حجاز درصدر اسلام صفحه 182

حمراء گویند و کسی که از جانب چپ آن به مشرق رود به حَسْناء می‌رسد. «(1)» رُوَیْثه در وادی جِیّ واقع شده، اسدی گوید که جِیّ دارای چند منزل است و دو چاه که آب شیرین دارند. (پایان) رُوَیْثه در دامنه کوه است. یک بار هم سیلی عظیم از کوه فرود آمد و مردمش را که در خواب بودند با خود ببرد. وادی جِیّ را مُتَعَشّی نیز گویند. کوه وَرِقان در آنجا پایان می‌گیرد. «(2)» در جِیّ اماکنی است و دو دره به نام جَبا و ثَرا. آنها در پایین وادی جِیّ باشند. راه حاجیان از آنجا می‌گذرد. و در نزدیکی آن رَغام واقع شده.

بُرْزَه به چاه رُوَیْثَه می‌ریزد. آب آن شیرین است. ابن سکّیت گوید: بُرْزَه نام دو شعبه است که هر دو نزدیک رُوَیْثه‌اند و در درج المَضیق از یَلْیَل می‌ریزند. «(3)» بُرْزَه ناحیه‌ای است در فاصله سه روزه راه از مدینه. میان آن و رُوَیْثَه واقع شده، در دیار بنی‌کِنانه. وَرِقان میان عَرْج و رُوَیثه است. بین رُوَیْثه و رَوْحاء اثایه و ثُعال است. «(4)»

عَرْج

بکری به هنگام وصف راه مکه و مدینه گوید: از رُوَیْثه به اثایه دوازده میل است و از اثایه تا عَرْج و از آنجا تا سُقْیا هفده میل و از آنجا تا ابْواء نوزده میل. «(5)» و نیز گوید: عَرْج قریه‌ای است مجتمع بر سر راه مکه و مدینه. میان آن و رُوَیْثَه چهارده میل است و میان رُوَیْثه و مدینه بیست و یک فرسخ در سه میلی آن مسجد پیامبر است. از عَرْج تا سُقیا هفده میل است. گردنه عَرْج در یازده میلی رُوَیْثه است. میان آن و عَرْج سه میل فاصله است و آن مرز میان تِهامه و حجاز است. «(6)» عَرْج قریه‌ای است مجتمع بر سر راه مکه از مدینه. از منابر فُرْع است. بلاد اسْلَم

1- - اعلاق النفیسه، ص 178.
2- - یاقوت، ج 2، ص 182؛ سمهودی، ج 2، ص 384.
3- - بکری، ص 662.
4- - الموطّأ، ج 1، ص 255 و بکری ص 106، ص 683.
5- - یاقوت، ج 2، ص 925.
6- - بکری، ص 686 و یاقوت ج 3، ص 637.