- پیشگفتار 1
- [مقدمه] 3
- اشاره 11
- قسمت اوّل 11
- بخش نخست 12
- بخش دوم 14
- بخش سوم 24
- اشاره 24
- الف)سخن گفتن نوزاد 25
- ب)امامت در خردسالی 26
- اشاره 28
- دانش امام جواد علیه السّلام 28
- توحید 31
- تفسیر و تأویل قرآن کریم 32
- امام جواد علیه السّلام و نشر حدیث 35
- روایات فقهی از امام جواد علیه السّلام 37
- اشاره 37
- نماز 38
- زکات 39
- حج 39
- فلسفه و علل تشریع احکام 40
- عبادت و پارسایی امام علیه السّلام 41
- اعمال مستحبی امام علیه السّلام 42
- حج گزاردن امام علیه السّلام 43
- ذکر،دعا و مناجات امام جواد علیه السّلام 44
- معجزه ها و کرامت های امام علیه السّلام 46
- اخلاق والای امام علیه السّلام در برخورد با جامعه 50
- بخشندگی و دهش امام علیه السّلام 51
- نیکی به مردم 52
- همدردی با مردم 54
- قسمت دوم 56
- اشاره 56
- اشاره 57
- بخش نخست 57
- [القاب آن حضرت] 58
- 1.جواد 58
- 2.تقی 59
- 3.مرتضی؛ 59
- 5.رضی؛ 59
- 4.قانع؛ 59
- نقش انگشتری امام جواد«العزه لله»بود 59
- 7.باب المراد 59
- 6.مختار؛ 59
- بخش دوم 60
- بخش سوم 62
- اشاره 62
- برخورد بنی عباس با مردم 64
- اوضاع سیاسی این برهۀ تاریخی 66
- محمد امین،گرایش ها و سیاست ها 68
- جنگ های ویرانگر 70
- کشته شدن امین 72
- خلافت ابراهیم خلیع 73
- قیام ابو السرایا 74
- زیرکی 76
- برجسته ترین ویژگی ها و گرایش های مأمون 76
- اشاره 76
- عبد اللّه مأمون 76
- خیانت 77
- سنگدلی 77
- شطرنج بازی 78
- خوشگذرانی 78
- شیفتگی به موسیقی 79
- تظاهر به شیعه بودن 79
- نگاهی به سلوک و گرایش های مأمون 81
- چالش های پیش روی مأمون و موضع گیری او 83
- رهبری مشروع از نگاه امت 85
- رابطۀ امام رضا علیه السّلام و مأمون 85
- فعالیت مأمون در سه جبهه 86
- در کنار مؤمنان آگاه 91
- ماهیت حکومت مأمون 95
- شهادت امام رضا علیه السّلام و امامت حضرت جواد علیه السّلام 97
- امام جواد علیه السّلام به هنگام شهادت پدر 100
- قسمت سوم 107
- اشاره 107
- بخش نخست 108
- اشاره 108
- 1.حیات علمی 108
- اشاره 108
- مدینه منوره 109
- مراکز علمی 109
- اشاره 109
- کوفه 110
- بصره 111
- علوم قرآنی 112
- بغداد 112
- علم حدیث 114
- فقه 115
- علم طب 116
- اصول فقه 116
- علم نحو 116
- علم کلام 116
- علم هندسه و شهرسازی 117
- علم شیمی 117
- ترجمه 117
- تأسیس مدرسه و کتابخانه 118
- اطلس ها و رصدخانه ها 119
- 2.حیات سیاسی 119
- اشاره 119
- شیوۀ حکومت 120
- خلافت موروثی 120
- اقدامی ناهنجار 121
- وزارت 123
- علویان قربانیان ستمگری عباسیان 124
- مسألۀ خلق قرآن 126
- اشاره 127
- [3] شرایط اقتصادی 127
- درآمدهای دولت 128
- عشق به ثروت اندوزی 129
- هزینۀ همسران مأمون 130
- انباشت ثروت 130
- عطای عباسیان 132
- خرید کنیزان زیباروی 133
- تنوع در عمارت سازی 134
- اثاثیه کاخ های عباسیان 135
