- مقدمه 1
- حج در قرآن 3
- کعبه نخستین خانه 7
- مقام ابراهیم 10
- کعبه خانه «امن» 10
- کعبه خود سنگ نشانی است که ره گم نشود 10
- بر مستطیع است حج این خانه 10
- سفر حج و مقرّرات حکومتها 57
- بهانهجویی و کارشکنی دولتها 59
- اخترشناسی و سفر 63
- دستورات سفر 65
- آداب سفر حج از زبان غزالی 67
- آداب و سنن مناسک عمره و حج 69
- تذکرات مفید آقای دکتر کوثری 71
- آمادگیهای لازم 73
- غذاهای مناسب 75
- دارو و درمان 76
- نکاتی چند درباره بهداشت: 77
- حرکت آغاز میشود 79
- اوضاع نابسامان سرحدّ ایران و عراق 83
- اختران درخشان؛ کاظمین (ع) 84
- سرگردانی و تحیّر در میان زائران 85
- مؤسسههای علمی و تربیتی در کاظمین 88
- به سوی بارگاه امام حسین (ع) 89
- تجسّم صحنه نبرد حق و باطل 90
- راهی شام میشویم 93
- شام و فلسطین گهواره پرورش پیامبران 95
- به سوی بیروت 95
- قرنطینه بیروت 96
- ساحل مدیترانه 98
- اختلاف طبقات و نفوذ استعمار در بیروت 99
- دیدار با آقای دکتر مصطفی خالدی 100
- وضع ایرانیان در بیروت و گله از سفارت ایران 101
- حرکت از بیروت 103
- بر موج ره نشستیم 104
- مطوّفها یا باجگیران حج! 106
- رفتار خش مأموران 107
- این سنگر هم با همت دوستان فتح شد 109
- در ساحل دریای سرخ 110
- باز هم سرگردانی و حیرت! 113
- سرزمین حجاز احترام به مسجد محسوس است 114
- مشکل میقات و احرام 117
- غسل و احرام 122
- تلبیه 123
- حدّه 126
- به سوی خانه خدا 127
- طواف 128
- سعی بین صفا و مروه 128
- گوشه بام، بهتر از بارگاه سلطانی! 129
- اعمال عمره 130
- خروج از احرام ایجاد خوشی کرده، از هر دری سخنی است 132
- نگاهی به مسجدالحرام و شهر مکه با دوربین 132
- غار حرا، معبد بزرگ 135
- باز هم از مسجدالحرام 140
- هر نقطهای از این سرزمین خاطرهای برمیانگیزد 140
- حجرالأسود، دست راست خدا برای بیعت 145
- سعی و هروله 148
- آثار مناسک حج به حسب استعداد افراد است 151
- خاطرات دو مسجد؛ جنّ و رایه 152
- طائف 153
- اختلاف بر سر اوّل ماه و ورود آیتالله کاشانی به مکه 160
- کوچ بزرگ! 163
- عرفات 164
- اختلاف ماه، بحث نوظهور 167
- تقدیم و تأخیر رؤیت هلال 177
- هنوز در عرفاتیم 180
- فرازی از دعای عرفه 183
- معشرالحرام 186
- به سوی منا 191
- رمی جمرات 192
- قربانی 193
- واجب «قربانی و مصرف» است یا فقط «ریختن خون»؟! 197
- وضع منا در غروب عید 200
- گفتگوی علمی 201
- راهیِ مکهایم برای تکمیل اعمال 204
- نزول باران رحمت 205
- عجله و شتاب برای بازگشت به زندگی یکنواخت گذشته 206
- در انتظار لحظهحرکت 207
- زمان وداع با مکه 209
- رابغ 211
- راهی که خاطره مجاهدان صدر اسلام را زنده میکند 213
- واقعه منزل قُدَید 214
- خاطرات شیرین سختی راه را آسان میکند 216
- همچنان در راه مدینه ... 218
- محّله نُخاوله 220
- در حرم مطهّر نبوی 221
- بقیع مدفن اولیای خدا 223
- به سوی حرم پیامبر- ص- 227
- مسجد نخستین 229
- کاخ نشینان، مروجان زیور و زینت 232
- مسجد قُبا 235
- سلمان نماینده ایران در هسته مرکزی اسلام 237
- پانزده روز توقف در قبا به انتظار علی- ع- 239
- چرا مدینه به چنین روزی افتاده است؟! 240
- کوه احد، یادآور جنگ احد 242
- بر سر قبر حمزه، یاور اسلام 248
- مسجد قبلتین 249
- مسجد فتح و جنگ خندق 250
- وضعیت شیعیان مدینه 255
- زیارت وداع 258
- دعای وداع 259
- به سوی فرودگاه جدّه 261
- حرکت به لبنان و شام 269
- ایام عاشورا در کربلا 270
- بازگشت به ایران پس از دو ماه 271
- نتایج و تصمیمات انجم شعوب المسلمین در کراچی 272
ص: 247
تماشا می‌کنند و مواضع و نفایس را به یکدیگر نشان می‌دهند. در افکار و روحیات مسلمانان سیر می‌کنم که چگونه روحانیت و معنویت را با زیورها و تجملات آمیخته‌اند و عظمت معنا را در صورت جواهرات و فلزات و ساختمان گم کرده‌اند؟! شاید بیشتر عوام این مردم گمان می‌کنند که این مسجد و حرم همیشه به این وضع، با این تجمّلات بوده! هر ناحیه‌ای از این ساختمان و هر قطعه‌ای از این نفایس گرانبها، نمونه دوره‌ای از ادوار و اطوار اسلامی و تابع تطوّرات فکری و سیاسی مسلمانان است.
آن روز که پیامبر- ص- از مکه هجرت نمود و وارد مدینه شد و در این مکان منزل گزید، اینجا چهار دیوار ساده‌ای بود از گِل و سنگ و قسمتی به وسیله ستونهای تنه نخل سرپوشیده بود! حجرات رسول اکرم و علی- علیهما الصلوه و السلام- در ردیف یکدیگر از جنوب و شمال به اندازه‌طول و عرض ضریح قرار گرفته بود. درهایی از حجرات به طرف مسجد که وسط آن همین محل منبر است، باز می‌شد. میان این حجرات جز کوزه آب و چند قطعه فرش از پوست و حصیر و اثاث مختصر آلات جنگ چیزی نبود! جواهرات و تجمّلات و طلا و نقره، ارزش برای مسلمانان نداشت؛ چون دارای گنج‌های گرانبهای ایمان و تقوا بودند.
مسجد نخستین
پیش از آن (پیش از هجرت) اینجا فضایی بود که یک طرفِ آن