حجاز درصدر اسلام صفحه 377

منازل بنی حُدَیْله

در شمال بقیع، فرزندان معاویة بن مالک بن عَوْف هستند. اینان بیرون آمدند و در منازلی آن سوی بقیع الغَرْقَد، که به نامشان معروف است، منزل گزیدند. ایشان بنی حُدَیْله‌اند از بنی النّجار. خانه‌هایشان تا مسجد پیامبر (ص) امتداد دارد. زبیر گوید کسی که در آخر بَلاط رو به روی مسجد النبی بایستد آنچه در طرف دست راست اوست منازل بنی مغاله است و آنچه در سمت چپ اوست منازل بنی حُدَیْلَه.

بنی حُدَیْله را مسجدی است به نام ایشان. آن را مسجد ابَیّ بن کَعْب هم می‌گویند.

مطری گوید: نزد چاه آبی است در شمال باروی مدینه و مسجدشان در شمال بَقیع است، در طرف چپ کسی که از وسط تلها به عُرَیْض می‌رود. در آنجا آثار قریه بنی معاویه است. ولی آن مسجد ویران شده. چه بسا در زمان سَمْهودی آثار مَسجد کوچکی بوده است در شمال مشهد عقیل و در پایین دست کوفه.

در مغرب مسجد ابَیّ بن کَعْب دو اطُم از آنِ بنی حُدَیْله است. یکی به نام مِشْعَط که نامش در حدیث نبوی آمده است: «اگر بیماری در جایی باشد، در سایه مِشْعَط است.» در مکان آن خانه‌ای است که آن را بیت ابی نَبَیِه گویند. از آنجا راهی است که به قبور زنان پیامبر در بقیع می‌پیوندد. «(1)» بئر حاء در محله بنی حُدَیْلَه است. بخاری از انَس روایت کند که ابوطلحه از همه انصار توانگرتر بود و نخلستانهای بیشتر داشت. محبوبترین املاکش بئر حاء بود. این چاه رو به روی مسجد بود. پیامبر به آن داخل می‌شد و از آب گوارای آن می‌خورد. او این چاه را به خویشاوندانشصدقه کرد؛ از آن جمله بودند حَسّان بن ثابت. معاویه آن را بهصد هزار درهم خرید و در نزد آن قصری بنا کرد که قصر بنی حُدَیْله نامیده شد تا بمنزله دژ او باشد. آن قصر را دو در بود؛ دری در خطه بنی حُدَیْله و دری در جنوب شرقی نزد خانه محمد بن طلحه تَیْمی و در وسط آن چاه حاء بود. سازنده این بنا طفیل بن کعب بود. بعدها به ملکیت عبدالله بن مالک خُزاعی درآمد. باغ او تا خانه ابوجعفر المنصور امتداد داشت. در زمان ابن‌النّجار، در وسط، باغ کوچکی بوده که در آن نخلهایی اندک بوده و اطراف آن را زراعت می‌کرده‌اند. و در نزد آن