حج در اندیشه اسلامی صفحه 29

6- چشم به مال دیگران نداشتن‌

حاجی سزاوار است، چشم از مال دیگران برداشته، حج را عزتمندانه بجای آورد.

ابن عباس گفته است: گروهی بدون تهیه زاد و توشه، حج می‌گزاردند، خداوند این آیه را نازل فرمود: «و تزوّدوا فانّ خیر الزاد التقوی»؛ «و توشه برگیرید که همانا بهترین توشه تقواست.»

عکرمه و مجاهد و جز آنان نیز گفته‌اند: گروهی از اعراب بدون همراه داشتن غذا و خوراکی لازم، به حج آمده می‌گفتند: ما توکل کننده بر خدا هستیم و برخی از آنان می‌گفتند: چگونه ممکن است که ما حج خانه خدا را انجام دهیم و او غذا به ما ندهد؟ و با این فکر و روش، باری بر دوش مردم شده، غذای اینگونه افراد را دیگران تأمین می‌کردند، خداوند آیه: «و تزوّدوا ...» را نازل و آنها را از این کار بازداشت. «(1)»

در تاریخ آمده است: برخی از فقهای ری نزد شِبْلی آمده، از او خواستند با توکل بر خدا در حج همراهی‌اش کنند، او نیز با آنان شرط کرد: 1- خوراکی با خود برندارند! 2- از هیچکس درخواستی نکنند! 3- از هیچکس چیزی نپذیرند! و آنان در شرط سوّم ماندند! سپس شبلی گفت: شما توکل کرده‌اید لیکن بر خوراکی‌ها و غذاهای دیگر حاجیان! «(2)»

احمد بن حنبل پیشوای حنبلیان درباره آنان که بدون زاد و توشه به سفر می‌آیند گفت: من آن را دوست نمی‌دارم، اینان بر خوراکی‌های مردم توکل کرده‌اند. «(3)»

7- تأمین مخارج زن و فرزند

حاجی قبل از سفر لازم است، مخارج زندگی زن و فرزندانش را تأمین

1- - تفسیر طبری، ج 4، ص 166؛ در المنثور، ج 1، ص 221- 220
2- - هدایة السالک، ج 1، ص 295
3- - ابن قدامه، المغنی، ج 3، ص 221