.موضع امام باقر علیه السّلام در رابطه با جنگ مسلّحانه 171
- چهارم:اصلاح اخلاقی و اجتماعی 173
- اشاره 173
- 1.دعوت به پیاده کردن سنّت شریف نبوی 174
- 2.دعوت به مکارم اخلاق 177
- پنجم:اصلاحات اقتصادی 180
- اشاره 187
- قسمت چهارم 187
- بخش نخست 188
- اشاره 188
- اوّل:امام باقر علیه السّلام و عناصر تشکیل دهندۀ گروه صالحان 192
- 1.عقیدۀ سالم 192
- 2.مرجعیّت اهل بیت علیهم السّلام 196
- 3.ویژگی های پیروی از اهل بیت علیهم السّلام 199
- دوّم:امام باقر علیه السّلام و تزکیۀ نفوس 202
- 1.ارکان اساسی تزکیه در نزد امام باقر علیه السّلام 202
- اشاره 202
- الف-حاکم کردن عقل 203
- ب.تبعیّت ارادۀ انسان از ارادۀ خدا 204
- ج.درک انسان از مراقبت دائمی خداوند از او 204
- د.توجّه دائم به روز قیامت 205
- الف.ارتباط دائم با خداوند متعال 206
- 2.راه وروش تزکیه در نزد امام باقر علیه السّلام 206
- اشاره 206
- ب.اقرار به گناه و توبه از آن 208
- ج.برحذر بودن از غرق شدن در گناهان 210
- د.عمق بخشیدن به حیای درونی 211
- ح.شکستن انس و الفت میان انسان و رفتار جاهلی 211
- و.از میان بردن موانع نفسانی رفتار صحیح 213
- اشاره 215
- 1.تشویق به طلب علم 215
- سوّم:رویّۀ فرهنگ سازی امام باقر علیه السّلام 215
- 2.جایگاه ممتاز دانشمندان و فضیلت آنان 216
- 3.اخلاص در یاد گرفتن دانش 217
- 4.ضرورت نشر دانش و فرهنگ سازی برای مردم 218
- 5.لغزشگاه ها و آفت های دانشجویان 219
- 6.مرجعیّت علمی 220
- 7.مؤسّسات فرهنگی 222
- اشاره 223
- چهارم:امام باقر علیه السّلام و زنده کردن روح جهاد و حماسه در امّت 223
- اوّل:اقامۀ شعائر حسینی 224
- دوّم:زنده کردن ایمان به مسألۀ امام مهدی علیه السّلام 226
- پنجم:امام باقر علیه السّلام و هویّت بخشیدن به گروه صالحان 227
- اشاره 227
- محورهای وابستگی در گروه صالحان 229
- اوّل:نامگذاری 231
- ویژگی های هویّت شیعی 231
- دوّم:صفات 233
- سوّم:جایگاه گروه صالحان 233
- 1.روابط داخلی گروه صالحان 237
- اشاره 237
- ششم:امام باقر علیه السّلام و سازماندهی روابط گروه صالحان 237
- اشاره 237
- اصول روابط داخلی 240
- 2.روابط با سایر گروه های اسلامی 241
- 3.روابط با اهل ذمّه 242
- 4.رابطه با کفّار 243
- هفتم:امام باقر علیه السّلام و سیستم امنیّتی گروه صالحان 244
- اشاره 244
- 1.تقیّه 245
- 2.کتمان اسرار 248
- 3.ایجاد توازن در رابطه با حاکمان 250
- 4.مراعات سطوح مختلف 252
- اشاره 253
- هشتم:امام باقر علیه السّلام و نظام اقتصادی گروه صالح 253
- تأکید بر اهمّیّت عامل اقتصادی 254
- ایجاد موازنه میان طلب رزق وروزی و طلب مکارم اخلاقی 257
- منابع مالی گروه صالح 260
- همیاری داخلی در گروه صالح 262
- اشاره 267
- نهم:امام باقر علیه السّلام و نظام اجتماعی گروه صالح 267
- 1.خانواده 268
- 2.خویشاوندان 272
- 3.همسایگان 273
- 4.افراد گروه صالح 274
- 5.جامعۀ اسلامی 280
- دهم:امام باقر علیه السّلام و آیندۀ گروه صالح 287
- اشاره 293
- بخش دوم 293
- انگیزه های ترور امام باقر علیه السّلام 294
- 1.شخصیّت والای امام باقر علیه السّلام: 294
- اشاره 294
- 2.رویدادهایی که در دمشق به وقوع پیوست 295
- تصریح امام باقر علیه السّلام بر امامت امام صادق علیه السّلام پس از خود 296
