حجاز درصدر اسلام صفحه 136

اهل مَدَر دور باشند. و غالباً بین اهل مدر با کسانی که از اهل وبر که برگرد آنها هستند، ارتباط نزدیک بود و این به سبب مصالح مشترک آنها بود، بیشتر کشاکشها و نزاعها میان ساکنان مناطق وسیع و قبایل بزرگ بود.

میان اهل مدر و اهل وبر که در یک منطقه بودند روابط فرهنگی استواری برقرار بود؛ زیرا آنان در نسب مرتبط بودند، و همواره میانشان روابط تجدید می‌شد. افزون بر این، زبانشان و اخلاقشان به هم شبیه بود و در افتخارات و شکستهای اجتماعی شریک بودند.

البته اهل وبر به سبب سکونت در بادیه و از جایی به جایی کوچ کردن، بیشتر به عزلت خو گرفته و در بدویت بیشتر فرو رفته بودند؛ زیرا ثبات و استقرار دو عامل مهم در مواقف و احوال سیاسی است.

اهل وبر را «اعراب» گویند. «اعراب» عربهای بادیه‌نشین هستند، اینان در برابر اسلام و دولت اسلامی همواره ناسازگاری نشان می‌داده‌اند. در قرآن نیز چند آیه در مذمت آنان نازل شده، از جمله در سوره توبه آیه 97 که گوید: عربهای بادیه‌نشین کافرتر و منافق‌تر از دیگرانند و به بی‌خبری از احکامی که خدا بر پیامبرش نازل کرده است سزاوارترند. و نیز در سوره حجرات آیه 14 آنجا که گوید: «اعراب بادیه‌نشین گفتند: ایمان آوردیم. بگو ایمان نیاورده‌اید، بگویید که تسلیم شده‌ایم و هنوز ایمان در دلهایتان داخل نشده است».

عرب ذاتاً تک رو است، ولی جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند، خواه اهل مدر باشد و خواه وبر، گاه در برخی از افراد پاره‌ای خصایل عالی و ویژگیها را تشخیص می‌دهد و برای او مکانت خاصی قایل می‌شود. حتی او را بر خود ریاست می‌دهد، این امر بهصورت انتخاب متداول نیست، ولی همواره کسانی به چنین مقامی می‌رسند که عمری از آنها گذشته باشد.

عشایر حجاز

بکری از محمد بن عبدالملک اسدی نقل می‌کند که در حجاز دوازده «دار» هست:

مدینه و خیبر و فدک و ذوالمروه و داربلی و داراشجع و دار مُزَیْنه و دار جُهَیْنه و دار برخی از بنی بکربن معاویه و دار برخی از هَوازن و همه سُلَیم و همه هلال.

چنانکه ملاحظه می‌شود مقصود از حجاز ارتفاعات سَراة است که میان تهامه یعنی