حجاز درصدر اسلام صفحه 287

روایت کند: عمر برایصفیه و جُوَیریه هر یک شش هزار دینار مقرر نمود.

اما یعقوبی می‌گوید: برایصفیه و جُوَیریه پنج هزار درهم معین کرد. «(1)» و دیگر زنان را دو هزار درهم. فقط عایشه بود که به سبب منزلت و مکانت او و مکانت پدرش عطایش افزونتر از دیگران بود.

اما دیگر زنان؛ ابن سعد از مُصْعَب بن سعد روایت کند که زنانی را که از گروه اول مهاجران بودند، چون اسماء بنت عُمَیْس و اسماء بنت ابی بکر و مادر عبدالله بن مسعود را هزار درهم عطا بود. و در روایت دیگر آمده است که عمرصفیّه دخت عبدالمطلب را شش هزار درهم داد و اسماء بنت عُمَیْس و امّ کلثوم بنت عُقْبه و مادر عبدالله بن مسعود را هزار درهم مقرر داشت. و گویند که زنان مهاجر را بر دیگر زنان برتری داد وبه هر یک سه هزار درهم داد.

طبری گوید: عمر برای زنان اهل بدر هر یک پانصد درهم مقرر نمود و زنانِ از بدر تا حدیبیّه را هر یک چهارصد درهم و زنان بعد از حدیبیّه را سیصد درهم. «(2)» قول ارجح این است که بگوییم زنان مهاجر را بر دیگر زنان برتری داد و هر یک را هزار درهم مقرر داشت. اما بقیه زنان را از اهل بدر پانصد درهم و از بدر تا حدیبیّه را چهارصد درهم و از آن زمان به بعد همان گونه که طبری گفته: سیصد درهم.

تنظیم توزیع عطاء

از آنچه آوردیم، معلوم شد که اندازه عطا بر اساس فردی بود؛ یعنی برای هر فردی مقداری از عطا مقرر می‌شد که مناسب با وضع آن فرد در اسلام بود. اما توزیع آن به یک یک گیرندگان میسر نبود؛ یعنی عطای افرادِ هر عشیره را حساب می‌کردند و به عَریف آن عشیره می‌دادند تا او میان افراد عشیره تقسیم کند.

برای پرداخت عطا به هر عشیره‌ای می‌بایست شمار افراد عشیره ثبت گردد و نیز شمار عشیره‌ها در دست باشد و نیز مقرر شود که کدام یک از آنها بر دیگران سبقت در اسلام دارند.

عمر برای تقسیم به ساکنان مدینه دو دسته مهم را مشخّص نمود؛ قریش و انصار. اما باقی