- درس سی و ششم: اصحاب صفه 1
- نام اصحاب صفه: 7
- تبار آمنه 12
- درس سی و هفتم: آمنه علیها السلام مادر خورشید 12
- اشاره 13
- ویژگیهای والای آمنه علیها السلام 13
- الف) دینباوری (دَیّنَة) 14
- ب) محجوب و با حیا (محتشمه) 18
- د) فصاحت و بلاغت (ادیبه) 19
- ج) فرزانگی و فرهیختگی (عقیله) 19
- ه) پاکی و طهارت (طاهره، مطهره، عفیفه) 20
- ازدواج آمنه 21
- درس سی و هشتم: بعضی از آداب حج 22
- آمنه در آینه مادری 22
- فصل اوّل: بعضی از اسرار آداب باطنیّه حج 23
- اشاره 23
- فصل دوم: اموری که هنگام توجّه به حجّ باید مراعات شود 24
- اشاره 27
- فصل سوّم: اسرار باطنیّه مقدّمات و اعمال حج 27
- علامت حج قبول: 32
- اشاره 33
- درس سی و نهم: فلسفه اشک 33
- گریه چیست؟ 34
- منشأ گریه و آثار آن 34
- گریه و انواع آن 36
- گریه در دیدگاه قرآن 37
- دعاها و گریه 40
- امام حسین علیه السلام و جایگاه گریه برای آن حضرت 41
- اشک انبیای الهی 44
- اشاره 46
- درس چهلام: دو مسأله مهم عاطفی و اجتماعی در سنت رسول خدا «گریه و حفظ آثار شخصیتهای مذهبی» 46
- گریه از دیدگاه فقه شیعه 49
- گریه از دیدگاه فقه اهل سنت 50
- اختلاف نظر در مقام عمل: 50
- خلیفه دوم و مخالفتش با گریه: 51
- پیروی مسلمانان از سنت رسول خدا صلی الله علیه و آله 55
- اشکال و پاسخ آن: 56
- نگاهی به چگونگی مسجد رسول خدا صلی الله علیه و آله و قبر شریف آن حضرت: 57
- شنریزی کف مسجد: 58
- روشنایی مسجدالنبی صلی الله علیه و آله: 59
- و اما کیفیت قبر رسول خدا صلی الله علیه و آله: 60
- اشاره 61
- درس چهل و یکم: «حج و رهبری» (غدیر) 61
- 1- شأن و منزلت امامت 62
- 2- شرط احراز امامت 64
- 3- امامت در ذریه ابراهیم 65
- 4- مسأله ولایت 66
- 5- اعلام ولایت در حج 69
- 6- پیام غدیر خم 70
- 7- جایگاه ولایت در اسلام 71
- 8- نقش کلیدی ولایت 73
- محدوده حرم: 76
- اشاره 76
- اشاره 76
- درس چهل و دوّم: ویژگیهای حرم 76
- الف: ورود به حرم با احرام 77
- علّت محدود بودن حرم به این مقدار: 77
- آداب تشرّف به حرم 77
- ب: ورود به حرم با طهارت: 78
- ج: ورود به حرم بدون کفش 79
- د: دعای مخصوص ورود به حرم 80
- سرّ ورود به حرم: 81
- لزوم حفظ حرمت حرم: 81
- حرم محلّ امن است: 83
- حرم، محلّ امن برای حیوانات 85
- حرم قبل از اسلام نیز محلّ امن بوده است 86
- حرم متعلّق به همه است: 87
- شرافت مکّه به وجود پیامبر صلی الله علیه و آله است: 89
- از «حرم» به «مسجد الحرام» تعبیر شده 89
- اسناد ربّ به حرم 90
- کراهت اقامت در مکّه و علّت آن 91
- اراده و نیّت گناه در مکّه 93
- فضیلت دفن شدگان حرم 94
- تخییر نماز در حرم 95
- افزایش مجازات قتل در حرم 98
- کندن درخت حرم حرام است: 99
- لقطه حرم 100
- سنگهایی که برای جمرات است، باید از حرم باشد 102
- ورود کفار به حرم ممنوع است: 103
- درس چهل و سوّم: ویژگیهای کنگره حج 105
- اشاره 105
- ویژگیهای کنگره حج 108
- توحید، بنیاد وحدت 110
- امت واحده 111
- حج تجلّیگاه توحید و نفی شرک 114
- شرک، نقطه تقابل انسانها 116
- و تأسیس امّ القرای اسلامی 118
