- پیشگفتار 1
- [مقدمه] 3
- قسمت اوّل 11
- اشاره 11
- بخش نخست 12
- بخش دوّم 16
- بخش سوّم 23
- اشاره 23
- صبر و بردباری 24
- صبر امام باقر علیه السّلام 27
- اشاره 30
- کرم و سخاوت امام باقر علیه السّلام 30
- ج-نیکی به اصحاب و یاران 31
- ب-آزاد کردن بندگان 31
- الف-بزرگداشت نیازمندان 31
- د-صدقه دادن آن حضرت به فقرای مدینه 32
- الف-خشوع در هنگام نماز: 34
- ب-نماز بسیار: 34
- اشاره 34
- عبادت امام باقر علیه السّلام 34
- ج-دعای امام باقر علیه السّلام در حال سجده: 35
- حجّ امام باقر علیه السّلام 37
- یاد خداوند متعال 39
- زهد و پارسایی در زندگی دنیا 39
- مناجات امام باقر علیه السّلام با خداوند متعال 39
- اشاره 41
- قسمت دوم 41
- بخش نخست 42
- بخش دوم 51
- بخش سوم 54
- قسمت سوم 63
- اشاره 63
- اشاره 64
- بخش نخست 64
- مراحل حرکت مبارزاتی ائمۀ طاهرین علیهم السّلام 72
- بخش دوم 76
- اشاره 76
- امام باقر علیه السّلام و عبد الملک مروان 87
- اشاره 87
- امام باقر علیه السّلام و حلّ مسألۀ ضرب مسکوکات 88
- ولید بن عبد الملک 93
- اشاره 97
- عمر بن عبد العزیز 97
- امام محمّد باقر علیه السّلام و عمر بن عبد العزیز 103
- یزید بن عبد الملک 109
- هشام بن عبد الملک 111
- اشاره 111
- دستگیری امام باقر علیه السّلام،بردن آن حضرت به دمشق و زندانی کردن ایشان 112
- امام باقر علیه السّلام و عالم مسیحی 120
- اقدام برای ترور امام باقر علیه السّلام 123
- مهم ترین ویژگی های عصر امام باقر علیه السّلام 124
- جلوه های انحراف در عصر امام باقر علیه السّلام 126
- اشاره 126
- انحراف فکر و عقیده 127
- انحراف سیاسی 129
- انحراف اخلاقی 133
- انحراف در عرصۀ اقتصاد 136
- اشاره 139
- بخش سوم 139
- اوّل:اصلاح در عرصۀ فکر و عقیده 140
- محورهای حرکت عمومی اصلاحاتی امام باقر علیه السّلام 140
- اشاره 140
- 1.ردّ افکار و عقاید مخرّب و مذاهب منحرف 141
- 2.بحث و مناظره با صاحبان مذاهب منحرف و سمبل های انحراف 146
- 3.محکوم کردن فقیهان درباری 150
- 4.دعوت مردم به گرفتن اندیشه از سرچشمه های زلال 151
- 5.انتشار دانش های اهل بیت علیهم السّلام 152
- اشاره 153
- دوّم:تأسیس دانشگاه نمونۀ فقه 153
- خصوصیّات مکتب فقهی اهل بیت علیهم السّلام 155
- سوّم:اصلاحات سیاسی 158
- 1.دعوت به امر به معروف و نهی از منکر 158
- اشاره 158
- 2.انتشار مفاهیم صحیح سیاسی 160
- 3.رسوا کردن عملکرد دستگاه اموی 164
- 4.دعوت مردم به دوری از حکومت وقت 166
- 5.مواضع مستقیم امام باقر علیه السّلام در برابر حاکمان منحرف 167
- 6.موضع امام باقر علیه السّلام در رابطه با جنگ مسلّحانه 171
- اشاره 173
- چهارم:اصلاح اخلاقی و اجتماعی 173
- 1.دعوت به پیاده کردن سنّت شریف نبوی 174
- 2.دعوت به مکارم اخلاق 177
- پنجم:اصلاحات اقتصادی 180
- اشاره 187
- قسمت چهارم 187
- بخش نخست 188
- اشاره 188
