ترجمه احیاء المیت بفضائل اهل البیت علیهم السلام صفحه 6

- حدیث سوم

: ابن ابی حاتم از ابن عباس در تفسیر آیه کریمه «و هرکسی کار نیکی کند» «1» نقل کرده است که گفت: مقصود دوستی آل محمد صلّی اللّه علیه و آله است «2».

- حدیث چهارم

: احمد «3» و ترمذی «4» و نسایی «5» و حاکم «6» از مطلب بن ربیعه «7»

______________________________
(1)- بخشی از آیه 23 سوره شوری
(2)- خبر مذکور را سیوطی در الدر المنثور ج 6 ص 7 و زمخشری در الکشاف ج 3 ص 468 نقل نموده اند و زمخشری پس از ذکر آن گفته است: مقصود از حسنه دوستی خاندان پیامبر صلّی اللّه علیه و آله است. همچنین ابن صباغ مالکی نیز خبر مذکور را در الفصول المهمه ص 29 نقل نموده، گفته است: از سدی از ابن مالک از ابن عباس نقل شده است که گفت: مقصود از حسنه دوستی آل محمد صلّی اللّه علیه و آله است و نیز قرطبی در الجامع لاحکام القرآن ج 16 ص 24 در تفسیر آیه مذکور گفته است: معنی واژه" اقتراف" به دست آوردن است و اصل آن" قرف" به معنای کسب است و اقتراف به معنی اکتساب می باشد. برخی از دیگر مصادر این حدیث شامل الصواعق المحرقه ص 101، شواهد التنزیل ج 2 ص 147 و فضائل الخمسه ج 2 ص 67 می باشند.
(3)- ابو عبد الله احمد بن محمد بن حنبل بن هلال ذهلی شیبانی مروزی بغدادی در سال 164 ه ق متولد و در سال 241 ه ق در سن 77 سالگی در بغداد درگذشت. وی امام یکی از مذاهب فقهی چهارگانه اهل سنت بوده، از بزرگترین حفاظ و محدثین می باشد و یک میلیون حدیث

در حافظه داشته است. مهمترین کتاب به جای مانده از او" المسند" می باشد. زندگینامه ابن حنبل در شذرات الذهب ج 2 ص 98- 96 و تذکره الحفاظ ج 2 ص 442- 441 مندرج است.

(4)- ابو عیسی محمد بن عیسی بن سوره بن موسی بن ضحاک سلمی ترمذی، دانشمند و محدث نابینا و شاگرد بخاری بود وی در سال 210 ه ق به دنیا آمد و در طلب علم خراسان، عراق و حجاز را در نور دید.

مهمترین کتابهای باقی مانده از او" الجامع الصحیح" و" العلل" می باشند وی در سال 279 ه ق در شهر ترمذ در گذشت. زندگینامه ترمذی در شذرات الذهب ج 2 ص 175- 174 تذکره الحفاظ ج 2 ص 435- 433 وفیات الاعیان ج 1 ص 612، میزان الاعتدال ج 3 ص 117، لباب ابن اثیر ج 1 ص 174، مرآه الجنان ج 2 ص 193، النجوم الزاهره ج 3 ص 71 و تهذیب التهذیب ج 9 ص 387 درج شده است.

(5)- ابو عبد الرحمن احمد بن شعیب بن علی بن سنان بن بحر النسائی در سال 215 ه ق در شهر نسا (یکی از شهرهای خراسان) متولد شد و از علمای خراسان، عراق، حجاز، شام و مصر استماع حدیث نمود. او از بزرگترین علمای حدیث بود و مدتها در مصر اقامت داشت و بعدها ساکن دمشق گردید. وی در سال 303 ه ق در فلسطین و در سن 88 سالگی درگذشت. گفته شده است که جسد وی از فلسطین به مکه حمل و در آنجا دفن گردید. مهمترین کتب به جای مانده از نسابی" السنن" و" الخصائص" می باشد. زندگینامه وی در طبقات

الشافعیه ج 3 ص 16- 14، وفیات الاعیان ج 1 ص 25، شذرات الذهب ج 2 ص 241- 239، تهذیب التهذیب ج 10 ص 36 و مرآه الجنان ج 2 ص 24 مندرج است.

(6)- حاکم ابو عبد الله محمد بن محمد بن حمدویه بن نعیم طهمانی نیشابوری در سال 321 ه ق متولد شد و در سن 20 سالگی به عراق رفت بعدها نیز در خراسان و ما وراء النهر به طلب علم سیاحتها نمود. وی مدتی قاضی شهر نسا بود لیکن بعدها از این امر استعفا نمود. او مکررا سمت سفارت آل بویه را عهده دار بود و در علم حدیث از جایگاه ویژه ای برخوردار بود. دارقطنی، واسطی، بیهقی و دیگر محدثان بزرگ از وی روایت حدیث می نمودند از جمله تألیفات حاکم نیشابوری" مستدرک الصحیحین" و نیز" المدخل الی العلم الصحیح" است وی در سال 405 ه ق درگذشت. زندگینامه حاکم در تذکره الحفاظ ج 3 ص 1049- 1045، وفیات الاعیان ج 4 ص 408 و اعلام المحدثین ص 324 مندرج است.
(7)- مطلب بن ربیعه بن حرث بن عبد المطلب بن هاشم هاشمی فرزند ربیعه بن حرث و أم الحکم بنت زبیر بن عبد المطلب می باشد وی از پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و علی علیه السّلام احادیثی نقل نموده است. افرادی که از وی حدیث روایت کرده اند فرزندش عبد الله و عبد الله بن حرث بن نوفل هستند. علمای انساب، او را مطلب خوانده اند حال آنکه برخی از محدثین وی را عبد المطلب نیز نامیده اند. در مدینه و سپس شام ساکن بود و در سال 62 ه ق در گذشت. زندگینامه وی در

الاصابه ج 4 ص 191- 190 و نیز ج 6 ص 104 و همچنین الاستیعاب ج 3 ص 413 مندرج است.