ساختمان مسجد الحرام - مکه مکرمه صفحه 9

ص: 16

محدوده حرم از راه مدینه سه میل، از راه یمن هفت میل، از راه جدّه ده میل، از راه طائف، در مسیر عرفات، یازده میل، از راه عراق هفت میل و ازراه جِعْرانه نُه میل است.

بنیان کعبه

از آنجا که عرب هر ساختمان چهارگوشه‌ای را کعبه می‌نامد، کعبه را چنین نامیده‌اند. نامهای دیگر آن، بیت، بیت عتیق و مسجدالحرام است.

همه این نامها در شماری از آیه‌های قرآن آمده است. کعبه را بَنیّه نیز خوانند که نامی برگرفته از مادّه «بنا» است. بنیّه ابراهیم هم گفته‌اند؛ زیرا ابراهیم آن را ساخته است.

ساختمان آغازین بیت‌اللَّه‌الحرام به دست ابراهیم خلیل و فرزندش اسماعیل شکل گرفته است. ابراهیم در سمت راست خانه کعبه چاله‌ای کند تا خزانه بیت باشد و هدایای مردم به کعبه در آنجا نگهداری شود.

فاسی در شفاءالغرام گوید: «ابراهیم کعبه را به‌گونه‌ای ساخت که پشت سر او نیم‌دایره بود؛ یعنی کعبه در آغاز تنها دو رکن یا زاویه داشت: رکن حجرالأسود و رکن یمانی، و جز آن زاویه‌ای دیده نمی‌شد».

ازرقی به‌سند خود از علی بن‌ابی‌طالب علیه السلام، درباره دگرگونیهای کعبه پس از بنای نخستین آن به دست ابراهیم نقل می‌کند که: «... پس از ویرانی کعبه، عَمالقه آن‌را ساختند. بار دیگر ویران شد وقبیله‌ای ازجرهم آن را بنا کردند، باز هم بنای آن فرو ریخت و سرانجام قریش آن را بازسازی نمودند».

حدود سال 600 میلادی، هنگامی‌که در کعبه چوب می‌سوزاندند تاآن را خوشبو کنند، آتشی زبانه کشید وپرده کعبه را درکام‌خود فروبرد. مدّتی بعد نیز بارانهای شدیدی بارید و سیل به درون کعبه راه یافت و دیوارهای آن را