- پیشگفتار 1
- پیشینه تاریخی مراسم حج 4
- حکمت تشریع مناسک حج 7
- چرا در تمام عمر یکبار؟ 11
- رحمت حق نسبت به مؤمنان محروم از حج 13
- احرام 18
- وجوه اشتراک حج با عبادتهای دیگر 21
- تلبیه 32
- حکایتی عجیب اندر مسأله تلبیه 37
- لباس احرام 39
- میقات 42
- مطاف 44
- طواف 47
- طواف ملائکه و انبیا 58
- حجر الاسود 59
- نماز طواف 61
- سعی صفا و مروه 66
- تقصیر 75
- وقوف در عرفات 81
- مشعر الحرام 95
- بُعد سیاسی و اجتماعی حج 107
- برائت از مشرکین 114
- حج بیداران 125
اشاره میکند.
با توجه به روایاتی که در پیش اشاره شد، باید گفت پیشینه تاریخی مراسم حج، ریشه در حیات دینی و معنوی آدم و انبیای الهی دارد و در میان اقوام و ملل و جوامع و امم، آنان که مؤمن به نبوت بودند این مراسم را در جهت اقتدای به انبیا انجام میدادند و کیفیت برنامه آنان همان برنامه پیامبران بود.
این معنا را نیز نباید از نظر دور داشت که هرگاه حاکیمت نبوت به خاطر دوری مردم از انبیا و تسلّط زورمداران بر مردم، ضعیف میشد، رؤسای قبایل یا حاکمان ظلم پیشه برگزاری مراسم را، به صورتی که میخواستند جهت میدادند و در آیین حج به اقتضای هوای نفس خود کم و زیاد ایجاد میکردند و یا برنامههایی را که رنگ و بوی الهی نداشت به مراسم میافزودند و از این رهگذر، از زحمات مردم و انجام مناسک، سوء استفاده میکردند!
حکمت تشریع مناسک حج
آدمی به واقعیات معنوی و حقایق روحی و برنامههای عالی اخلاقی و تبادل افکار و بیان دردهای باطنی و ظاهری خود و یافتن راه حل مشکلات فردی، اجتماعی،