ساختمان مسجد الحرام - مکه مکرمه صفحه 23

ص: 30

طول آن 5/ 394 متر، عرض آن 20 متر، ارتفاع آن در طبقه همکف 12 متر و در طبقه بالا 9 متر بود و سعی میان صفا و مروه از هر دو طبقه امکان داشت. گذرگاه ویژه‌ای نیز در زیر منطقه صفا ساخته شد. آبراهه‌ای هم که از مقابل مسجد می‌گذشت، به گذرگاه قدیمی در میان مسعی انتقال یافت.

مرحله دوم در سالهای 1379- 1380 ه. (1959- 1960 م) بود و طی آن، ساختمان شبستان جنوبی مسجد که از مقابل باب امّ‌هانی تا باب ابراهیم امتداد داشت، آغاز شد. این شبستان یک زیرزمین بود و دو طبقه روی آن. طبقه همکف 5/ 10 متر و طبقه بالا 10 متر ارتفاع داشت. در این عملیات، دیوارهای شبستان با سنگ مرمر و طاقها با سنگ صنعتی ساخته شد. ورودی بزرگی نیز برای آن فراهم آمد که مجموعاً سه در داشت و باب ملک سعود نام گرفت. بالای رواق جنوبی، طبقه سومی نیز بنا شد و در همین سمت، سه مناره جدید فراز آمد. همزمان، برخی از دیگر کارهای تکمیلی نیز جریان داشت؛ از جمله، گذرگاه دایره شکلی در بالای صفا، هم‌ردیف با طبقه بالای مسعی ساخته شد که شبستان جنوبی جدید را به مسعی پیوند می‌داد و برفراز آن سقفی گنبدگونه قرار داشت.

مرحله سوم در سال 1382 ه. (1962 م) انجام شد و طی این مرحله، ساختمانهای قدیمی سمت غربی مسجد، به قصد نوسازی، تخریب گردید، زیرسازی شبستان جدید آغاز شد و در همان سال، شبستان غربی، در سه طبقه (زیرزمین، همکف و طبقه بالا) با ارتفاعی همسان با شبستان جنوبی گشایش یافت. دیوارهای این‌رواق با سنگ‌مرمر وسقف‌آن با سنگ صنعتی نماسازی شد و در کنار باب‌العمره، دو مناره جدید برافراشته گردید.

در مرحله چهارم شبستان‌های سمت شمالی مسجد از باب‌العمره تا

نمایی نزدیک از گچبری تاج‌ستونها، پایین‌طاقها وسقفهای آراسته ورنگین در محلهای نماز-