- پیشگفتار 1
- جایگاه «حج» در اندیشه اسلامی 4
- اشاره 4
- حوادث تلخ 5
- نقش عظیم حج 7
- حج افضل است یا صدقه 8
- حج و قصه‌پردازان 10
- عبدالملک و حج 10
- متوکل و حج 12
- انصراف از حج 12
- ثمرات عظیم حج 13
- تشویق مردم به حج 15
- ترک حج 17
- آداب سفر حج 19
- اشاره 19
- 1- هدفداری در مسافرت 20
- 2- توبه و استغفار 22
- 3- وصیّت 24
- 4- اخلاص در نیّت 25
- 5- زاد و توشه حلال 27
- 7- تأمین مخارج زن و فرزند 29
- 6- چشم به مال دیگران نداشتن 29
- 8- انتخاب زمان مناسب 30
- 9- غسل 31
- 10- صدقه 32
- 11- بی‌خبر به مسافرت نرفتن 34
- 12- بدرقه مسافر 34
- 13- انتخاب همراه 35
- 14- هم شأنی در مسافرت 37
- 15- یادآوری نعمت‌های خداوند 38
- 16- دعا و ذکر در حال حرکت 39
- 17- مسافرت در شب 41
- 20- همراه داشتن مواد خوراکی 42
- 18- شراکت در هزینه‌ها 42
- 19- حفظ پول و اثاثیه 42
- 21- نیازمندیهای سفر 43
- 22- لباس تمیز پوشیدن 44
- 23- شستن دست‌ها قبل از غذا 44
- 24- شروع به غذا با نام خداوند 45
- 25- شیوه غذا خوردن 45
- 28- خدمت به حاجیان 46
- 27- پرهیز از اسراف و تبذیر 46
- 26- پرخوری 46
- 29- آزار ندادن دیگران 47
- 30- حل مشکلات همسفران 48
- 31- خیر خواهی 48
- 33- عبادت خداوند 49
- 32- جوانمردی در سفر 49
- 34- اقامه نماز 50
- 35- نماز خواندن در مساجد 51
- 36- رو به قبله نشستن 51
- 38- مراعات حال دیگران 52
- 37- رعایت اخلاق اسلامی 52
- 40- سلام به دیگران 53
- 39- گرامی داشتن همراهان 53
- 41- سوءظن ایجاد نکردن 54
- 42- ناسازگار نبودن 54
- 43- لغزشها را به رخ نکشیدن 55
- 44- خیرخواهی 55
- 46- زینت تشیع 56
- 45- وفاداری 56
- 47- ایجاد جاذبه برای تشیّع 57
- 49- کوتاهی سفر 58
- 48- مدارا با بیماران 58
- 50- سوغات 58
- 51- استقبال از حاجی، هنگام بازگشت 59
- 53- ثمرات زیارت 60
- 52- حجّ کامل 60
- 54- گوارایتان باد 62
- اسرار و معارف حج 63
- مقصود تویی کعبه و بتخانه بهانه 63
- گستاخی ابن ابی‌العوجاء 64
- حج ظاهری و باطنی 66
- اسرار حج در نهج البلاغه 69
- امام سجاد- ع- و شبلی 71
- اسرار حج از زبان امام خمینی- قدّس سرّه- 75
- راز و رمزهای حج 78
- طواف در لغت 81
- اشاره 81
- پیشینه تاریخی طواف 81
- پیدایش طواف 82
- طواف آدم- ع- 84
- فرشتگان در طواف کعبه 85
- طواف پیامبران 86
- طواف ابراهیم 88
- طواف ایرانیان قدیم 90
- طواف در جاهلیت 91
- برهنگان در مطاف 95
- اندیشه‌ای خرافی 97
- لزوم پوشش در طواف 99
- مخالفت با برهنگی 101
- پایان یک بدعت 101
- طواف پیامبر- ص- 102
- اشاره 104
- طواف و اهمیّت آن در روایات 104
- اهمیت طواف 106
- پاداش طواف کنندگان 109
- هفت شوط طواف 114
- هروله در طواف 115
- طواف در شب 117
- دعا و ذکر در طواف 118
- آزار دیگران هنگام استلام حجرالأسود 121
- نمایش قدرت 127
- طواف نیابتی 128
- ارتباط طواف و ولایت 130
- طواف و حوائج مردم 132
- طواف عاشقانه 133
- مقام ابراهیم- ع- 137
- مقام در لغت و اصطلاح 137
- اشاره 137
- مقام در قرآن 138
- مقام چیست؟ 140
- علّت نامگذاری مقام 141
- فرورفتگی پا در سنگ 143
- اندازه مقام ابراهیم 144
- فاصله مقام تا کعبه 146
- پرده مقام ابراهیم 147
- اهمیت مقام در روایات 149
- نماز پشت مقام ابراهیم 151
- مقام و دشمنان اهل بیت 152
- کنده شدن مقام بواسطه سیلاب 153
- مقام کجا بوده است؟ 153
- مقام و مهدی عباسی 158
- سرقت مقام ابراهیم 159
