حجاز درصدر اسلام صفحه 70

در شمال خُشُب ذوالمَروه واقع شده ذوالمروه در هشت بریدی مدینه است. در آنجا چشمه‌ها و مزارع بسیار داشته و بقایا و آثار آنها تا زمان سَمْهودی باقی بوده است. بالای آن بَلاکِث است و چشمه‌ها و نخلستانی از آن قریشِ بین، ذوالمرْوه و خُشُب است.

در پایین ذوالمروْه طَیْخه و حوراء است. از طَیْخه مجرای طَیْخ می‌جوشد. جبل عثمان میان ذوالمَروْه و مدینه است و کوه ذَهْبان میان آن دو و ذوالمَرْوه واقع است. اما طَلِم نزدیک خُشُب است. چون از بلاد قَبَلیّه سخن گوییم از آن یاد خواهیم کرد. و سُقیاالجزْل در جنوب ذَهْبان و میاسر «(1)» نزدیک آن است.

قَبَلِیّه

ارتفاعات کوهستانی میان مدینه و یَنْبُع را قَبَلیّه گویند. شریف علی در تعریف آن گوید:

کوهی است میان مدینه و ینبع، آنچه از آن به سوی یَنْبَع سرازیر می‌شود غَور نامیده شود و آنچه به سوی خشکرودهای مدینه آید قَبَلِیَّه. حد آن از شام است: میان حُتّ و شَرَف‌السّیاله.

حُتّ کوهی است از کوههای عَرَک از جُهَیْنه. و شرَف السّیاله زمینی است دارای کوهها و رودها که حاجیان از آن می‌گذرند. «(2)» اشتهار قَبَلِیّه به سبب سریه‌ای است که پیامبر با سیصد تن از مهاجرین و انصار به سرداری ابوعبیدة بن جرّاح بر سر یکی از عشایر جُهَیْنه فرستاد. مسلمانان در راه، سخت گرسنه شدند و مجبور به خوردن خَبَط «(3)» گردیدند از آن رو آن غزوه را غزوة الخَبَط نامیدند. «(4)» میان قبلیّه و مدینه پنج روز راه است.

در قَبَلیّه معادنی است که رسول خدا (ص) آنها را به بلال بن حارث مُزَنی داد و در سندی حدود آن را معین کرد و تصریح کرد که همه معادن آن نواحی؛ از پستی و بلندی و آنچه

1- - یاقوت، ج 4، ص 702 از ابن حبیب.
2- - یاقوت، ج 4، ص 32 و سمهودی ج 2، ص 359.
3- - برگ درخت که در اثر جنباندن درخت فرو ریزد.
4- - ابن سعد، ج 11، ص 95.