با کاروان ابراهیم صفحه 319

ص: 320

حفظ کنند و هم معماری شهر، معماری اسلامی باشد.

مصاحبه‌بااستاد صدرالدین حائری شیرازی:

س: برای مقابله با اقدامات مذبوحانه عواملی که از اتّحاد مسلمین زیان می‌بینند، چگونه می‌توان عمل کرد؟

ج: بهترین را راه مقابله با اقدامات تفرقه افکنان، همان تأکید بر اتحاد است و باید عواملی را که به اتحاد مسلمین کمک می‌کند، تقویت و موانعی را که در این راه وجود دارد، برطرف کنیم. یکی از عواملی بزرگ اتحاد، قدرت است. من یاد دارم در زمان مرحوم آقا سید ابوالحسن اصفهانی، یکی از ممالک اسلامی از طرف انگلیس مورد تجاوز قرار گرفته بود. این دولت ضعیف به هر مملکتی متوسل شد، نتیجه نگرفت، بعد متوسل شد به مرحوم آقا سید ابوالحسن اصفهانی؛ ایشان پیامی داد به دولت‌ها. در این پیام جالب آمده بود که: «ما مسلمانها همه متحدیم اگر به یکی از بلاد ملسمین، تجاوز شود. انگار به همه بلاد مسلمین تجاوز شده‌است» و چون مرحوم آقا سید ابوالحسن از قدرت معنوی چشمگیری برخوردار بود، بدین طریق از آن دولت ضعیف رفع ستم شد. الان هم اگر مسؤولان روی سیاستمداران کشورهای اسلامی کار کنند و از راههای سیاسی پیش بروند و آنها را متحد سازند؛ می‌توانند با بهره‌گیری از قدرت مذهبی با مشکلات برخورد کنند. س: این نگرانی منتفی نیست که مسأله برائت از مشرکان به عنوان جزئی از حج