ساختمان مسجد الحرام - مکه مکرمه صفحه 7

ص: 14

آیه 3) و البَلْدَة (سوره نمل، آیه 91) و حرم آمِن (سوره قصص، آیه 57 و سوره عنکبوت، آیه 67).

حجّ در اسلام

تعصّبهای قبیله‌ای جاهلی، فلسفه آغازین حجّ را از بین برد و آداب آن‌را چندان دگرگونه ساخت که مردمان قبایل عرب، بتهای خود را همراه خویش می‌آوردند تا آنها را در بیت‌اللَّه‌الحرام بپرستند. آن‌گاه که اسلام آمد و مکّه آزاد گردید، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بر آن شد تا آیین حجّ را از بدعتها و آرایه‌ها بپیراید و به هنگام به‌جا آوردن مراسم حجّ، به عنوان پنجمین رکن اسلام، صف مسلمانان را وحدت بخشد و گامهای ایشان را استوار دارد.

این مهم در سال دهم هجری، که پیامبر صلی الله علیه و آله در حجّةالوداع حجّ گزارد، سامان یافت و مسلمانان تا امروز، مناسک خود را همواره در پیروی از همان شیوه به‌جا می‌آورند.

حرم مکّه

حرم مکّه عبارت از محیط و زمین‌هایی است که شهر را در برگرفته است. حرم نشانه‌هایی آشکار دارد که تقریباً در همه مرزهای آن نصب شده است. نخستین کسی که این نشانه‌ها را برپا داشت، ابراهیم خلیل علیه السلام بود و پس از وی قُصیّ بن کلاب. سالها بعد، نشانه‌هارا از میان بردند، ولی بار دیگر قریشیان آنها را نصب کردند. پیامبر صلی الله علیه و آله، در سال فتح مکّه، منطقه حرم را نشانه گذاشت.

کاروان حاجیان؛ تصویری از کتاب مقامات حریری، بغداد، 1237 ه/ 1821 م

(با کسب اجازه از کتابخانه ملّی پاریس)-