- وصیّت های امام باقر علیه السّلام 297
- تسلیت گفتن مسلمانان به امام صادق علیه السّلام در عزای پدر بزرگوارش 299
- بخش سوّم 301
- اشاره 301
- میراث تفسیری امام محمّد باقر علیه السّلام 303
- اشاره 303
- نمونه هائی از تفسیر امام باقر علیه السّلام 305
- میراث حدیثی امام باقر علیه السّلام 308
- میراث کلامی امام باقر علیه السّلام 310
- اشاره 310
- 1.عجز عقل انسان از درک حقیقت خداوند متعال 311
- 2.ازلی بودن واجب الوجود 312
- 3.وجوب اطاعت امام علیه السّلام 314
- میراث تاریخی امام باقر علیه السّلام 314
- اشاره 314
- 2.حکمت سلیمان 315
- 1.وحی خداوند به حضرت آدم علیه السّلام 315
- 4.نامگذاری نوح به عبد شکور 316
- 3.حکمتی از تورات 316
- 7.نفی بی سواد بودن از پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و اله 317
- 5.نفرین کردن نوح به قومش 317
- 6.اسماعیل اوّلین کسی بود که به زبان عربی سخن گفت 317
- 1.عاریه گرفتن سلاح توسّط پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و اله از صفوان 318
- امام باقر علیه السّلام و نقل سیرۀ مبارک نبوی 318
- 2.حرکت خالد به سمت قبیلۀ بنی جذیمه: 319
- امام باقر علیه السّلام و سیرۀ حضرت علی علیه السّلام 321
- اخبار غیبی که امام باقر علیه السّلام بیان داشته اند 322
- میراث فقهی امام باقر علیه السّلام 325
- اشاره 325
- لمس کردن عورت،باطل کنندۀ وضو نیست 329
- مسح از روی کفش 329
- قرائت با صدای بلند در نمازی که باید آهسته قرائت کرد 330
- صلوات بر آل پیامبر در تشهد 330
- از وصایای امام باقر علیه السّلام 331
تنزیل قرآن جنگ نمودم،هیچ کس تأویل قرآن را به تمام و کمال نمی داند مگر علیّ بن ابی طالب،به همین خاطر بود که رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود:«أقضاکم علیّ»؛داناترین شما به دانش قضاوت علی است.یعنی او در میان شما قاضی است و عمر بن خطّاب گفت:«لو لا علیّ لهلک عمر»؛اگر علی نبود هر آینه عمر هلاک شده بود.عجبا که عمر به فضیلت علیّ بن ابی طالب اعتراف کرده است،امّا دیگران فضیلت او را انکار می کنند.
هشام سر به زیر انداخت.هیچ راهی برای ردّ کلمات امام باقر علیه السّلام ندید.
ناچار رو به امام باقر علیه السّلام کرد و به آن حضرت عرض کرد:از من حاجتی بخواه.
امام باقر علیه السّلام خطاب به هشام فرمودند:«من در حالی از شهر و دیار خود خارج شدم که اهل و عیالم از خروج من به وحشت افتاده و نگران بودند».
هشام گفت:خداوند وحشت آن ها را با بازگشت تو به سوی آنان به آرامش مبدّل خواهد کرد.دیگر در شام نمان و همین امروز به سمت شهر و دیار خود بازگرد (1).
این روایت اشاره ای به ماجرای دستگیری و زندانی شدن امام باقر علیه السّلام در شهر دمشق ندارد.امّا به این مطلب اشاره دارد که خارج شدن امام علیه السّلام از مدینه در حالتی غیرطبیعی بوده است تا آنجا که اهل و عیال آن حضرت از خروج ایشان به وحشت افتاده بودند.
امام باقر علیه السّلام و عالم مسیحی
امام باقر علیه السّلام در سفری که به شام داشت با دانشمندی از بزرگان نصاری دیدار کرد.در این دیدار میان امام باقر علیه السّلام و آن دانشمند مناظره ای درگرفت که
1- (1)) .دلائل الامامه/104-106.