- خوان های هزار رنگ 136
- ثروت های برجای مانده از عباسیان 136
- جامه های فاخر 136
- سرگرمی و خوشگذرانی 137
- پدیدۀ زهد و ساده زیستی 138
- دختر مأمون در کابین امام جواد علیه السّلام 141
- اشاره 141
- بخش دوم 141
- اشاره 141
- 1.مأمون عباسی 141
- طبیعت روابط امام جواد علیه السّلام و مأمون 150
- موضع گیری امام جواد علیه السّلام در برابر ابن اکثم 156
- انگیزۀ مأمون از وصلت با امام جواد 156
- موضع گیری عباسیان 156
- امامت حضرت جواد علیه السّلام در عهد مأمون 157
- 2.معتصم عباسی 158
- اشاره 158
- معتصم و طلایه داران بیدار 159
- طرح کشتن امام جواد علیه السّلام 160
- امام جواد علیه السّلام و معتصم 160
- فراخواندن امام جواد علیه السّلام به بغداد 160
- شهادت امام جواد علیه السّلام 166
- مراسم تدفین امام جواد علیه السّلام 173
- مدت عمر و تاریخ شهادت امام جواد علیه السّلام 175
- بخش سوم 177
- قسمت چهارم 181
- اشاره 181
- 1.اهل بیت علیهم السّلام و رهبری الهی 182
- اشاره 182
- بخش نخست 182
- 2.جامعۀ اسلامی و امامت زودهنگام در مدرسۀ اهل بیت علیهم السّلام 189
- 3.برخورد امام جواد علیه السّلام با مفاهیم تحریف شده 195
- 4.رنج امت اسلامی،دغدغۀ امام جواد علیه السّلام 200
- بخش دوم 204
- 1.امام جواد علیه السّلام در مصاف پدیدۀ تشکیک در امامت 204
- اشاره 204
- پروراندن اندیشه 209
- 2.امام جواد علیه السّلام معمار فرهنگی جماعت صالحان 209
- دعوت به توحید ناب 209
- اشاره 209
- مبارزه با پدیدۀ غلو 213
- عمق بخشیدن به بنیۀ علمی 216
- کامل کردن ابزارها و شیوۀ علمی 216
- پاسخ امام جواد علیه السّلام به مسائل فقهی و علمی 219
- وقت نماز صبح 219
- ازدواج اجباری 220
- بسمله نماز 220
- حکم وقف 221
- شهادت همسر و غیر همسر 221
- تقویت ساختار تربیتی 223
- حکمت عملی 223
- تعامل با ستمگران 224
- فعالیت های اجتماعی 226
- سفارش های امام جواد علیه السّلام 230
- تشویق به دانش اندوزی 231
- تشویق به توبه 233
- تشکیلات نمایندگان و اقدام دقیق 234
- 3.تکمیل ساختار جماعت صالحان و آماده سازیشان برای عصر غیبت 234
- اشاره 234
- نامه نگاری مخفیانه 235
- اشراف بر امور اجتماعی 237
- پرورش افراد 237
- 4.زمینه سازی برای امامت زودهنگام حضرت هادی علیه السّلام 238
- 5.امام جواد علیه السّلام و مهدویت 243
- اشاره 247
- مبحث اول:اصحاب امام جواد علیه السّلام 247
- اشاره 247
- بخش سوم 247
- حسین بن سعید اهوازی 249
- حسن بن سعید اهوازی 249
- محمد بن اسماعیل 251
- علی بن مهزیار 252
- احمد بن ابی عبد الله برقی 252
- صفوان بن یحیی 257
- عبد الله بن الصلت 259
- علی بن اسباط 259
- ابراهیم بن محمد همدانی 260
- ابراهیم بن ابی محمود خراسانی 260
- احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی کوفی 260
- جعفر بن محمد بن یونس احول 261
- حکم بن علیاء اسدی 261
