- اشاره 1
- بخش نخست: تحوّلات تاریخی 1
- مشاعر مقدّس 5
- نامهای مکّه مکرّمه 6
- حرم مکّه 7
- حجّ در اسلام 7
- بنیان کعبه 9
- کعبه در دوره اسلامی 14
- دوره اموی 16
- دوره عبّاسی 16
- دوره عثمانی 21
- دوره سعودی 22
- اشاره 30
- بخش دوّم: توسعه جدید 30
- آموزههای طرح 33
- نقاط اصلی طرح 34
- ساختمان کنونی حرم 37
- توسعه جدید: طرّاحی 39
- مساحت و گنجایش 45
- عناصر طرّاحی و جُزئیات آن 47
ص: 54
مساحت تمامی فضاهای مسجدالحرام شامل بنای فعلی،
توسعه جدید و دیگر فضاها 356800 مترمربّع
با گنجایش 820000 نمازگزار
عناصر طرّاحی و جُزئیات آن
سه گنبدی که در حدفاصل میان دو توسعه بنا شده، تقریباً به موازات ورودی اصلی است. این گنبدها در گرداگرد خود پنجرههایی دارند و از بیرون، دارای نمایی همانند دیگر گنبدهای مسجدند. هر گنبد بر چهار ستون با فاصله 15 متر استوار است. نمای داخلی گنبد با گچبری و مقرنسکاری زیباسازی شده است. گنبدها 13 متر ارتفاع دارند و به منظور نورپردازی و جریان هوا، در بالای آنها روزنههایی تعبیه شده است.
جنس گنبدها از بتون مسلّح و پوشش آنها از سنگ است. هر گنبد در زیر خود، طاقی کاملًا برجستهتر از دیگر طاقهای مسجد دارد. این طاقهای بتونی هم به گونهای زیبا نماسازی شدهاند.
نمای بیرونی گنبد، رنگی است و بخشی از نمای داخلی آن با سنگ خارا، که در لابلای آن رشتههایی زرین قرار دارد، تزیین شده است. در نماسازی دیگر بخشهای داخلی گنبد، از سنگ آمازونیت نیمهنفیس و کاشی الوان هم استفاده کردهاند. در برخی از طاقهای گنبد، سنگ مرمر سفید و سبز هم بهکار رفته است. در زیر گنبد، اشیای گرانبهای مسی و بلورین، با حجمهای هندسی اسلامی آویختهاند که با شکل گنبد و اهداف طراحی آن، که ایجاد فضای مناسب و دلنشین در همه زوایای توسعه
جزئیات مقرنسکاری زیر گنبد و شماری از پنجرههای آن-