جامع المسائل استفتائات آیت الله محمد فاضل لنکرانی صفحه 530

ص:553

کند.و شرعا جایز نیست بیمار را رها کند.و اگر معلوم شود که ضرر و عوارض وارده مستند به پزشک است،وی مسئول خواهد بود.هر چند که اگر تقصیر نکرده باشد؛ظاهرا مسئول نباشد.به دلیل:ما علی المحسنین من سبیل،و معتبرۀ سکونی، و صحیحۀ حلبی (1)علی الظاهر از این صورت و امثال آن منصرف می باشند،و احوط این است که در چنین مواردی از حاکم شرع،یا عدول مؤمنین استجازه شود.

دارو و تحقیقات جدید

سؤال 2071:در اثر کشفیات و یا نتایج تحقیقات جدید،در مورد جنبه های مختلف علوم پزشکی،روشهای تشخیصی یا درمانی جدید،داروهای متفاوت و جدید یا مواد غذایی مؤثر جدید،برای انواع بیماریها پیشنهاد می شود و بر عکس،برخی روشها یا داروها یا مواد قبلی کاملا غیر مؤثر،مضر و بی فایده معرفی می شوند.آیا پزشک در قبال عوارض یا هزینه های بیهوده ناشی از روشهایی که در گذشته مطرح بوده اند(اما کسی نمی دانسته که آنها مضر یا بی فایده اند،ولی همین روشها امروزه بی فایده یا مضر شناخته شده اند)مسئول می باشد؟

جواب:مسئولیت تکلیفی و شرعی ندارد و ضمان هم،در صورتی که از گفته کاشفین جدید،یقین به مضرّ بودن داروهای گذشته پیدا نشود،ندارد.اما اگر فرضا دارو موجب ضرر مالی و یا جانی بیمار شده و بیمار فوت کرده،در صورتی که بدانند علّت آن همان داروها بوده و پزشک هم شرط عدم ضمان نکرده،ظاهرا مسئول و مدیون می باشد.

سؤال 2072:با توجه به اینکه گروههای بسیار زیادی در جهان مشغول تحقیق هستند و نتایج کار خود را دائما اعلام می کنند،و از طرفی افراد این گروهها ممکن است برخی از لحاظ علمی،برخی از لحاظ اخلاقی و صداقت و برخی از لحاظ هر دو مورد کاملا قابل تأیید نباشند، (به عبارت بهتر هیچ تضمینی نیست که نتیجۀ اعلام شدۀ تحقیق با واقعیات کاملا منطبق باشد)و از طرف دیگر هیچ مرجع واحدی،در مورد تأیید یا ردّ تحقیقات وجود ندارد و یا اگر هم