- پیشگفتار 1
- [مقدمه] 3
- قسمت اوّل 11
- اشاره 11
- بخش نخست 12
- بخش دوم 14
- بخش سوم 24
- اشاره 24
- الف)سخن گفتن نوزاد 25
- ب)امامت در خردسالی 26
- اشاره 28
- دانش امام جواد علیه السّلام 28
- توحید 31
- تفسیر و تأویل قرآن کریم 32
- امام جواد علیه السّلام و نشر حدیث 35
- روایات فقهی از امام جواد علیه السّلام 37
- اشاره 37
- نماز 38
- حج 39
- زکات 39
- فلسفه و علل تشریع احکام 40
- عبادت و پارسایی امام علیه السّلام 41
- اعمال مستحبی امام علیه السّلام 42
- حج گزاردن امام علیه السّلام 43
- ذکر،دعا و مناجات امام جواد علیه السّلام 44
- معجزه ها و کرامت های امام علیه السّلام 46
- اخلاق والای امام علیه السّلام در برخورد با جامعه 50
- بخشندگی و دهش امام علیه السّلام 51
- نیکی به مردم 52
- همدردی با مردم 54
- اشاره 56
- قسمت دوم 56
- اشاره 57
- بخش نخست 57
- 1.جواد 58
- [القاب آن حضرت] 58
- 2.تقی 59
- نقش انگشتری امام جواد«العزه لله»بود 59
- 4.قانع؛ 59
- 5.رضی؛ 59
- 6.مختار؛ 59
- 3.مرتضی؛ 59
- 7.باب المراد 59
- بخش دوم 60
- بخش سوم 62
- اشاره 62
- برخورد بنی عباس با مردم 64
- اوضاع سیاسی این برهۀ تاریخی 66
- محمد امین،گرایش ها و سیاست ها 68
- جنگ های ویرانگر 70
- کشته شدن امین 72
- خلافت ابراهیم خلیع 73
- قیام ابو السرایا 74
- برجسته ترین ویژگی ها و گرایش های مأمون 76
- زیرکی 76
- اشاره 76
- عبد اللّه مأمون 76
- سنگدلی 77
- خیانت 77
- خوشگذرانی 78
- شطرنج بازی 78
- شیفتگی به موسیقی 79
- تظاهر به شیعه بودن 79
- نگاهی به سلوک و گرایش های مأمون 81
- چالش های پیش روی مأمون و موضع گیری او 83
- رابطۀ امام رضا علیه السّلام و مأمون 85
- رهبری مشروع از نگاه امت 85
- فعالیت مأمون در سه جبهه 86
- در کنار مؤمنان آگاه 91
- ماهیت حکومت مأمون 95
- شهادت امام رضا علیه السّلام و امامت حضرت جواد علیه السّلام 97
- امام جواد علیه السّلام به هنگام شهادت پدر 100
- قسمت سوم 107
- اشاره 107
- اشاره 108
- 1.حیات علمی 108
- بخش نخست 108
- اشاره 108
- مدینه منوره 109
- اشاره 109
- مراکز علمی 109
- کوفه 110
- بصره 111
- بغداد 112
- علوم قرآنی 112
- علم حدیث 114
- فقه 115
- علم طب 116
- علم کلام 116
- اصول فقه 116
- علم نحو 116
- ترجمه 117
- علم هندسه و شهرسازی 117
- علم شیمی 117
- تأسیس مدرسه و کتابخانه 118
- اشاره 119
- 2.حیات سیاسی 119
- اطلس ها و رصدخانه ها 119
- شیوۀ حکومت 120
- خلافت موروثی 120
- اقدامی ناهنجار 121
- وزارت 123
- علویان قربانیان ستمگری عباسیان 124
- مسألۀ خلق قرآن 126
- اشاره 127
- [3] شرایط اقتصادی 127
- درآمدهای دولت 128
- عشق به ثروت اندوزی 129
- هزینۀ همسران مأمون 130
- انباشت ثروت 130
- عطای عباسیان 132
- خرید کنیزان زیباروی 133
- تنوع در عمارت سازی 134
- اثاثیه کاخ های عباسیان 135
- ثروت های برجای مانده از عباسیان 136
- خوان های هزار رنگ 136
