حج در ادب فارسی صفحه 154

برده فروشی به طاق نسیان آداب عهد جاهلیّت سپرده شود، باید به دادش رسید و چه جور؟! من دست بالا را می‌گیرم، بین المللی- اسلامی کردن شهرهای زیارتی و اداره شان همچنانکه اسلام با رسیدن به بغداد، ری، دمشق، اسکندریه، بخارا و اندلس اسلام شد! حالا هم از تمام این نقاط باید به کمک این بدویّت موتوریزه شتافت. (1)

جلال آل احمد نیز مانند بسیاری از منتقدین، وضع قربانی وقربانگاه را ناهنجار می‌بیند و پس از بیان صحنه‌های رقّت بار و گاهی چندش آور می‌گوید:

«... و این قربانی عظیم به هدر رفته! آخر چه می‌شد اگر ده تا کامیون یخچال دار تهیّه می‌کردند و تمام این کشتارها را هم در ساعت به جدّه می‌بردند (از منی تا جدّه صد کیلومتر راه هم نیست) وهمه را در یک کشتی دو سه هزار تنی می‌انباشتند، می‌پختند، کنسرو می‌کردند یا منجمد و نمک سود می‌کردند و برای فقرای عالم هدیه می‌کردند. پس این شیر و خورشید سرخ و هلال سرخ چه کاره‌اند که نمی‌بینند این اسراف وحشیانه را؟

در حالی که دو سوم از مردم روزگار سالی یک بار هم گوشت نمی‌خورند و اصلًا چرا روی قوطی چنین گوشتهایک انگ نزنند که گوشت قربانی کشتار منا؟ و به صورت تبرّک برای تمام مرضای مسلمانان عالم یا برای این همه بیمار که از فقر غذایی می‌میرند، اهدا شود. گوشت قربانی که یک ملیون حاجی قربانی می‌کنند، حدّاقل حدود بیست هزار تن خواهد بود ...». (2)

جلال در مورد حج و مسائل آن، حرفهای فراوانی دارد و علاقه مندان باید سفرنامه او را بخوانند تا از نظریّات کلّی‌اش اطّلاع بیشتری به دست آورند.

12- خاطرات زیارت خانه خدا و ... در خدمت راهنما

اشاره

آقای محمّد رضا خانی نویسنده سفرنامه در سال 1346 برای بار دوم، به همراه حاج سلطان حسین تابنده گنابادی (رضا علیشاه) به زیارت خانه خدا و به حج رفته است.

یادداشتهایی از این سفرفراهم کرده وبه گفته خود سوغاتی برای دوستان به ارمغان

1- 1- خسی در میقات، ص 124.
2- 2- همان، ص 130.