پیشوایان هدایت : شکافنده علوم، حضرت امام محمدباقر علیه السلام جلد 7 صفحه 136

شود عجیب نیست.چراکه مردم به همان راهی می روند که حاکمان و والیان و دستگاه های دولتی مبلّغ و مروّج آن هستند.نتیجۀ این انحراف این شد که اکثریّت مردم بواسطۀ منحرف شدن و فرورفتن در این انحرافات از اهداف بزرگی که شریعت اسلام برای آن ها معیّن کرده بود دور شوند.آنان دیگر اهمیّتی به رویدادهای مخاطره آمیزی که جامعۀ اسلامی و شریعت اسلام را تهدید می کرد نمی دادند.

انحراف در عرصۀ اقتصاد

در این دوران حاکمان جامعه هرگونه دخل و تصرّفی در اموال و دارایی های عمومی انجام می دادند.گویا این اموال ملک شخصی آن ها است.

آنان مطابق میل و رغبت و خواهش های دل خود آن اموال را به مصرف می رساندند و در این میان بیشترین نصیب از بیت المال مسلمانان مخصوص کنیزکان و آوازخوانان بود که مطابق هواهای نفسانی،لذّت ها و شهوت های حاکمان کار می کردند.آنان همچنین بوسیلۀ پول های بیت المال مسلمانان فکر و اندیشه افراد را خریده و آنان را وامدار منّت خویش می کردند.آن ها اموال بیت المال را در پای افرادی که آنان را مدح کرده،ثنا گفته و یا در تثبیت سلطنت آنان قدمی برمی داشتند مصرف می نمودند.آورده اند که نابغۀ شیبانی شعری سرود و در آن یزید بن عبد الملک را مدح کرد.یزید بن عبد الملک دستور داد تا او را صله داده،لباس فاخر پوشانده و صد شتر به او بدهند (1).

اینجا بود که شاعران برای دست یابی به اموال بیشتر در مدح و ثنای