جامع المسائل استفتائات آیت الله محمد فاضل لنکرانی صفحه 233

ص:256

سؤال 1036:خریدوفروش چک با رعایت مدت معامله اش اشکال ندارد.خریدوفروش پول مثلا فروش هزار تومان به مدت شش ماه به هزار و دویست تومان آیا مانعی ندارد،یا مشمول ادلۀ ربا است؟به عبارت دیگر آیا خریدوفروش مذکور ظاهرا بیع است و در واقع قرض ربوی و یا واقعا بیع است و مشمول ادلّه ربای قرضی نمی باشد؟

جواب:معاملات بالمعنی الاعم عناوین اعتباریه و قصدیه می باشند و هر کدام دارای موضوع و آثار و احکام خاصی می باشند.در موضوع فروش پول،چنانچه مقصود معامله بیعی باشد،با توجه به اینکه عنوان بیع در فرض مزبور جریان دارد، بیع تحقق پیدا می کند و احکام آن مترتب می شود.و یکی از احکام آن این است که جریان ربا در بیع،مشروط به این است که مورد بیع مکیل و موزون باشد و چون اسکناس از معدودات است نه از مکیل و موزون،لذا ربای معاوضی در آن جریان ندارد.ولی احکام بیع از هر نظر جاری می شود.و این منافات ندارد با اینکه اگر اسکناس را بصورت قرض بدهد با فرض زیاده،ربای قرضی تحقق پیدا می کند زیرا که در ربای قرضی مسأله مکیل و موزون نقش ندارد.

معامله با چک جعلی

سؤال 1037:شخصی با پرداخت چک جعلی و بدون محل،معامله ای انجام داده و متاعی را خریده است،آیا این معامله صحیح است؟

جواب:چون به حسب ظاهر طرفین قصد معامله داشته اند،معامله انجام شده و خریدار نسبت به ثمن ضامن است و فروشنده حق مطالبه ثمن را دارد.

سؤال 1038:شخصی چک جعلی را با علم مشتری به عدم پول در حساب صاحب چک می فروشد و مشتری به طمع اینکه بتواند به نحوی آن را نقد کند و سود زیادی ببرد می خرد، ولی بعدا نمی تواند آن را نقد کند،آیا مشتری در فرض سؤال حق فسخ دارد؟

جواب:چنین معامله ای باطل است و مشتری می تواند پول خود را از فروشندۀ چک پس بگیرد.