- اوّل:امام باقر علیه السّلام و عناصر تشکیل دهندۀ گروه صالحان 192
- 1.عقیدۀ سالم 192
- 2.مرجعیّت اهل بیت علیهم السّلام 196
- 3.ویژگی های پیروی از اهل بیت علیهم السّلام 199
- دوّم:امام باقر علیه السّلام و تزکیۀ نفوس 202
- اشاره 202
- 1.ارکان اساسی تزکیه در نزد امام باقر علیه السّلام 202
- الف-حاکم کردن عقل 203
- ب.تبعیّت ارادۀ انسان از ارادۀ خدا 204
- ج.درک انسان از مراقبت دائمی خداوند از او 204
- د.توجّه دائم به روز قیامت 205
- اشاره 206
- 2.راه وروش تزکیه در نزد امام باقر علیه السّلام 206
- الف.ارتباط دائم با خداوند متعال 206
- ب.اقرار به گناه و توبه از آن 208
- ج.برحذر بودن از غرق شدن در گناهان 210
- ح.شکستن انس و الفت میان انسان و رفتار جاهلی 211
- د.عمق بخشیدن به حیای درونی 211
- و.از میان بردن موانع نفسانی رفتار صحیح 213
- 1.تشویق به طلب علم 215
- اشاره 215
- سوّم:رویّۀ فرهنگ سازی امام باقر علیه السّلام 215
- 2.جایگاه ممتاز دانشمندان و فضیلت آنان 216
- 3.اخلاص در یاد گرفتن دانش 217
- 4.ضرورت نشر دانش و فرهنگ سازی برای مردم 218
- 5.لغزشگاه ها و آفت های دانشجویان 219
- 6.مرجعیّت علمی 220
- 7.مؤسّسات فرهنگی 222
- اشاره 223
- چهارم:امام باقر علیه السّلام و زنده کردن روح جهاد و حماسه در امّت 223
- اوّل:اقامۀ شعائر حسینی 224
- دوّم:زنده کردن ایمان به مسألۀ امام مهدی علیه السّلام 226
- اشاره 227
- پنجم:امام باقر علیه السّلام و هویّت بخشیدن به گروه صالحان 227
- محورهای وابستگی در گروه صالحان 229
- اوّل:نامگذاری 231
- ویژگی های هویّت شیعی 231
- سوّم:جایگاه گروه صالحان 233
- دوّم:صفات 233
- ششم:امام باقر علیه السّلام و سازماندهی روابط گروه صالحان 237
- اشاره 237
- اشاره 237
- 1.روابط داخلی گروه صالحان 237
- اصول روابط داخلی 240
- 2.روابط با سایر گروه های اسلامی 241
- 3.روابط با اهل ذمّه 242
- 4.رابطه با کفّار 243
- اشاره 244
- هفتم:امام باقر علیه السّلام و سیستم امنیّتی گروه صالحان 244
- 1.تقیّه 245
- 2.کتمان اسرار 248
- 3.ایجاد توازن در رابطه با حاکمان 250
- 4.مراعات سطوح مختلف 252
- هشتم:امام باقر علیه السّلام و نظام اقتصادی گروه صالح 253
- اشاره 253
- تأکید بر اهمّیّت عامل اقتصادی 254
- ایجاد موازنه میان طلب رزق وروزی و طلب مکارم اخلاقی 257
- منابع مالی گروه صالح 260
- همیاری داخلی در گروه صالح 262
- نهم:امام باقر علیه السّلام و نظام اجتماعی گروه صالح 267
- اشاره 267
- 1.خانواده 268
- 2.خویشاوندان 272
- 3.همسایگان 273
- 4.افراد گروه صالح 274
- 5.جامعۀ اسلامی 280
- دهم:امام باقر علیه السّلام و آیندۀ گروه صالح 287
- اشاره 293
- بخش دوم 293
- 1.شخصیّت والای امام باقر علیه السّلام: 294
- انگیزه های ترور امام باقر علیه السّلام 294
- اشاره 294
- 2.رویدادهایی که در دمشق به وقوع پیوست 295
