- پیشگفتار 1
- [مقدمه] 3
- قسمت اوّل 11
- اشاره 11
- بخش نخست 12
- بخش دوّم 16
- اشاره 23
- بخش سوّم 23
- صبر و بردباری 24
- صبر امام باقر علیه السّلام 27
- کرم و سخاوت امام باقر علیه السّلام 30
- اشاره 30
- الف-بزرگداشت نیازمندان 31
- ج-نیکی به اصحاب و یاران 31
- ب-آزاد کردن بندگان 31
- د-صدقه دادن آن حضرت به فقرای مدینه 32
- عبادت امام باقر علیه السّلام 34
- اشاره 34
- ب-نماز بسیار: 34
- الف-خشوع در هنگام نماز: 34
- ج-دعای امام باقر علیه السّلام در حال سجده: 35
- حجّ امام باقر علیه السّلام 37
- یاد خداوند متعال 39
- مناجات امام باقر علیه السّلام با خداوند متعال 39
- زهد و پارسایی در زندگی دنیا 39
- اشاره 41
- قسمت دوم 41
- بخش نخست 42
- بخش دوم 51
- بخش سوم 54
- قسمت سوم 63
- اشاره 63
- اشاره 64
- بخش نخست 64
- مراحل حرکت مبارزاتی ائمۀ طاهرین علیهم السّلام 72
- اشاره 76
- بخش دوم 76
- اشاره 87
- امام باقر علیه السّلام و عبد الملک مروان 87
- امام باقر علیه السّلام و حلّ مسألۀ ضرب مسکوکات 88
- ولید بن عبد الملک 93
- اشاره 97
- عمر بن عبد العزیز 97
- امام محمّد باقر علیه السّلام و عمر بن عبد العزیز 103
- یزید بن عبد الملک 109
- هشام بن عبد الملک 111
- اشاره 111
- دستگیری امام باقر علیه السّلام،بردن آن حضرت به دمشق و زندانی کردن ایشان 112
- امام باقر علیه السّلام و عالم مسیحی 120
- اقدام برای ترور امام باقر علیه السّلام 123
- مهم ترین ویژگی های عصر امام باقر علیه السّلام 124
- جلوه های انحراف در عصر امام باقر علیه السّلام 126
- اشاره 126
- انحراف فکر و عقیده 127
- انحراف سیاسی 129
- انحراف اخلاقی 133
- انحراف در عرصۀ اقتصاد 136
- بخش سوم 139
- اشاره 139
- محورهای حرکت عمومی اصلاحاتی امام باقر علیه السّلام 140
- اشاره 140
- اوّل:اصلاح در عرصۀ فکر و عقیده 140
- 1.ردّ افکار و عقاید مخرّب و مذاهب منحرف 141
- 2.بحث و مناظره با صاحبان مذاهب منحرف و سمبل های انحراف 146
- 3.محکوم کردن فقیهان درباری 150
- 4.دعوت مردم به گرفتن اندیشه از سرچشمه های زلال 151
- 5.انتشار دانش های اهل بیت علیهم السّلام 152
- اشاره 153
- دوّم:تأسیس دانشگاه نمونۀ فقه 153
- خصوصیّات مکتب فقهی اهل بیت علیهم السّلام 155
- سوّم:اصلاحات سیاسی 158
- اشاره 158
- 1.دعوت به امر به معروف و نهی از منکر 158
- 2.انتشار مفاهیم صحیح سیاسی 160
- 3.رسوا کردن عملکرد دستگاه اموی 164
- 4.دعوت مردم به دوری از حکومت وقت 166
- 5.مواضع مستقیم امام باقر علیه السّلام در برابر حاکمان منحرف 167
- 6.موضع امام باقر علیه السّلام در رابطه با جنگ مسلّحانه 171
- اشاره 173
- چهارم:اصلاح اخلاقی و اجتماعی 173
- 1.دعوت به پیاده کردن سنّت شریف نبوی 174
- 2.دعوت به مکارم اخلاق 177
- پنجم:اصلاحات اقتصادی 180
- قسمت چهارم 187
- اشاره 187
- بخش نخست 188
- اشاره 188
- اوّل:امام باقر علیه السّلام و عناصر تشکیل دهندۀ گروه صالحان 192
- 1.عقیدۀ سالم 192