- جامه های فاخر 136
- سرگرمی و خوشگذرانی 137
- پدیدۀ زهد و ساده زیستی 138
- بخش دوم 141
- دختر مأمون در کابین امام جواد علیه السّلام 141
- اشاره 141
- اشاره 141
- 1.مأمون عباسی 141
- طبیعت روابط امام جواد علیه السّلام و مأمون 150
- موضع گیری امام جواد علیه السّلام در برابر ابن اکثم 156
- انگیزۀ مأمون از وصلت با امام جواد 156
- موضع گیری عباسیان 156
- امامت حضرت جواد علیه السّلام در عهد مأمون 157
- 2.معتصم عباسی 158
- اشاره 158
- معتصم و طلایه داران بیدار 159
- فراخواندن امام جواد علیه السّلام به بغداد 160
- امام جواد علیه السّلام و معتصم 160
- طرح کشتن امام جواد علیه السّلام 160
- شهادت امام جواد علیه السّلام 166
- مراسم تدفین امام جواد علیه السّلام 173
- مدت عمر و تاریخ شهادت امام جواد علیه السّلام 175
- بخش سوم 177
- اشاره 181
- قسمت چهارم 181
- 1.اهل بیت علیهم السّلام و رهبری الهی 182
- اشاره 182
- بخش نخست 182
- 2.جامعۀ اسلامی و امامت زودهنگام در مدرسۀ اهل بیت علیهم السّلام 189
- 3.برخورد امام جواد علیه السّلام با مفاهیم تحریف شده 195
- 4.رنج امت اسلامی،دغدغۀ امام جواد علیه السّلام 200
- 1.امام جواد علیه السّلام در مصاف پدیدۀ تشکیک در امامت 204
- اشاره 204
- بخش دوم 204
- پروراندن اندیشه 209
- 2.امام جواد علیه السّلام معمار فرهنگی جماعت صالحان 209
- دعوت به توحید ناب 209
- اشاره 209
- مبارزه با پدیدۀ غلو 213
- کامل کردن ابزارها و شیوۀ علمی 216
- عمق بخشیدن به بنیۀ علمی 216
- وقت نماز صبح 219
- پاسخ امام جواد علیه السّلام به مسائل فقهی و علمی 219
- بسمله نماز 220
- ازدواج اجباری 220
- شهادت همسر و غیر همسر 221
- حکم وقف 221
- تقویت ساختار تربیتی 223
- حکمت عملی 223
- تعامل با ستمگران 224
- فعالیت های اجتماعی 226
- سفارش های امام جواد علیه السّلام 230
- تشویق به دانش اندوزی 231
- تشویق به توبه 233
- 3.تکمیل ساختار جماعت صالحان و آماده سازیشان برای عصر غیبت 234
- تشکیلات نمایندگان و اقدام دقیق 234
- اشاره 234
- نامه نگاری مخفیانه 235
- اشراف بر امور اجتماعی 237
- پرورش افراد 237
- 4.زمینه سازی برای امامت زودهنگام حضرت هادی علیه السّلام 238
- 5.امام جواد علیه السّلام و مهدویت 243
- مبحث اول:اصحاب امام جواد علیه السّلام 247
- اشاره 247
- بخش سوم 247
- اشاره 247
- حسن بن سعید اهوازی 249
- حسین بن سعید اهوازی 249
- محمد بن اسماعیل 251
- علی بن مهزیار 252
- احمد بن ابی عبد الله برقی 252
- صفوان بن یحیی 257
- عبد الله بن الصلت 259
- علی بن اسباط 259
- احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی کوفی 260
- ابراهیم بن ابی محمود خراسانی 260
- ابراهیم بن محمد همدانی 260
- داوود بن قاسم 261
- جعفر بن محمد بن یونس احول 261
- حمزه بن یعلی اشعری قمی 261
- حسین بن بشار مداینی 261
- احمد بن معافی 261
- حکم بن علیاء اسدی 261
- عبد الجبار بن مبارک نهاوندی 262
