- سخن پژوهشکده 1
- مقدمه نویسنده 5
- بخش اوّل: واژه شناسی 7
- اشاره 7
- فصل اوّل: کلیّات 7
- اشاره 7
- الف: واژگان اصلی 7
- ب: واژگان مرتبط 12
- اشاره 13
- الف: اهمیت و ارزش دو فریضه در آیات 13
- بخش دوم: اهمیت و ارزش امر به معروف و نهی از منکر 13
- اشاره 13
- ب: اهمیت امر به معروف و نهی از منکر از نگاه روایات تفسیری 22
- 1. راه انبیا و صالحان 22
- اشاره 22
- 2. فلسفه بعثت پیامبران و نزول کتب آسمانی 23
- 3. بهترین مردم؛ آمران به معروف و ناهیان از منکر 23
- 5. فراتر از جهاد 24
- 4. کیفر دنیوی ترک دو فریضه 24
- بخش سوم: پیشینه امر به معروف و نهی از منکر 25
- اشاره 25
- 1. سیره عمومی بشر در طول تاریخ 26
- 2. عقلی بودن امر به معروف و نهی از منکر 27
- اشاره 30
- 3. مصادیق قرآنی پیشینه دو فریضه 30
- 1. شهیدان امر به معروف در یهود و نصاری 31
- 2. رویکرد یهودیان در برابر امر به معروف و نهی از منکر 33
- 3. توبیخ تارکان فریضه از امت های سابق 34
- 5. پیامبران و امر به معروف و نهی از منکر خانواده 35
- 4. توصیه به امر به معروف و نهی از منکر 35
- 6. عذاب تارکان فریضه 36
- 7. لعن بی تفاوت های بنی اسرائیل 41
- مقدمه 45
- اشاره 45
- فصل دوم : مبانی امر به معروف و نهی از منکر 45
- اشاره 46
- الف: قاعده لطف 46
- بخش اول: مبانی عقلانی امر به معروف و نهی از منکر 46
- ب: حق و تکلیف اجتماعی 47
- پ: لزوم عقلی جلوگیری از معصیت 51
- ت: ضمانت اجرای قانون 52
- الف: امر به معروف و نهی از منکر در نگاه آیات 53
- اشاره 53
- بخش دوم. مبانی نقلی امر به معروف و نهی از منکر 53
- ب: امر به معروف و نهی از منکر از نگاه روایات 58
- فصل سوم : آثار و کارکردهای امر به معروف و نهی از منکر 62
- اشاره 62
- مقدمه 63
- اشاره 64
- الف: آثار دنیایی دو فریضه 64
- 1) دستیابی به فواید انجام معروفها و رهایی از پیامدهای انجام منکرها 64
- اشاره 70
- 2) برخورداری از آثار امر به معروف و نهی از منکر 70
- یک- رحمت خداوند 71
- دو- موجب همبستگی، مانع تفرقه 73
- سه- اصلاح جوامع؛ تشکیل امت برتر 76
- چهار- گسترش ایمان 78
- پنج- اقامه فرائض و جلوگیری از دگرگونی ارزش ها 79
- شش- حفظ امنیت و جلوگیری از نزاع و جنگ 81
- هفت- حلال شدن کسب و کار 82
- هشت- تامین حقوق افراد 83
- نه- آبادی زمین ؛ انتقام از دشمنان؛ جلوگیری از سلطه اشرار و پذیرفته نشدن دعاها 84
- ده- رو به راه شدن کارها 85
- دوازده- مصونیت از عذاب و کیفر دنیایی 87
- یازده- تقویت مؤمنان 87
- سیزده- پاسداری از هویت انسانی خویش 98
- چهارده- قداست جامعه 99
- پانزده- پیشگیری از وقوع منکرها و رویآوردن به معروف ها 100
- شانزده و هفده - نجات آمر و ناهی و نیک نامی آن ها 103
- هجده- تاثیر در آمر و ناهی 106
- نوزده 107
- بیست- محبوب سازی خدا نزد بندگان و برعکس 107
- اشاره 109
- ب: آثار اخروی و معنوی اقامه دو فریضه 109
- 3. نجات از عذاب، سلامت اخروی 112
- اشاره 112
- سکوت در برابر منکر 117
- اشاره 119
- فصل چهارم : اقسام و شرایط امر به معروف و نهی از منکر 119
- مقدمه 120
- بخش اول: اقسام امر به معروف و نهی از منکر 120
- اشاره 120
- یک. از منظر فقه 121
- مقصود از واجب کفایی و واجب عینی 121
- دو. از منظر قرآن کریم 123
- اشاره 128
- بخش دوم- شرایط امر به معروف و نهی از منکر 128
- شرط اول: شناخت معروف و منکر 129
- اشاره 133
- شرط دوم. احتمال تاثیر 133
- الف: عوامل تاثیرپذیری 136
- ب. موانع تاثیرپذیری 137
- شرط سوم: اصرار بر گناه 141
- شرط چهارم: مفسده و ضرر نداشتن 142
- شرط پنجم. آیا امر به معروف و نهی از منکر شرط پنجمی دارد؟ 151
- اشاره 155
- فصل پنجم : مراتب امر به معروف و نهی از منکر 155
- اشاره 156
- مراتب امر به معروف و نهی از منکر 156
- 1. مرحله انکارقلبی 157
- 2. انکار زبانی 161
- 3. انکار عملی (برخورد فیزیکی) 166
- اشاره 166
- الف- حکومت و امر و نهی در مرحله عملی 171
