جامع المسائل استفتائات آیت الله محمد فاضل لنکرانی صفحه 344

ص:367

کرده اند اگر با اجازۀ حاکم شرع بوده،فعلا مالک آن هستند.و اگر هم با اجازه نبوده ولی فعلا مسئولان مربوطه عمل آنان را امضا کرده و منع نکرده اند،اشکالی ندارد و زمینها ملک احیا کنندگان است.

حریم

سؤال 1399:شخصی در زمین موات نهری ایجاد کرده است.بعد صاحبان زمینهای اطراف،زمینهای تا کنار نهر را احیا کرده و درخت کاشته اند،اکنون ادعای حریم برای زمینهای خود می کنند.حکم آن را مشروحا بیان فرمایید.

جواب:بطور کلی حریم نهری که در زمینهای موات بالأصل احداث شده،به مقداری است که عادتا و عرفا برای ریختن گل ولای و رفت و آمد در دو طرف آن مورد حاجت باشد.و زاید بر آن حریم محسوب نمی شود.و در این جهت فرقی بین زمین نرم و غیره نیست.و تصرف دیگران در این مقدار از حریم تصرف غاصبانه است و مالک نمی شوند.ولی تصرف در خارج از این مقدار مانعی ندارد.

و نیز حریم زمین مزروعی اگر در اراضی موات بالأصل احیا شده،به مقداری است که عرفا و عادتا برای استفاده از آنها مورد نیاز باشد.و مقدار حریم تابع مقدار زمین مزروعی و ملک احیا شده است.پس اگر مزرعه توسعه داشته باشد قهرا حریم بیشتری لازم دارد.و اگر مزرعه کم باشد حریم کمتری لازم است.و خلاصه تعیین مقدار حریم به نظر عرف و عادت هر محلی می باشد.و تصرف دیگران در این مقدار جایز نیست و مالک نمی شوند.ولی در خارج این مقدار مانعی ندارد.و اگر اختلاف وجود دارد به حاکم شرع مراجعه شود.

سؤال 1400:عده ای می خواهند برای منطقه ای جوی آب بسازند،اما اهالی منطقۀ همجوار می گویند چون محل جوی آب در حریم زمینهای ما قرار گرفته،حق ندارید جوی آب را بسازید،حکم آن را بیان فرمایید.

جواب:اگر جزء حریم آنها باشد،چنین حقی را دارند.