حجاز درصدر اسلام صفحه 252

در کتب فقهی از نصاب و مقدار دقیقصدقات واجب در مواشی، اطلاعات وسیعی آمده است. این آگاهیها جز در موارد اندکی همه یکسان و متفق‌اند.

مکان جمع آوری صدقات

صاحبان مواشی اعم از بدویها یا گلّه‌دارها، به حکم اوضاع طبیعت مجبورند که در بهار از پی آب و گیاه در حرکت باشند. آنگاه در کنار چاههای پرآب گردآیند. بنابراین کسانی که برای جمع آوریصدقات (زکات) می‌روند باید خود به میان آنها بروند نه این که از آنها بخواهند در جای معینی گردآیند. زیرا چه بسا آنجا برای مواشی آنها مناسب نباشد. در این باب نصوص متعدد وارد شده است؛ مثلًا از پیامبرص- روایت شده که گفته است:صدقات مسلمانان را یا بر سر آبهایشان بگیرید و یا بر درگاه خانه هایشان. «(1)» واقدی نیز روایت می‌کند که عثمان کارگزاران زکات را برای گرفتنصدقات هنگامی که مردم بر سر آبها جمع می‌شدند، می‌فرستاد. «(2)» عمر بن عبدالعزیز هم به همان روشی که از حضرت رسول (ص) روایت شده بود دستور داد که صدقات را یا بر سر آبها گیرند و یا بر درگاه خانه ها. «(3)» گویند که مالک بن انس هم می‌گفت: کارگزاران زکات را باید پیش از تابستان و هنگامی که ستاره ثریا طلوع می‌کند برای گرفتن زکات فرستاد. زیرا در این هنگام است که مردم با مواشی خود بر سر آبها گرد می‌آیند و این بیشتر بهصلاح مردم است. «(4)» سخن مالک بدین سبب است که در بهارصاحبان مواشی در اطراف به طلب مراتع پراکنده‌اند و ترک کردن چراگاهها برای پرداختن زکات دشوار است. دیگر آن که بره‌هایی که در بهار زاده شده‌اند در آخر بهار و اوایل تابستان بزرگ شده‌اند و می‌توان از آنها زکات گرفت.

1- - ابو عبید، کتاب الاموال، ص 404.
2- - انساب الاشراف، ج 5، ص 29.
3- - ابوعبید، الاموال، ص 405.
4- - المدونّه، ج 2، ص 98.