- چند نکته: 171
- ب- معنای امرو نهی مرحله سوم 174
- ج- رابطه امر به معروف و جهاد 174
- فصل ششم : مجریان امر به معروف و نهی از منکر 177
- اشاره 177
- مقدمه 178
- 1. خداوند متعال 179
- 2. فرشتگان الهی 185
- 3. عقل 186
- 4. قرآن کریم 188
- اشاره 189
- 5. انبیای الهی 189
- یک: شأن همه پیامبران الهی 189
- دو: برخی از پیامبران؛ به طور مشخص 191
- 1. حضرت موسی(ع) 191
- اشاره 191
- 2. حضرت ابراهیم(ع) 193
- 3. حضرت نوح نبی(ع) 197
- 4. حضرت لوط(ع) 199
- 5. حضرت هود(ع) 208
- 6. حضرت صالح(ع) 209
- 7. حضرت شعیب(ع) 212
- 8. حضرت زکریا(ع) 217
- 9. حضرت الیاس(ع) 219
- اول: آیات قرآن کریم 220
- سه: پیامبر اکرم(ص) 220
- اشاره 220
- دوم: روایات 230
- 6. امامان و حاکمان 231
- 7. گروه های برتر و مرجع 238
- 8. زیردستان و عموم مردم 252
- 9. برخی آموزه های دینی 255
- الف. روش ها و شیوه های ادراکی و آگاه سازانه 260
- اشاره 260
- اشاره 260
- فصل هفتم : شیوه های امر به معروف و نهی از منکر 260
- 1. تبیین و ابهام زدایی 261
- 2. شیوه مقایسه ای 263
- 3. شیوه پرسش و پاسخ 264
- 4. عبرت انگیزی 267
- 5. جایگزین سازی 270
- 6. الگودهی 272
- 7. تمثیل و تشبیه 273
- 8. قصه گویی 276
- 9. مصوّرسازی 278
- اشاره 280
- ب. روش ها و شیوه های انگیزش احساسات و عواطف 280
- 1. شوق انگیزی و ایجاد نگرانی 281
- 2. امیدوار سازی 288
- 3. توجه به عواطف 292
- 4. بیان نعمت ها 293
- 5. بذل محبت و مهر ورزی 296
- 6. استفاده از حسّ سود طلبی 299
- 7. شخصیت دادن و القای کرامت 300
- 8. موقعیت سنجی 302
- 9. تاکید و تکرار 313
- 1. اعراض و تحریم 318
- ج. شیوه های سلبی و عملی 318
- اشاره 318
- 2. افشاگری 320
- 3. تندی و خشونت 321
- 4. مبارزه عملی 322
- فصل هشتم : مخاطبان و گستره امر به معروف و نهی از منکر 324
- اشاره 324
- مقدمه 325
- الف- مخاطبان امر و نهی ها 325
- اشاره 325
- 2. موضوعات اقتصادی 330
- 1. موضوعات نظامی و فرهنگی 330
- ب- موضوعات و گستره امر به معروف و نهی از منکر 330
- 3. موضوعات اجتماعی 332
- 4. موضوعات سیاسی 333
- 5. موضوعات نظامی 334
- 6. موضوعات قضایی 335
- 7. موضوعات اخلاقی 336
- 8. موضوعات خانوادگی 337
- 9. موضوعات اعتقادی 338
- فهرست منابع 341
- آثار مؤلف در حوزه امر به معروف و نهی از منکر 344
سخن پژوهشکده
(وَلْتَکُن مِّنکُمْ أُمَّهٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ و یَنهَونَ عَنِ المُنکَر واولئک هُمُ المُفلِحون)(1)
قرآن کریم، شرط رستگاری و فلاح بشریت را دعوت به خیر و اقامه دو فریضه بزرگ امر به معروف و نهی از منکر می داند.
لقمان حکیم، فرزندش را به امر به معروف و نهی از منکر و اعراض از جاهلان دستور می دهد.
پیشوای شهیدان حسین بن علی(ع) آرمان بلند خویش را اجرای این دو فریضه الهی و حرکت بر اساس سیره نبوی و علوی می شناسد و حضرت امام باقر العلوم(ع) این دو فریضه را «اسمی الفرائض»(2) «راه پیام آوران الهی» و «خط مشی صالحان» می داند.
مصلحان بزرگ اجتماعی با تکیه بر این دو اصل اساسی به نشر معروف ها و نبرد با منکرات اجتماعی پرداخته اند و فقهای عظام در بیان احکام عملی دین این دو وظیفه الهی را مدنظر داشته و برخی در رساله ها و استفتائات به ابعاد مختلف آن پرداخته اند. ولی فقه عبادی و معاملات بیشتر محور فعالیت تحقیق و تدوین و تدریس حوزه های علوم اسلامی بوده و کمتر به مسائل فقه اجتماعی و سیاسی و روابط ملت و دولت توجه شده است.
مسائلی مثل امر به معروف و نهی از منکر، جهاد، دفاع، ولایت فقیه، احکام شوراها،بانک ها و بیمه ها و روابط داخلی و خارجی، بورس و بسیاری مسائل اقتصادی و حقوقی در روابط دولت ها و دولت و ملت و احکام انواع رسانه ها و مسائل فرهنگی هنری و احکام عزل و نصب ها و احکام انتخابات، مورد بررسی ریز و دقیق قرار نگرفته است.
1- آل عمران، 104.
2- وسائل الشیعه، ج11، ص 394.