- پیشگفتار 1
- [مقدمه] 3
- قسمت اوّل 11
- اشاره 11
- بخش نخست 12
- بخش دوّم 16
- اشاره 23
- بخش سوّم 23
- صبر و بردباری 24
- صبر امام باقر علیه السّلام 27
- کرم و سخاوت امام باقر علیه السّلام 30
- اشاره 30
- ج-نیکی به اصحاب و یاران 31
- ب-آزاد کردن بندگان 31
- الف-بزرگداشت نیازمندان 31
- د-صدقه دادن آن حضرت به فقرای مدینه 32
- عبادت امام باقر علیه السّلام 34
- اشاره 34
- ب-نماز بسیار: 34
- الف-خشوع در هنگام نماز: 34
- ج-دعای امام باقر علیه السّلام در حال سجده: 35
- حجّ امام باقر علیه السّلام 37
- زهد و پارسایی در زندگی دنیا 39
- یاد خداوند متعال 39
- مناجات امام باقر علیه السّلام با خداوند متعال 39
- اشاره 41
- قسمت دوم 41
- بخش نخست 42
- بخش دوم 51
- بخش سوم 54
- اشاره 63
- قسمت سوم 63
- بخش نخست 64
- اشاره 64
- مراحل حرکت مبارزاتی ائمۀ طاهرین علیهم السّلام 72
- اشاره 76
- بخش دوم 76
- اشاره 87
- امام باقر علیه السّلام و عبد الملک مروان 87
- امام باقر علیه السّلام و حلّ مسألۀ ضرب مسکوکات 88
- ولید بن عبد الملک 93
- اشاره 97
- عمر بن عبد العزیز 97
- امام محمّد باقر علیه السّلام و عمر بن عبد العزیز 103
- یزید بن عبد الملک 109
- هشام بن عبد الملک 111
- اشاره 111
- دستگیری امام باقر علیه السّلام،بردن آن حضرت به دمشق و زندانی کردن ایشان 112
- امام باقر علیه السّلام و عالم مسیحی 120
- اقدام برای ترور امام باقر علیه السّلام 123
- مهم ترین ویژگی های عصر امام باقر علیه السّلام 124
- جلوه های انحراف در عصر امام باقر علیه السّلام 126
- اشاره 126
- انحراف فکر و عقیده 127
- انحراف سیاسی 129
- انحراف اخلاقی 133
- انحراف در عرصۀ اقتصاد 136
- اشاره 139
- بخش سوم 139
- اشاره 140
- محورهای حرکت عمومی اصلاحاتی امام باقر علیه السّلام 140
- اوّل:اصلاح در عرصۀ فکر و عقیده 140
- 1.ردّ افکار و عقاید مخرّب و مذاهب منحرف 141
- 2.بحث و مناظره با صاحبان مذاهب منحرف و سمبل های انحراف 146
- 3.محکوم کردن فقیهان درباری 150
- 4.دعوت مردم به گرفتن اندیشه از سرچشمه های زلال 151
- 5.انتشار دانش های اهل بیت علیهم السّلام 152
- اشاره 153
- دوّم:تأسیس دانشگاه نمونۀ فقه 153
- خصوصیّات مکتب فقهی اهل بیت علیهم السّلام 155
- سوّم:اصلاحات سیاسی 158
- 1.دعوت به امر به معروف و نهی از منکر 158
- اشاره 158
- 2.انتشار مفاهیم صحیح سیاسی 160
- 3.رسوا کردن عملکرد دستگاه اموی 164
- 4.دعوت مردم به دوری از حکومت وقت 166
- 5.مواضع مستقیم امام باقر علیه السّلام در برابر حاکمان منحرف 167
- 6.موضع امام باقر علیه السّلام در رابطه با جنگ مسلّحانه 171
- اشاره 173
- چهارم:اصلاح اخلاقی و اجتماعی 173
- 1.دعوت به پیاده کردن سنّت شریف نبوی 174
- 2.دعوت به مکارم اخلاق 177
- پنجم:اصلاحات اقتصادی 180
- اشاره 187
- قسمت چهارم 187
- اشاره 188
- بخش نخست 188
- 1.عقیدۀ سالم 192
- اوّل:امام باقر علیه السّلام و عناصر تشکیل دهندۀ گروه صالحان 192