- درس چهل و چهارم: ابراهیم خلیل علیه السلام 118
- مکه در جغرافیای جهان 125
- نظریه دانشمندان جغرافیا 128
- میقات زمانی و مکانی حج: 129
- راز معنوی کعبه 132
- درس چهل و پنجم: اسرار و معارف حج 133
- مقصود تویی کعبه و بتخانه بهانه 134
- اسرار حج در نهج البلاغه 138
- اسرار حج از زبان امام سجاد علیه السلام 140
- اسرار حج از زبان امام خمینی قدس سره 145
- اشاره 150
- درس چهل و ششم: حجّ ابراهیمی- حجّ جاهلی 150
- مقدّمه: 151
- حَجِّ ابراهیم علیه السلام 152
- مراسم حجّ در جاهلیّت: 159
- مَواقف: 160
- موقف مِنا: 165
- اختلافات و امتیازات: 167
- سِقایت و رِفادت: 172
- طَواف و تَلْبیه: 174
- درس چهل و هفتم: طواف و اهمیّت آن در اسلام 180
- اشاره 181
- اهمیت طواف 182
- پاداش طواف کنندگان 184
- هفت شوط طواف 189
- هروله در طواف 191
- طواف در شب: 192
- دعا و ذکر در طواف 194
- آزار دیگران هنگام استلام حجرالأسود 195
- نمایش قدرت 199
- طواف نیابی 201
- ارتباط طواف و ولایت 202
- طواف و حوائج مردم 203
- طواف عاشقانه 205
- درس چهل و هشتم: مقام ابراهیم، نماد قیام للَّه 208
- اشاره 208
- مقام و ریشه تاریخی آن 209
- مشخصات مقام 210
- پیشینه مقام ابراهیم 210
- چرا نماز طواف پشت مقام؟ 211
- مقام ابراهیم نماد قیام للَّه 212
- دیدگاهها در این مسأله 213
- نماز طواف در حال ازدحام 214
- مقام در تعبیرات مختلف 215
- تحولات مقام ابراهیم 218
- کیفیت نماز طواف 220
- مستحبات 221
- اشاره 222
- درس چهل و نهم: جامه مقام ابراهیم خلیل علیه السلام 222
- جامه مقام ابراهیم خلیل علیه السلام 226
- پرده درگاه مقام ابراهیم خلیل علیه السلام: 227
- درس پنجاهم: حجر اسماعیل 228
- حجر، خانه اسماعیل 228
- دفن شدگان در حجر اسماعیل: 229
- مطّلب بن عبد مناف در حجر اسماعیل 233
- عبد المطلب در حجر اسماعیل 236
- ابو طالب در حجر اسماعیل 238
- توطئههای دشمن علیه پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در حجر اسماعیل 243
- پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در حجر اسماعیل 247
- درس پنجاه و یکم: صفا و مروه 254
- صفا و مروه در لغت 254
- پیشینه تاریخی 255
- اهمیت صفا و مروه 261
- صفا و مروه در قرآن 261
- صفا و مروه و اهمیت آن در روایات 262
- به پا داشتن یاد خدا 263
- صفا و مروه به روایت تاریخ 266
- پیامبر صلی الله علیه و آله در مسعی 268
- فاصله صفا تا مروه 268
- درس پنجاه و دوم: زمزم 269
- سرآغاز پیدایش زمزم 270
- زمزم پدیدهای تاریخساز 271
- سرگذشت هاجر و اسماعیل 277
- خانه و آرامگاه هاجر و اسماعیل 277
- نگاهی به سرگذشت اسماعیل علیه السلام 280
- بنیانگذاران امّالقری 281
- ثمرات القلوب 282
- اشاره رمزگونه به وارثان اسماعیل 282
- چگونگی جوشش زمزم 285
- روایات و دیدگاهها 285
- و امّا روایات: 286
- اشاره 286
- الف: روایات منقول از اهلبیت علیهم السلام 287
- اشاره 290
- ب: روایات عامّه در این خصوص 290
- 2- روایت ابن کثیر 291
- 3- روایت ازرقی 292
- 4- روایت فاکهی 293
- 6- گفتار یاقوت حموی 294
- 7- گفتار مقدسی 295
