- درس سی و ششم: اصحاب صفه 1
- نام اصحاب صفه: 7
- درس سی و هفتم: آمنه علیها السلام مادر خورشید 12
- تبار آمنه 12
- اشاره 13
- ویژگیهای والای آمنه علیها السلام 13
- الف) دینباوری (دَیّنَة) 14
- ب) محجوب و با حیا (محتشمه) 18
- د) فصاحت و بلاغت (ادیبه) 19
- ج) فرزانگی و فرهیختگی (عقیله) 19
- ه) پاکی و طهارت (طاهره، مطهره، عفیفه) 20
- ازدواج آمنه 21
- آمنه در آینه مادری 22
- درس سی و هشتم: بعضی از آداب حج 22
- فصل اوّل: بعضی از اسرار آداب باطنیّه حج 23
- اشاره 23
- فصل دوم: اموری که هنگام توجّه به حجّ باید مراعات شود 24
- فصل سوّم: اسرار باطنیّه مقدّمات و اعمال حج 27
- اشاره 27
- علامت حج قبول: 32
- درس سی و نهم: فلسفه اشک 33
- اشاره 33
- گریه چیست؟ 34
- منشأ گریه و آثار آن 34
- گریه و انواع آن 36
- گریه در دیدگاه قرآن 37
- دعاها و گریه 40
- امام حسین علیه السلام و جایگاه گریه برای آن حضرت 41
- اشک انبیای الهی 44
- اشاره 46
- درس چهلام: دو مسأله مهم عاطفی و اجتماعی در سنت رسول خدا «گریه و حفظ آثار شخصیتهای مذهبی» 46
- گریه از دیدگاه فقه شیعه 49
- اختلاف نظر در مقام عمل: 50
- گریه از دیدگاه فقه اهل سنت 50
- خلیفه دوم و مخالفتش با گریه: 51
- پیروی مسلمانان از سنت رسول خدا صلی الله علیه و آله 55
- اشکال و پاسخ آن: 56
- نگاهی به چگونگی مسجد رسول خدا صلی الله علیه و آله و قبر شریف آن حضرت: 57
- شنریزی کف مسجد: 58
- روشنایی مسجدالنبی صلی الله علیه و آله: 59
- و اما کیفیت قبر رسول خدا صلی الله علیه و آله: 60
- اشاره 61
- درس چهل و یکم: «حج و رهبری» (غدیر) 61
- 1- شأن و منزلت امامت 62
- 2- شرط احراز امامت 64
- 3- امامت در ذریه ابراهیم 65
- 4- مسأله ولایت 66
- 5- اعلام ولایت در حج 69
- 6- پیام غدیر خم 70
- 7- جایگاه ولایت در اسلام 71
- 8- نقش کلیدی ولایت 73
- محدوده حرم: 76
- درس چهل و دوّم: ویژگیهای حرم 76
- اشاره 76
- اشاره 76
- آداب تشرّف به حرم 77
- علّت محدود بودن حرم به این مقدار: 77
- الف: ورود به حرم با احرام 77
- ب: ورود به حرم با طهارت: 78
- ج: ورود به حرم بدون کفش 79
- د: دعای مخصوص ورود به حرم 80
- لزوم حفظ حرمت حرم: 81
- سرّ ورود به حرم: 81
- حرم محلّ امن است: 83
- حرم، محلّ امن برای حیوانات 85
- حرم قبل از اسلام نیز محلّ امن بوده است 86
- حرم متعلّق به همه است: 87
- شرافت مکّه به وجود پیامبر صلی الله علیه و آله است: 89
- از «حرم» به «مسجد الحرام» تعبیر شده 89
- اسناد ربّ به حرم 90
- کراهت اقامت در مکّه و علّت آن 91
- اراده و نیّت گناه در مکّه 93
- فضیلت دفن شدگان حرم 94
- تخییر نماز در حرم 95
- افزایش مجازات قتل در حرم 98
- کندن درخت حرم حرام است: 99
- لقطه حرم 100
- سنگهایی که برای جمرات است، باید از حرم باشد 102
- ورود کفار به حرم ممنوع است: 103
- اشاره 105
- درس چهل و سوّم: ویژگیهای کنگره حج 105
- ویژگیهای کنگره حج 108
- توحید، بنیاد وحدت 110
- امت واحده 111
- حج تجلّیگاه توحید و نفی شرک 114
- شرک، نقطه تقابل انسانها 116
- درس چهل و چهارم: ابراهیم خلیل علیه السلام 118
- و تأسیس امّ القرای اسلامی 118
- مکه در جغرافیای جهان 125