- حسین بن بشار مداینی 261
- احمد بن معافی 261
- داوود بن قاسم 261
- حمزه بن یعلی اشعری قمی 261
- علی بن جعفر 262
- عبد العظیم بن عبد الله 262
- صالح بن محمد همدانی 262
- عبد الجبار بن مبارک نهاوندی 262
- عثمان بن سعید عمری 262
- نوح بن شعیب بغدادی 263
- فضل بن شاذان 263
- علی بن بلال بغدادی 263
- محمد بن عیسی 263
- محمد بن عبد الجبار 263
- ابو الحصین حضینی 264
- یعقوب بن یزید 264
- یعقوب بن اسحاق 264
- اشاره 265
- مبحث دوم:میراث امام جواد علیه السّلام 265
- 1.میراث تفسیری 266
- اشاره 269
- الف)ضرورت استحکام بخشیدن به عقاید 269
- 2.میراث کلامی 269
- ب)توحید 270
- د)امامت 271
- ج)نبوت 271
- 3.میراث فقهی 272
- 4.میراث تاریخی 275
- اشاره 280
- 5.طب در میراث امام جواد علیه السّلام 280
- درمان تب نوبه و تب ربع 284
- درمان یرقان(زردی) 285
- درمان باد پلید(سکتۀ عضلانی) 286
- درمان سردی معده و تپش قلب 287
- درمان خونریزی مداوم 287
- درمان درد سنگ(کلیه و مثانه) 288
- 6.دعا و نیایش در میراث امام جواد علیه السّلام 289
- اشاره 289
- 1.نیایش برای طلب خیر 290
- 2.نیایش برای طلب درگذشتن از لغزش ها 292
- 3.نیایش به هنگام سفر 294
- 4.نیایش در طلب روزی 295
- 5.نیایش در پناه بردن به خدا 297
- 6.نیایش در طلب توبه 298
- 7.نیایش در طلب حج 300
- 8.نیایش برای برطرف شدن ستم 302
- 9.نیایش در شکر خدای متعال 303
- 10.نیایش برای طلب حاجت 305
- 7.در آستان مواعظ امام جواد علیه السّلام 307
تقویت ساختار تربیتی
بالندگی اخلاق اسلامی در افراد و جامعه از موارد اساسی بود که حضرت امام جواد علیه السّلام توجه فوق العاده به آن ابراز می نمود.حضرتش در راستای پرورش امت اسلامی احادیث پدران خود،به ویژه امیر المؤمنین علیه السّلام را که سرشار از مفاهیم و آموزه های تربیتی است برای امت باز می گفت.در این مجال گفته های امام جواد علیه السّلام و برخی از آنچه از پدرانش به عنوان اصول توجیهی و هدایتگرانه برای امت بیان می کرد،مرور می کنیم.
حکمت عملی
امام جواد علیه السّلام بر آن بود تا شیعیان را با ضرورت اتکای بر حکمت در مرحلۀ عمل و لحاظ داشتن نقش زمان در روشن شدن مسائل آشنا کند.از نظر حضرتش تمام امور باید در فرصت های مناسب و درخور،عملی شوند و بی توجهی به این امر،عمل و برنامۀ تدارک دیده شده به سامان نرسیده،خنثی می شود.آن حضرت در این باره فرموده است:«اظهار الشیء قبل أن یستحکم مفسده له»؛ (1)آشکار کردن چیزی(کاری،طرحی و برنامه ای)را پیش از آن که قطعی شود(در آستانۀ تحقق گیرد)و استحکام یابد،مایۀ تباهی[و عدم توفیق]آن خواهد شد.
در رهنمودی دیگر یادآوری می کند که سختی ها و آزمون ها،همانند بیماری دوره ای دارند که باید آن را پشت سر گذارند و نمی توان از زمان آن کاست.البته حضرتش در این رهنمودها بر آن نبود تا از چاره جویی برای
1- (1)) .تحف العقول/1457.