- 2.مرجعیّت اهل بیت علیهم السّلام 196
- 3.ویژگی های پیروی از اهل بیت علیهم السّلام 199
- 1.ارکان اساسی تزکیه در نزد امام باقر علیه السّلام 202
- دوّم:امام باقر علیه السّلام و تزکیۀ نفوس 202
- اشاره 202
- الف-حاکم کردن عقل 203
- ب.تبعیّت ارادۀ انسان از ارادۀ خدا 204
- ج.درک انسان از مراقبت دائمی خداوند از او 204
- د.توجّه دائم به روز قیامت 205
- الف.ارتباط دائم با خداوند متعال 206
- 2.راه وروش تزکیه در نزد امام باقر علیه السّلام 206
- اشاره 206
- ب.اقرار به گناه و توبه از آن 208
- ج.برحذر بودن از غرق شدن در گناهان 210
- د.عمق بخشیدن به حیای درونی 211
- ح.شکستن انس و الفت میان انسان و رفتار جاهلی 211
- و.از میان بردن موانع نفسانی رفتار صحیح 213
- اشاره 215
- 1.تشویق به طلب علم 215
- سوّم:رویّۀ فرهنگ سازی امام باقر علیه السّلام 215
- 2.جایگاه ممتاز دانشمندان و فضیلت آنان 216
- 3.اخلاص در یاد گرفتن دانش 217
- 4.ضرورت نشر دانش و فرهنگ سازی برای مردم 218
- 5.لغزشگاه ها و آفت های دانشجویان 219
- 6.مرجعیّت علمی 220
- 7.مؤسّسات فرهنگی 222
- اشاره 223
- چهارم:امام باقر علیه السّلام و زنده کردن روح جهاد و حماسه در امّت 223
- اوّل:اقامۀ شعائر حسینی 224
- دوّم:زنده کردن ایمان به مسألۀ امام مهدی علیه السّلام 226
- اشاره 227
- پنجم:امام باقر علیه السّلام و هویّت بخشیدن به گروه صالحان 227
- محورهای وابستگی در گروه صالحان 229
- اوّل:نامگذاری 231
- ویژگی های هویّت شیعی 231
- دوّم:صفات 233
- سوّم:جایگاه گروه صالحان 233
- 1.روابط داخلی گروه صالحان 237
- اشاره 237
- ششم:امام باقر علیه السّلام و سازماندهی روابط گروه صالحان 237
- اشاره 237
- اصول روابط داخلی 240
- 2.روابط با سایر گروه های اسلامی 241
- 3.روابط با اهل ذمّه 242
- 4.رابطه با کفّار 243
- هفتم:امام باقر علیه السّلام و سیستم امنیّتی گروه صالحان 244
- اشاره 244
- 1.تقیّه 245
- 2.کتمان اسرار 248
- 3.ایجاد توازن در رابطه با حاکمان 250
- 4.مراعات سطوح مختلف 252
- اشاره 253
- هشتم:امام باقر علیه السّلام و نظام اقتصادی گروه صالح 253
- تأکید بر اهمّیّت عامل اقتصادی 254
- ایجاد موازنه میان طلب رزق وروزی و طلب مکارم اخلاقی 257
- منابع مالی گروه صالح 260
- همیاری داخلی در گروه صالح 262
- اشاره 267
- نهم:امام باقر علیه السّلام و نظام اجتماعی گروه صالح 267
- 1.خانواده 268
- 2.خویشاوندان 272
- 3.همسایگان 273
- 4.افراد گروه صالح 274
- 5.جامعۀ اسلامی 280
- دهم:امام باقر علیه السّلام و آیندۀ گروه صالح 287
- اشاره 293
- بخش دوم 293
- انگیزه های ترور امام باقر علیه السّلام 294
- 1.شخصیّت والای امام باقر علیه السّلام: 294
- اشاره 294
- 2.رویدادهایی که در دمشق به وقوع پیوست 295
- تصریح امام باقر علیه السّلام بر امامت امام صادق علیه السّلام پس از خود 296
- وصیّت های امام باقر علیه السّلام 297
- تسلیت گفتن مسلمانان به امام صادق علیه السّلام در عزای پدر بزرگوارش 299