- تصریح امام باقر علیه السّلام بر امامت امام صادق علیه السّلام پس از خود 296
- وصیّت های امام باقر علیه السّلام 297
- تسلیت گفتن مسلمانان به امام صادق علیه السّلام در عزای پدر بزرگوارش 299
- اشاره 301
- بخش سوّم 301
- میراث تفسیری امام محمّد باقر علیه السّلام 303
- اشاره 303
- نمونه هائی از تفسیر امام باقر علیه السّلام 305
- میراث حدیثی امام باقر علیه السّلام 308
- اشاره 310
- میراث کلامی امام باقر علیه السّلام 310
- 1.عجز عقل انسان از درک حقیقت خداوند متعال 311
- 2.ازلی بودن واجب الوجود 312
- میراث تاریخی امام باقر علیه السّلام 314
- اشاره 314
- 3.وجوب اطاعت امام علیه السّلام 314
- 1.وحی خداوند به حضرت آدم علیه السّلام 315
- 2.حکمت سلیمان 315
- 4.نامگذاری نوح به عبد شکور 316
- 3.حکمتی از تورات 316
- 6.اسماعیل اوّلین کسی بود که به زبان عربی سخن گفت 317
- 7.نفی بی سواد بودن از پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و اله 317
- 5.نفرین کردن نوح به قومش 317
- 1.عاریه گرفتن سلاح توسّط پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و اله از صفوان 318
- امام باقر علیه السّلام و نقل سیرۀ مبارک نبوی 318
- 2.حرکت خالد به سمت قبیلۀ بنی جذیمه: 319
- امام باقر علیه السّلام و سیرۀ حضرت علی علیه السّلام 321
- اخبار غیبی که امام باقر علیه السّلام بیان داشته اند 322
- اشاره 325
- میراث فقهی امام باقر علیه السّلام 325
- لمس کردن عورت،باطل کنندۀ وضو نیست 329
- مسح از روی کفش 329
- صلوات بر آل پیامبر در تشهد 330
- قرائت با صدای بلند در نمازی که باید آهسته قرائت کرد 330
- از وصایای امام باقر علیه السّلام 331
بر شما باد به پارسایی،ورع،اجتهاد(کوشش در راه عقیده)،راستگویی،ادای امانت به کسی که شما را بر آن امین دانسته است،حال آن شخص نیکوکار باشد یا فاجر، پس اگر روزی قاتل علیّ بن أبی طالب علیه السّلام به من امانتی بسپارد،امانتش را به او باز خواهم گرداند (1).
سوّم:رویّۀ فرهنگ سازی امام باقر علیه السّلام
اشاره
دانش بهترین وسیله برای جلوه گر شدن حقیقت اندیشۀ اسلامی و راه الهی در زندگی انسان است.علم بهترین وسیله برای رسیدن گروه شیعه به درجۀ رفیع امانتداری خداوند در زمین است که خداوند بشر را برای آن آفریده.از همین رو است که اهل بیت علیهم السّلام در راه فراگیری دانش های مرتبط با عقیده و شریعت،و دریافت این دانش ها از مصادر اصلی که قرآن و سنّت باشد بر اصحاب خود سخت می گرفتند.
اگر رویّۀ فرهنگی و تعلیماتی امام باقر علیه السّلام را مورد ملاحظه قرار دهیم، می بینیم که آن حضرت در راه تعلیم و فرهنگ سازی برای گروه شیعیان صالح خود بر امور ذیل تأکید ویژه ای داشته اند:
1.تشویق به طلب علم
امام باقر علیه السّلام همواره بر طلب علم،مخصوصا علم فقه تشویق فراوان داشتند.آن حضرت فرموده اند:
1- (1)) .تحف العقول/219.