حجاز درصدر اسلام صفحه 358

درصدر قَنات در فاصله یک برید از آن، کوهی است به نام نبت. در نزدیکی آن بئر ملک است و هجعه وصحفه و حُرَض، اینها از وادیهای منشعب از قنات هستند، در دو میلی مدینه. عینین تپه‌ای است در احُد.

اماکن مدینه

1- قُبا

اشاره

آغاز خوشی است اماکن مدینه را از قُبا آغاز کردن. مسجد قُبا همان مسجدی است که بر بنیان تقوا بنا شده است و بنای آن در همان اوایل هجرت بود. به سبب اهمیت تاریخی‌اش سَمْهودی در باره آن مفصل بحث کرده است و او علاوه بر اتکاء به منابع، از مشاهدات خویش هم سود برده است.

این مسجد در نزدیکی اطُمی به نام غُرّه ساخته شد. محل آن بنا، امروز نزد مناره مسجد است در رکن شمال غربی مسجد. «(1)» در طرف جنوبی مسجد قُبا، خانه سعدبن خَیْثَمه و خانه کلثوم بن هدم است. اما خانه سعد بن خَیْثَمه- به روایت سَمْهودی از مطری- یکی از خانه‌هایی است که در سمت قبله‌ای مسجد است. مردم هنگام زیارت مسجد قُبا به آنجا داخل می‌شوند و نماز می‌گزارند. و گویند آن در، که طرف غربی مسجد قُبا است و امروز مسدود است، در گاه خانه سعد بن خَیْثَمه بوده است. و جانبی که پهلوی این در مسدود است و مردم برای زیارت بدان داخل می‌شوند، مسجد علی است. «(2)» سعد بن خَیْثَمه عزب بود و زن نداشت. آن گروه از مهاجرین که عزب بودند منازلشان در نزد او بود و آنجا را خانه عزبها می‌گفتند. «(3)» و شاید این امر احترام دیگری برای آن کسب کرده باشد. ابن زَباله گوید: می‌گویند رسول خدا (ص) از سنگ آبی که در کنار خانه سعد بن خَیْثَمه در قُبا بود وضو گرفت.

1- - سمهودی، ج 2، ص 16.
2- - سمهودی، ج 2، ص 273، 226.
3- - سمهودی، ج 1، ص 175؛ طبری، ج 1، ص 1243.