حجاز درصدر اسلام صفحه 90

در سمت راست جبل آرَه حَشا واقع شده و آن کوهی است بلند که در آن هیچ نباتی نیست جز درختی به نامِ خَزَم که از پوست آن رسن بافند و بَشّام که درختی است خوشبوی که از چوب آن مسواک سازند. حَشا از آن خُزاعه و ضَمره است. «(1)» گرداگرد حشا وادیی است به نام بَعْق و وادی دیگری به نام شَسّ. «(2)»

ابْواء

ابْواء در فاصله نصف میل از کوه حَشا است. «(3)» آن کوه، کوهِ ابْواء هم هست. در وادی بَعْق واقع شده و وادی ابْواء را ارْثَد گویند. «(4)» مردمش از قبایل مختلف است و بیشتر از اسلم.

ابْواء قریه بزرگی است از اعمال فُرْع. در وادی آن درخت گز روید و در هیچ جا بیشتر از آن نباشد. در پنج میلی آن مسجدی از آنِ پیامبر هست که آن را بیضه گویند. منطقه ابواء بیماری خیز است. «(5)» در هشت میلی ابواء حَرَّةالافاعی واقع شده. آن را از آن رو بدین نام خوانده‌اند که افعی در آنجا بسیار است آن سان که مردم مجبور شده‌اند از آنجا مهاجرت کنند. «(6)» در دو میلی ابواء دره‌ای است که آن را تلعان الیمن گویند.

ابواء یازده میل از سُقیا دور است در میانه راه قشیری واقع شده و آن چشمه‌ای است پرآب. کوه قُدْس بر آن اشراف دارد.

عبدالله بن مطیع را در آنجا اموالی است و نیز چاهی است بین سُقیا و ابواء، معروف به بئر ابن مطیع. میان سقیا و ابواء وادی مطعن و ربا قرار دارد. «(7)»

1- - بکری، ص 450 و یاقوت، ج 1، ص 100، 449.
2- - بکری، ص 449، یاقوت ج 1، ص 287.
3- - بکری، ص 449.
4- - بکری، ص 136، و یاقوت ج 1، ص 192 و سمهودی ج 3، ص 144.
5- - یاقوت، ج 1، ص 100.
6- - بکری، ص 239.
7- - یاقوت، ج 3، ص 103 و نیز بنگرید به سمهودی ج 2، ص 323.