- بخش سوّم 301
- اشاره 301
- میراث تفسیری امام محمّد باقر علیه السّلام 303
- اشاره 303
- نمونه هائی از تفسیر امام باقر علیه السّلام 305
- میراث حدیثی امام باقر علیه السّلام 308
- میراث کلامی امام باقر علیه السّلام 310
- اشاره 310
- 1.عجز عقل انسان از درک حقیقت خداوند متعال 311
- 2.ازلی بودن واجب الوجود 312
- 3.وجوب اطاعت امام علیه السّلام 314
- میراث تاریخی امام باقر علیه السّلام 314
- اشاره 314
- 2.حکمت سلیمان 315
- 1.وحی خداوند به حضرت آدم علیه السّلام 315
- 4.نامگذاری نوح به عبد شکور 316
- 3.حکمتی از تورات 316
- 5.نفرین کردن نوح به قومش 317
- 7.نفی بی سواد بودن از پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و اله 317
- 6.اسماعیل اوّلین کسی بود که به زبان عربی سخن گفت 317
- امام باقر علیه السّلام و نقل سیرۀ مبارک نبوی 318
- 1.عاریه گرفتن سلاح توسّط پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و اله از صفوان 318
- 2.حرکت خالد به سمت قبیلۀ بنی جذیمه: 319
- امام باقر علیه السّلام و سیرۀ حضرت علی علیه السّلام 321
- اخبار غیبی که امام باقر علیه السّلام بیان داشته اند 322
- میراث فقهی امام باقر علیه السّلام 325
- اشاره 325
- مسح از روی کفش 329
- لمس کردن عورت،باطل کنندۀ وضو نیست 329
- قرائت با صدای بلند در نمازی که باید آهسته قرائت کرد 330
- صلوات بر آل پیامبر در تشهد 330
- از وصایای امام باقر علیه السّلام 331
کسب درآمد از طریق خیانت در بیت المال از آن حضرت سؤال نموده است.
امام باقر علیه السّلام در پاسخ عمّار این گونه فرموده اند که:
هرچیزی که از امام(حاکم بر حق)دزدیده شود و خوردن مال یتیم و امثال آن حرام است و درآمدهای حرام انواع زیادی دارد.از آن جمله است:اجرت زنان بدکار، قیمت فروش شراب،نبیذ و سایر مسکرات،ربا پس از آشکار شدن مورد آن،و امّا رشوه گرفتن در کار حکم و داوری به منزلۀ کفر به خداوند بزرگ و پیامبر او می باشد (1).
امام باقر علیه السّلام همچنین از خوردن ربا منع نموده چراکه در رباخواری غصب حقوق دیگران نهفته شده و همچنین روح برادری و دوستی را ضعیف نموده و روحیۀ پارسایی در دنیا و نیکی به دیگران را در دل انسان می میراند.از همین جهت است که امام باقر علیه السّلام ربا را از خبیث ترین درآمدها ذکر نموده و فرموده اند:«أخبث المکاسب کسب الرّبا»؛ناپاک ترین درآمدها،درآمدی است که از راه ربا به دست بیاید (2).
امام باقر علیه السّلام همچنین برای اصحاب و یاران خود کارهای حلالی که در شأن آن ها نبود مانند اشتغال به عمل حجامت و امثال آن را نیز نمی پسندید (3).
ایجاد موازنه میان طلب رزق وروزی و طلب مکارم اخلاقی
امام باقر علیه السّلام تشویق و ترغیب همگان بر کار و کوشش و فعّالیت و طلب روزی حلال را مقدّمه ای برای رسیدن به هدف والای بی نیازی از مردم و سیر کردن خود و خانوادۀ خود دانسته اند،تا این که به این وسیله چنین شخصی
1- (1)) .کافی 126/5.
2- (2)) .کافی 147/5.
3- (3)) .کافی 116/5.