فرهنگ مهرورزی صفحه 404

« لٰا تَضْرِبُوا وُجُوْهَ الدَّوابِّ و کُلُّ شَیءٍ فیهِ الرُّوْحُ فَإنَّهُ یُسَبِّحُ بِحَمْدِ اللّٰهِ» (1).

چارپایان را نزنید و نیز هر چیزی که در او جان است، خداوند را تسبیح می گوید.

اخبار در این خصوص فراوان است و ما در اینجا تنها اندکی از بسیار برشمردیم، شاید در آینده نیز شمار دیگری از اخبار را در این زمینه بیاوریم.

آیا دانش بشری دراین باره سخنی برای گفتن دارد؟

در مباحث فلسفی، علم دارای چهار مرحله است:

1. علم حسی که از طریق حواس پنجگانه به دست می آید.

2. علم خیالی که با قوّۀ مخیّله تحصیل می شود و با آن به کوتاهی و بلندی و شدت و ضعف اشیا پی برده می شود.

3. علم وهمی که با قوّۀ واهمه به دست می آید و با آن معانی جزئی مثل ترس، غم، ناامیدی حاصل می گردد.

4. علم اکمل که با قوۀ عاقله به چنگ می آید و با آن می توانیم مدرکات حسی، خیالی و وهمی را ارزیابی کنیم و درست از نادرست را بشناسیم و از آن ها معانی کلی به دست آوریم.

فلسفه پژوهان گفته اند که انسان و حیوان در سه مرحلۀ اول و دوم و سوم مشترک اند و مرحله چهارم مختص انسان است که با آن انسان، انسان می شود.