- نظریه دانشمندان جغرافیا 128
- میقات زمانی و مکانی حج: 129
- راز معنوی کعبه 132
- درس چهل و پنجم: اسرار و معارف حج 133
- مقصود تویی کعبه و بتخانه بهانه 134
- اسرار حج در نهج البلاغه 138
- اسرار حج از زبان امام سجاد علیه السلام 140
- اسرار حج از زبان امام خمینی قدس سره 145
- اشاره 150
- درس چهل و ششم: حجّ ابراهیمی- حجّ جاهلی 150
- مقدّمه: 151
- حَجِّ ابراهیم علیه السلام 152
- مراسم حجّ در جاهلیّت: 159
- مَواقف: 160
- موقف مِنا: 165
- اختلافات و امتیازات: 167
- سِقایت و رِفادت: 172
- طَواف و تَلْبیه: 174
- درس چهل و هفتم: طواف و اهمیّت آن در اسلام 180
- اشاره 181
- اهمیت طواف 182
- پاداش طواف کنندگان 184
- هفت شوط طواف 189
- هروله در طواف 191
- طواف در شب: 192
- دعا و ذکر در طواف 194
- آزار دیگران هنگام استلام حجرالأسود 195
- نمایش قدرت 199
- طواف نیابی 201
- ارتباط طواف و ولایت 202
- طواف و حوائج مردم 203
- طواف عاشقانه 205
- درس چهل و هشتم: مقام ابراهیم، نماد قیام للَّه 208
- اشاره 208
- مقام و ریشه تاریخی آن 209
- مشخصات مقام 210
- پیشینه مقام ابراهیم 210
- چرا نماز طواف پشت مقام؟ 211
- مقام ابراهیم نماد قیام للَّه 212
- دیدگاهها در این مسأله 213
- نماز طواف در حال ازدحام 214
- مقام در تعبیرات مختلف 215
- تحولات مقام ابراهیم 218
- کیفیت نماز طواف 220
- مستحبات 221
- اشاره 222
- درس چهل و نهم: جامه مقام ابراهیم خلیل علیه السلام 222
- جامه مقام ابراهیم خلیل علیه السلام 226
- پرده درگاه مقام ابراهیم خلیل علیه السلام: 227
- حجر، خانه اسماعیل 228
- درس پنجاهم: حجر اسماعیل 228
- دفن شدگان در حجر اسماعیل: 229
- مطّلب بن عبد مناف در حجر اسماعیل 233
- عبد المطلب در حجر اسماعیل 236
- ابو طالب در حجر اسماعیل 238
- توطئههای دشمن علیه پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در حجر اسماعیل 243
- پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در حجر اسماعیل 247
- درس پنجاه و یکم: صفا و مروه 254
- صفا و مروه در لغت 254
- پیشینه تاریخی 255
- صفا و مروه در قرآن 261
- اهمیت صفا و مروه 261
- صفا و مروه و اهمیت آن در روایات 262
- به پا داشتن یاد خدا 263
- صفا و مروه به روایت تاریخ 266
- فاصله صفا تا مروه 268
- پیامبر صلی الله علیه و آله در مسعی 268
- درس پنجاه و دوم: زمزم 269
- سرآغاز پیدایش زمزم 270
- زمزم پدیدهای تاریخساز 271
- سرگذشت هاجر و اسماعیل 277
- خانه و آرامگاه هاجر و اسماعیل 277
- نگاهی به سرگذشت اسماعیل علیه السلام 280
- بنیانگذاران امّالقری 281
- ثمرات القلوب 282
- اشاره رمزگونه به وارثان اسماعیل 282
- روایات و دیدگاهها 285
- چگونگی جوشش زمزم 285
- اشاره 286
- و امّا روایات: 286
- الف: روایات منقول از اهلبیت علیهم السلام 287
- اشاره 290
- ب: روایات عامّه در این خصوص 290
- 2- روایت ابن کثیر 291
- 3- روایت ازرقی 292
- 4- روایت فاکهی 293
- 6- گفتار یاقوت حموی 294
- 7- گفتار مقدسی 295
- تحلیل نهایی بحث: 295
- درس پنجاه و سوم: قبرستان ابوطالب: حجون 298
- اشاره 298
- دفن شدگان در قبرستان ابوطالب: 299