- تعمیر مقام 159
- دعا نزد مقام ابراهیم 160
- گستاخی حجاج 160
- درس‌آموزی از ابراهیم 162
- اشاره 164
- زمزمه زمزم 164
- پیدایش زمزم 165
- حفر زمزم به دست عبدالمطلب 166
- زمزم و ایرانیان 169
- نذر عبدالمطّلب 171
- چاه‌های مکّه 172
- اسامی زمزم 174
- ژرفای زمزم 175
- زمزم در گذر تاریخ 176
- ناصر خسرو و زمزم 177
- ابن جبیر و زمزم 178
- ابن بطوطه و زمزم 179
- زمزم در قرن نهم 181
- فراهانی و زمزم 182
- سیف‌الدوله و زمزم 182
- استفاده از زمزم 183
- فضیلت آب زمزم 185
- قنات زبیده 185
- حج در اشعار شاعران پارسی 189
- صفا و مروه 191
- اشاره 191
- صفا و مروه در لغت 192
- پیشینه تاریخی 193
- صفا و مروه در قرآن 200
- اهمیت صفا و مروه 201
- صفا و مروه و اهمیت آن در روایات 203
- به پا داشتن یاد خدا 204
- صفا و مروه به روایت تاریخ 206
- پیامبر- ص- در مسعی 209
- فاصله صفا تا مروه 212
- مستحبات سعی 214
- اشاره 219
- سرزمین عرفات 219
- نامگذاری عرفات 220
- عرفات در لغت 220
- پیشینه تاریخی عرفات 223
- حدود عرفات 225
- الال یا جبل الرحمه 228
- وقوف در عرفات 229
- سرزمین آمرزش و پذیرش دعا 232
- روزه گرفتن در عرفات 238
- حضور رسول خدا در عرفات 239
- سیل در عرفات 241
- سخنرانی در عرفات 241
- مسجد عرفات 243
- آب در عرفات 245
- عرفات و ستمگران 245
- اشاره 249
- حج اکبر 249
- عرفه و حج اکبر 250
- عید قربان و حج اکبر 255
- پیام برائت 256
- سید قطب و حج اکبر 259
- سنت اعراب جاهلی 262
- مأموریت علی بن ابیطالب- ع- 263
- ابلاغ پیام 264
- یک انحراف آشکار 265
- تعصب ناروا 268
- نظریه علامه طباطبایی 269
- نتیجه بحث 271
- اشاره 273
- مزدلفه 273
- مُزدَلِفه در لغت 274
- جَمْع 274
- مشعرالحرام 275
- قُزَح 276
- مسجد مشعرالحرام 278
- مشعر در قرآن 279
- هنگامه کوچ 282
- وقوف در مزدلفه 284
- تأخیر نماز 285
- نکته اخلاقی 287
- خاطره امام صادق- ع- از مشعر 287
- پیامبر- ص- در مشعر 289
- گزارش ابن جبیر از مشعرالحرام 290
- چند نکته مهم 291
- حرکت امیرالحاج 292
- حدود مزدلفه 293
- طول مزدلفه 295
- عبور از وادی محسِّر 295
- اشاره 298
- شعب ابیطالب 298
- شِعْب در لغت 300
- مکان شِعْبِ ابیطالب 301
- خانه‌ای که پیامبر- ص- در آن به دنیا آمد 303
- محاصره پیامبر- ص- و یاران در شِعْبِ ابیطالب 313
- محاصره شده‌گان 319
- کوه ابوقبیس 324
- برخی از شعب‌های مکّه 324
- کوتاه سخن آن که: 327
- اشاره 331
- جنّة المعلّاة 331
- شعب المقبره 332
- مقبرة المعلاة 333
- مدفونان در قبرستان ابوطالب 337
- یک اشتباه 340
- استقرار پیامبر- ص- در حجون 342
- اشاره 345
- تکبیرة الاحرام 345
- چگونگی نماز اهل سنت 345
- امّین پس از حمد 347
- گفتن بسماللَّه 348
- اذکار رکوع 349
- اذکار سجده 350
- تشهّد 352
- رکعت سوّم 353
پیشینه تاریخی طواف
اشاره
یکی از واجبات حج، طواف بیت‌اللَّه الحرام است. بر هر انسان حج‌گزاری که حج تمتع بجای می‌آورد، سه طواف واجب است: طواف عمره تمتع، طواف حج تمتع و طواف نسا. در این نوشتار پیشینه تاریخی طواف، مورد بررسی قرار گرفته است.
طواف در لغت
«طواف» مصدرِ «طاف»، «یطوف» بوده و در لغت گرد چیزی گشتن و در اصطلاح پیرامون کعبه گردیدن است. «(1)»
1- - جبران مسعود، الرائد، ج 2، ص 980، دارالعلم للملایین، چاپ ششم، 1990؛ فرهنگ فارسی عمید، ص 1405، ج 2، انتشارات امیرکبیر، چاپ سوم، 1360 ه. ش.