- 2.مرجعیّت اهل بیت علیهم السّلام 196
- 3.ویژگی های پیروی از اهل بیت علیهم السّلام 199
- اشاره 202
- دوّم:امام باقر علیه السّلام و تزکیۀ نفوس 202
- 1.ارکان اساسی تزکیه در نزد امام باقر علیه السّلام 202
- الف-حاکم کردن عقل 203
- ج.درک انسان از مراقبت دائمی خداوند از او 204
- ب.تبعیّت ارادۀ انسان از ارادۀ خدا 204
- د.توجّه دائم به روز قیامت 205
- اشاره 206
- 2.راه وروش تزکیه در نزد امام باقر علیه السّلام 206
- الف.ارتباط دائم با خداوند متعال 206
- ب.اقرار به گناه و توبه از آن 208
- ج.برحذر بودن از غرق شدن در گناهان 210
- ح.شکستن انس و الفت میان انسان و رفتار جاهلی 211
- د.عمق بخشیدن به حیای درونی 211
- و.از میان بردن موانع نفسانی رفتار صحیح 213
- اشاره 215
- 1.تشویق به طلب علم 215
- سوّم:رویّۀ فرهنگ سازی امام باقر علیه السّلام 215
- 2.جایگاه ممتاز دانشمندان و فضیلت آنان 216
- 3.اخلاص در یاد گرفتن دانش 217
- 4.ضرورت نشر دانش و فرهنگ سازی برای مردم 218
- 5.لغزشگاه ها و آفت های دانشجویان 219
- 6.مرجعیّت علمی 220
- 7.مؤسّسات فرهنگی 222
- اشاره 223
- چهارم:امام باقر علیه السّلام و زنده کردن روح جهاد و حماسه در امّت 223
- اوّل:اقامۀ شعائر حسینی 224
- دوّم:زنده کردن ایمان به مسألۀ امام مهدی علیه السّلام 226
- پنجم:امام باقر علیه السّلام و هویّت بخشیدن به گروه صالحان 227
- اشاره 227
- محورهای وابستگی در گروه صالحان 229
- اوّل:نامگذاری 231
- ویژگی های هویّت شیعی 231
- سوّم:جایگاه گروه صالحان 233
- دوّم:صفات 233
- ششم:امام باقر علیه السّلام و سازماندهی روابط گروه صالحان 237
- اشاره 237
- 1.روابط داخلی گروه صالحان 237
- اشاره 237
- اصول روابط داخلی 240
- 2.روابط با سایر گروه های اسلامی 241
- 3.روابط با اهل ذمّه 242
- 4.رابطه با کفّار 243
- هفتم:امام باقر علیه السّلام و سیستم امنیّتی گروه صالحان 244
- اشاره 244
- 1.تقیّه 245
- 2.کتمان اسرار 248
- 3.ایجاد توازن در رابطه با حاکمان 250
- 4.مراعات سطوح مختلف 252
- اشاره 253
- هشتم:امام باقر علیه السّلام و نظام اقتصادی گروه صالح 253
- تأکید بر اهمّیّت عامل اقتصادی 254
- ایجاد موازنه میان طلب رزق وروزی و طلب مکارم اخلاقی 257
- منابع مالی گروه صالح 260
- همیاری داخلی در گروه صالح 262
- نهم:امام باقر علیه السّلام و نظام اجتماعی گروه صالح 267
- اشاره 267
- 1.خانواده 268
- 2.خویشاوندان 272
- 3.همسایگان 273
- 4.افراد گروه صالح 274
- 5.جامعۀ اسلامی 280
- دهم:امام باقر علیه السّلام و آیندۀ گروه صالح 287
- بخش دوم 293
- اشاره 293
- انگیزه های ترور امام باقر علیه السّلام 294
- 1.شخصیّت والای امام باقر علیه السّلام: 294
- اشاره 294
- 2.رویدادهایی که در دمشق به وقوع پیوست 295
- تصریح امام باقر علیه السّلام بر امامت امام صادق علیه السّلام پس از خود 296
- وصیّت های امام باقر علیه السّلام 297
- تسلیت گفتن مسلمانان به امام صادق علیه السّلام در عزای پدر بزرگوارش 299
- بخش سوّم 301