- صالح بن محمد همدانی 262
- علی بن جعفر 262
- عبد العظیم بن عبد الله 262
- عثمان بن سعید عمری 262
- محمد بن عیسی 263
- فضل بن شاذان 263
- علی بن بلال بغدادی 263
- نوح بن شعیب بغدادی 263
- محمد بن عبد الجبار 263
- یعقوب بن اسحاق 264
- یعقوب بن یزید 264
- ابو الحصین حضینی 264
- مبحث دوم:میراث امام جواد علیه السّلام 265
- اشاره 265
- 1.میراث تفسیری 266
- اشاره 269
- 2.میراث کلامی 269
- الف)ضرورت استحکام بخشیدن به عقاید 269
- ب)توحید 270
- د)امامت 271
- ج)نبوت 271
- 3.میراث فقهی 272
- 4.میراث تاریخی 275
- اشاره 280
- 5.طب در میراث امام جواد علیه السّلام 280
- درمان تب نوبه و تب ربع 284
- درمان یرقان(زردی) 285
- درمان باد پلید(سکتۀ عضلانی) 286
- درمان سردی معده و تپش قلب 287
- درمان خونریزی مداوم 287
- درمان درد سنگ(کلیه و مثانه) 288
- اشاره 289
- 6.دعا و نیایش در میراث امام جواد علیه السّلام 289
- 1.نیایش برای طلب خیر 290
- 2.نیایش برای طلب درگذشتن از لغزش ها 292
- 3.نیایش به هنگام سفر 294
- 4.نیایش در طلب روزی 295
- 5.نیایش در پناه بردن به خدا 297
- 6.نیایش در طلب توبه 298
- 7.نیایش در طلب حج 300
- 8.نیایش برای برطرف شدن ستم 302
- 9.نیایش در شکر خدای متعال 303
- 10.نیایش برای طلب حاجت 305
- 7.در آستان مواعظ امام جواد علیه السّلام 307
احادیثی از امیر المؤمنین علیه السّلام نقل می نمود،از آن جمله سخن آن حضرت به ابو ذر بود،آن گاه که فرمود:[ای ابو ذر،]برای خدای-عزّ و جلّ-خشمگین شدی و امید به همو دار.این قوم از تو بر دنیای خود بیمناک شدند و تو از آنان بر آخرت خویش ترسیدی.به خدا سوگند،اگر راه آسمان ها و زمین بر بنده ای بسته شود و او تقوای الهی را در پیش گیرد، خدای متعال راهی پیش روی او می گشاید.[ای ابو ذر،]جز با حق انس مگیر و جز از باطل گریزان و بیمناک مباش. (1)
فعالیت های اجتماعی
هرچه موقعیت اجتماعی انسان و تأثیرگذاری او در جامعه بیشتر باشد، فعالیت فراگیرتر و پردامنه تری از او انتظار می رود.امام جواد علیه السّلام با توجه به همین معنا،طلایه داران مؤمن را با این بخش از فعالیت ها و مفاهیم آن آشنا کرد.در این بحث به برخی از آن ها اشاره می کنیم:
1.به همان اندازه که انسانی و صاحب شخصیتی در جامعه جایگاه و منزلت می یابد و منشأ آثار می شود،مردم بیشتر او را مورد توجه قرار داده، نیازهای خود را با او درمیان می گذارند و برآوردن نیازها و برطرف کردن گرفتاری های خود را از چنین کسی می خواهند.براساس روایات اهل بیت علیهم السّلام چنین موقعیتی،موهبتی است الهی که در اختیار افراد قرار می گیرد.امام جواد علیه السّلام در این باب روایتی از طریق پدرانش از امیر المؤمنین علیه السّلام نقل کرده است که فرمود:هرگاه نعمت خدا بر بنده ای فزونی گیرد،وظیفۀ او در برآوردن نیازهای مردم نیز سنگینی می شود.پس هرکس بار نیازهای مردم را بر دوش نکشد(از آنچه
1- (1)) .مستدرک عوالم العلوم/23،ص 257.