حجاز درصدر اسلام صفحه 361

سعد نقیب سادات و شریفان، آن را بنا کرده است و نیز برخی از بنی السفر.

عُصْبه شامل باغهایی است بسیار زیبا و بهترین آنها سلطانه است با وضعی عجیب وبدیع. با نخلهای بلند و درختان انبوه و بنایی استوار و ایوانی رفیع. در برکه‌ای وسیع. «(1)»

محلّه جَحْجَبا

در عصبه منازل بنی جَحْجَبا است. «(2)» مسجد توبه هم آنجاست. ابن زباله گوید: رسول الله (ص) در مسجدالتوبه نماز گزارد، در عُقبه و در کنار چاه هجیم. مطری گوید: آن چاه امروز شناخته نیست.صاحب جواهر الثمینه در باب این مسجد گوید که امروز ویران شده و از آثار آن اندکی باقی مانده، آنهم روز به روز محو و نابود می‌شود.

در عُصْبه اطم ضحیان است که آن را احَیْحَة بن الجُلاح بنا کرده. اطُم الاسود نیز در آنجاست. عرض و طولش نزدیک به یکدیگرند. از دور دیده می‌شود. «(3)»

مسجد فَضیخ

واقف، سالم و خَطْمه

مسجد فَضیخ از زمان مطری و پیش از آن، به مسجد شمس معروف بوده و در جانب شرقی مسجد قباست بر کنار وادی در زمینی سخت و سنگلاخ. همه سنگهای سیاه. مطری گوید مسجد کوچکی است حدود یک میل دورتر از مسجد قُبا و در جانب شرقی آن. در نزدیکی آن چاهی است که تا سر آب پله‌هایی دارد.

بنی واقف و سالم نزد مسجد فضیخ فرود آمدند. ولی بنی سالم از آنجا مهاجرت کردند و بر بنی عمرو بن عَوْف وارد شدند. امروز فرزندان آنها در آن محله‌اند و بعضی هم به محله

1- - الجواهر الثمینه 101.
2- - سمهودی، ج 1، ص 732، 246 و 375.
3- - سمهودی، ج 1، ص 137.