- تحلیل نهایی بحث: 295
- درس پنجاه و سوم: قبرستان ابوطالب: حجون 298
- اشاره 298
- دفن شدگان در قبرستان ابوطالب: 299
- اشاره 301
- درس پنجاه و چهارم: حضرت عبدالمطلب مردی از تبار ابراهیم علیه السلام 301
- سرپرستی محمّد صلی الله علیه و آله 305
- محل دفن 311
- ایمان ابوطالب 312
- درس پنجاه و پنجم: حضرت ابوطالب علیه السلام 312
- اشاره 312
- اشاره 313
- اعتقاد ما 313
- 1- تکیهگاه محمد صلی الله علیه و آله 316
- 3- تحریم اقتصادی مسلمین 318
- 4- اشعار ابوطالب 319
- تا آخرین لحظه 320
- اشاره 323
- درس پنجاه و ششم: شعب ابیطالب 323
- شِعْب در لغت: 324
- مکان شِعْبِ ابیطالب: 326
- خانهای که پیامبر صلی الله علیه و آله در آن به دنیا آمد 327
- محاصره پیامبر صلی الله علیه و آله و یاران در شِعْبِ ابیطالب 339
- برخی از شعاب مکّه 350
- کوه ابوقبیس 350
- کوتاه سخن آنکه: 354
- درس پنجاه و هفتم: بلال 357
- اشاره 364
- درس پنجاه و هشتم: حج و برائت از مشرکان 364
- 1- برائت در آیین محمد صلی الله علیه و آله 367
- 2- قطعنامه برائت 369
- 3- علی علیه السلام و اذان برائت 371
- 4- برائت، سیاست اصولی اسلام 374
- 5- اذان برائت، مکمّل اذان حج 377
- 6- رمی جمرات، نماد برائت 378
- 7- «جدال» و «برائت» 383
- جدال در قرآن 386
- درس پنجاه و نهم: جدال در حج 386
- مفهوم لغوی جدال 394
- نظر مفسّران درباره «جدال در حج» 396
- احادیث وارده در زمینه جدال 402
- احادیث اهل بیت علیهم السلام 405
- نظریات فقها در مورد جدال در حج 407
- بررسی سیاق آیه 409
- نتایج این بحث 413
- حج رسولاللَّه صلی الله علیه و آله در دوران اقامت در مکّه 415
- درس شصتم: اغتنام فرصتهای معنوی حج 416
- اشاره 416
- اشاره 419
- تمرین عطوفت و رأفت 419
- یک داستان آموزنده 420
- دعا و نیابت برای دیگران 421
- وداع با حرمین 422
- اشاره 422
- تودیع با حرمین: 423
- وداع با کعبه معظمه 423
- هدیه حج: 426
- اشاره 426
- سوغات سفر 426
- حاجی! از مهمانی خدا چه آوردی؟ 428
- آداب زمزم 428
- بازگشت به وطن 430
«عبدٌ، المُطَّلِبُ ابْتاعَهُ»!
«این جوان بندهای است که مطلب او را خریده است!»
در این هنگام مطلب فریاد برآورد: وای بر شما، همانا که او فرزند برادرم هاشم است، من او را از مدینه به اینجا آوردهام. و برای همین است که فرزند هاشم به «عبدالمطّلب» شهرت یافت (2).
عبد المطلب در حجر اسماعیل
الف- رؤیای صادق عبدالمطلب درباره چاه زمزم در حجر اسماعیل
ابن اسحاق به نقل از حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام درباره چگونگی حفر مجدّد چاه زمزم چنین آورده است:
عبدالمطلب در داخل حجر، حین استراحت به خواب رفته بود که در عالم رؤیا دید هاتفی به او گفت: برخیز و «بَرَّه» را حفر کن، عبدالمطلب پرسید: بره چیست؟ در پاسخ چیزی نشنید. فردای آن روز عبدالمطلب به حجر باز آمد و مجدداً در عالم خواب دید کسی به وی چنین میگوید: «مضنونه» را حفر کن، پرسید مضنونه کجا است؟ پاسخی نداد
1- تاریخ الیعقوبی، ج 1، ص 245؛ بحارالانوار، ج 15، ص 122
2- السیرة النبویه، ج 1، ص 145
ص: 216