- اشاره 301
- اشاره 303
- میراث تفسیری امام محمّد باقر علیه السّلام 303
- نمونه هائی از تفسیر امام باقر علیه السّلام 305
- میراث حدیثی امام باقر علیه السّلام 308
- میراث کلامی امام باقر علیه السّلام 310
- اشاره 310
- 1.عجز عقل انسان از درک حقیقت خداوند متعال 311
- 2.ازلی بودن واجب الوجود 312
- میراث تاریخی امام باقر علیه السّلام 314
- 3.وجوب اطاعت امام علیه السّلام 314
- اشاره 314
- 2.حکمت سلیمان 315
- 1.وحی خداوند به حضرت آدم علیه السّلام 315
- 3.حکمتی از تورات 316
- 4.نامگذاری نوح به عبد شکور 316
- 5.نفرین کردن نوح به قومش 317
- 7.نفی بی سواد بودن از پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و اله 317
- 6.اسماعیل اوّلین کسی بود که به زبان عربی سخن گفت 317
- امام باقر علیه السّلام و نقل سیرۀ مبارک نبوی 318
- 1.عاریه گرفتن سلاح توسّط پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و اله از صفوان 318
- 2.حرکت خالد به سمت قبیلۀ بنی جذیمه: 319
- امام باقر علیه السّلام و سیرۀ حضرت علی علیه السّلام 321
- اخبار غیبی که امام باقر علیه السّلام بیان داشته اند 322
- میراث فقهی امام باقر علیه السّلام 325
- اشاره 325
- لمس کردن عورت،باطل کنندۀ وضو نیست 329
- مسح از روی کفش 329
- صلوات بر آل پیامبر در تشهد 330
- قرائت با صدای بلند در نمازی که باید آهسته قرائت کرد 330
- از وصایای امام باقر علیه السّلام 331
رساندن به خلفا و فروش سلاح به آن ها را در صورت بروز جنگ با دشمنان اسلام،جایز دانسته اند.چراکه آنان به واسطۀ این سلاح ها دشمن مشترک را دفع می کرده اند.آن حضرت به کسی که بار اسلحه برای حاکمان ستمگر اموی می بردند فرمود:این سلاح ها را برای آنان ببر،چراکه خداوند به وسیلۀ آن ها دشمنان ما و شما را دفع می کند-مراد کشور روم است-این سلاح ها را به آنان بفروش،امّا اگر روزی جنگ بین ما و آن ها[حاکمان اموی]درگرفت به آن ها یاری نکن و سلاح نفروش (1).
امام باقر علیه السّلام در رابطه با حاکمان ستمگر فرموده اند:پیشوایان ستمگر و پیروان آنان از دین خدا و راه حقّ دور مانده اند.آن ها با کارهایی که انجام داده و مرتکب آن می شوند به راه گمراهی رفته اند (2).
5.مواضع مستقیم امام باقر علیه السّلام در برابر حاکمان منحرف
نقش حقیقی امام در جامعه نقش یک رهبر و الگوی بزرگ بود و از مهم ترین مسئولیت هایی که بر دوش او نهاده شده بود اصلاح امّت و همچنین اصلاح حاکم امّت بوده است.همچنین از بین بردن و ریشه کن ساختن انحرافاتی که در جامعه به وجود می آمد و جلوگیری از ادامه یافتن این انحرافات.این نقش با تغییر عوامل و شرایط سیاسی زمانۀ آن حضرت اسلوب و روش ها و برنامه ریزی های مختلفی را طلب می نمود.امام علیه السّلام با تغییر عناصر ذیل موضع گیری خود را تغییر می دادند:
الف-مصلحت کلّی اسلام.
ب-مصلحت خاصّ اسلام که با حفظ راه اهل بیت علیهم السّلام و تقویت آن با
1- (1)) .کافی 112/5،کتاب المعیشه،باب بیع السّلاح منهم.
2- (2)) .محاسن/93.