حجاز درصدر اسلام صفحه 185

اسدی گوید: آن کوه که در سمت چپ است و مشرف است بر چشمه قُشَیری، آن را قدس نامند. اول آن عرج است و آخر آن، آن سوی فِلْق. یاقوت از محمد بن هَیْصَم المری روایت کند که او از مشایخ مُزَیْنه شنیده است کهصدر العقیق آبی است که در مکانی میان قدس و پیش از حَرّه در عقیق می‌ریزد. «(1)» و سِرّ نزدیک کوه قدس است. «(2)» مُزَیْنه کوههای رَضْوی، قُدس و آرَه و آنچه را که پشت آنهاست در تصرف دارد. «(3)» در نزدیکی قُدس قَهْر واقع شده. ابوزیاد گوید: قَهْر در بخشهای پایینی حجاز است، در نزدیکی نَجْد و پیش از طائف. قَهْر در کنار وادی طِلْخام و حَزْوَر و قَبْر است.

عَرّام گوید: در جانب چپ راه، مقابل قُدْس اسود کوهی است بس بلند که آن را آرَه گویند. از اطراف آن چشمه‌ها جاری است و از هر چشمه‌ای قریه‌ای آب می‌خورد. از آن جمله قریه‌ای است بس آبادان که آن را فُرْع گویند. فُرْع از آنِ قریش و انصار و مُزَیْنه است. و نیز در آنجاست امّ العیال، قریه‌ای است ازصدقات فاطمه دخت رسول‌اللَّه (ص) و در آنجا قریه‌ای به نام مَضِیق و نیز قریه‌ای است موسوم به مَحْضَه و قریه‌ای به نام وَبْرَه و قریه‌ای به نام خضره و قریه‌ای به نام عَفْوَه. این قریه‌ها از همه طرف آرَه را در میان گرفته‌اند. در همه این قریه‌ها نخلها و کشته‌هاست. در سه مرحله‌ای سُقیا واقع شده. در جانب چپ آن مشرق است و وادی آن در ابْواء می‌ریزد، سپس در وَدّان و آن قریه‌ای است از امهات قراء از آنِصَخْر و کِنانه و غِفار و فِهْر و قُرَیْش. از قراء آن نیز طریفه است. طریفه قریه بزرگی نیست. بر ساحل دریاست. نام وادی آرَه حَقْل است و قریه که آن را وَلِعان گویند. وَلِعان نزدیک به آرَه است.

سُقیا

منزل اصلی در جانب عَرْج سُقیا است و آن حد حجاز است از سمت تِهامه. فاصله آن از عَرْج هفده میل است و از ابْواء نوزده میل و از رُوَیْثه ده فرسخ و از فُرْع نوزده میل. «(4)»

1- - سمهودی، ج 2، ص 395.
2- - یاقوت، ج 4، ص 880 و بکری ص 323.
3- - یاقوت، ج 3، ص 76.
4- - یاقوت، ج 4، ص 940 و سمهودی ج 2، ص 390.