حجاز درصدر اسلام صفحه 474

فَخّ

فخ وادیی است بر دامنه ثَنِیّةالبَیضاء تا بَلْدَح. در راه جُدّه است در جانب چپ ذی طُوی. «(1)» فخ بین شِعب بنی‌عبدالله بن خالد بن اسَیْد و ثَنِیّة البیضاء محدود است. ثَنِیّةالبیضاء مکان مرتفعی است نزدیک مکه که تو را به فَخّ، که در دامنه آن است، راه می‌نماید.

در فخّ بستانی است که در زمان ازرقی آباد بوده و نیز در آنجاست بستان ابن شهید که در جبل لقیط واقع شده و فَخّ دامنه این کوه است. «(2)» و نیز بئر البَرود در آنجاست. این چاه را خِراش بن امَیّه کعبی حفر کرده. بئر البَرور نزد کوهی است به نام جبل الحسین. حسینصاحب الفَخّ در آنجا به شهادت رسیده است. «(3)» سقایه سِراج نیز در فَخّ است. این سقایه نام یکی از موالی بنی‌هاشم است و در نزد آن قرار دارد بئر وَرْدان. وَرْدان از موالی مطّلب بن ابی وداعه است. میان فَخّ و ذی طوی ثَنیّه ام حارث است در جانب چپ راه. «(4)» از اماکنی که در فَخّ است یکی لِیط است و نزدیک به آن ظهر الممدره «(5)» و در نزد آن اقْحُوانه است. و نیز حَزَنه، همچنین بئر بَکّار که یحیی بن خالد برمکی آن را مسطح کرده است.

در نزدیکی لِیط است مغشی که تا خَیْف الشبرق در عُرَنه امتداد دارد. از معشی برای ساختن بناها سنگ می‌برند. سنگهای سفید منقش در مکه از آنجاست. خانه عباس بن محمد در راستهصرافان از این سنگها بنا شده.

حَزَنه در مَغشی و لِیط است. یحیی بن خالد بن برمک چشمه‌ای در آنجا جاری ساخت و با آب آن بستانی احداث کرد.

در طرف لِیط آنجا که مغشی است، خُزْرُوع واقع شده و در طرف مغشی جبل کتد است.

و میان لِیط و ذی طُوی عَبْلاء است. «(6)»

1- - أزِق‌ی، ج 2، ص 241.
2- - ازرقی، ج 2، ص 242.
3- - ازرقی، ج 2، ص 244.
4- - ازرقی، ج 2، ص 242.
5- - ازرقی، ج 2، ص 241.
6- - ازرقی، ج 2، ص 244.

نزدیک به فَخّ، حَدَث واقع شده. میان آن و مکه سدر است. ذات الجَبَلین میان مکه و سدر و فَخّ است. و نزد آن جبل اسود است و مشرف بر فخّ جبل استار. آنجا زمینی است از آنِ یوسف بن حکم ثقفی. «(1)» نزدیک به فخ، اذاخِر است و میان آنها شعب اخْنَس. از آنجا در روز فتح مکه رسول خدا به مکه نزول کرد.

در آخر وادی فخ، وادی بَلْدَح است. و راه جُدّه آن را قطع می‌کند.

بین وادی فخ و بَلْدَح ثَنیّة البیضاء است و حسینصاحب فَخّ در آنجا به شهادت رسید. «(2)»

شعب ابن عامر

شعب ابن عامر را در زمان جاهلیت مَطابِخ می‌گفتند. «(3)» در اسلام آن را شِعب ابن عامر خواندند زیرا خانه ابن عامر در این شعب بود و همه شعب محله او بود، از خانه قیس بن مَخْرمه