- درس پنجاه و چهارم: حضرت عبدالمطلب مردی از تبار ابراهیم علیه السلام 301
- اشاره 301
- سرپرستی محمّد صلی الله علیه و آله 305
- محل دفن 311
- ایمان ابوطالب 312
- درس پنجاه و پنجم: حضرت ابوطالب علیه السلام 312
- اشاره 312
- اشاره 313
- اعتقاد ما 313
- 1- تکیهگاه محمد صلی الله علیه و آله 316
- 3- تحریم اقتصادی مسلمین 318
- 4- اشعار ابوطالب 319
- تا آخرین لحظه 320
- اشاره 323
- درس پنجاه و ششم: شعب ابیطالب 323
- شِعْب در لغت: 324
- مکان شِعْبِ ابیطالب: 326
- خانهای که پیامبر صلی الله علیه و آله در آن به دنیا آمد 327
- محاصره پیامبر صلی الله علیه و آله و یاران در شِعْبِ ابیطالب 339
- برخی از شعاب مکّه 350
- کوه ابوقبیس 350
- کوتاه سخن آنکه: 354
- درس پنجاه و هفتم: بلال 357
- درس پنجاه و هشتم: حج و برائت از مشرکان 364
- اشاره 364
- 1- برائت در آیین محمد صلی الله علیه و آله 367
- 2- قطعنامه برائت 369
- 3- علی علیه السلام و اذان برائت 371
- 4- برائت، سیاست اصولی اسلام 374
- 5- اذان برائت، مکمّل اذان حج 377
- 6- رمی جمرات، نماد برائت 378
- 7- «جدال» و «برائت» 383
- درس پنجاه و نهم: جدال در حج 386
- جدال در قرآن 386
- مفهوم لغوی جدال 394
- نظر مفسّران درباره «جدال در حج» 396
- احادیث وارده در زمینه جدال 402
- احادیث اهل بیت علیهم السلام 405
- نظریات فقها در مورد جدال در حج 407
- بررسی سیاق آیه 409
- نتایج این بحث 413
- حج رسولاللَّه صلی الله علیه و آله در دوران اقامت در مکّه 415
- اشاره 416
- درس شصتم: اغتنام فرصتهای معنوی حج 416
- تمرین عطوفت و رأفت 419
- اشاره 419
- یک داستان آموزنده 420
- دعا و نیابت برای دیگران 421
- وداع با حرمین 422
- اشاره 422
- تودیع با حرمین: 423
- وداع با کعبه معظمه 423
- سوغات سفر 426
- اشاره 426
- هدیه حج: 426
- آداب زمزم 428
- حاجی! از مهمانی خدا چه آوردی؟ 428
- بازگشت به وطن 430
درس سی و ششم: اصحاب صفه
ص: 15
اصحاب صفه (1)
جواد محدثی
«اصحاب صفه» عنوان جمعی از مسلمانان پاکباخته و تهیدستی است که در صدر اسلام و زمان پیامبر صلی الله علیه و آله در رکاب آن حضرت بودند و چون در مدینه خانه و آشیان و آشنایی نداشتند، در گوشه‌ای از مسجد، سکویی ساخته شده بود که در همانجا روزگار می‌گذراندند و به عبادت مشغول بودند، هنگام جهاد هم به میدان رزم می‌شتافتند.
آنچه پیش‌رو دارید، ترجمه فشرده‌ای است از جزوه «اصحاب‌الصفه» تألیف «ابوتراب‌الظاهری» که در عربستان چاپ شده است. گرچه درباره این مسلمانان فداکار و حاضر در صحنه، باید کاوشی عمیق‌تر انجام گیرد تا روحیات و رفتار آنان «اسوه» مسلمانان تهیدست و جانباز شود، لیکن در حال حاضر به همین حد اکتفا می‌شود تا به یاری خدای بزرگ در آینده گامهای بلندتری برداشته شود و تحقیقات جامع‌تری صورت گیرد. (مترجم)
1- اصحاب صفه مسلمانان مهاجری بودند که خانه‌ها و اموال خود را در مکه رها کرده و برای اعلای کلمه دین به مدینه آمده بودند و چو در آنجا کسی نداشتند تا بر او وارد شوند، در صفه مسجد به سر می‌بردند.
ص: 16
در روایت است که «اصحاب صفه»، گروهی تهیدست بودند. رسول خدا صلی الله علیه و آله به یاران خود فرمود: