حج در قرآن صفحه 10

چنان كه ملاحظه مي شود اين فكر كه اگر ما در سفر حج درآمدي هم داشته باشيم به خلوص و اصالت سفر حج لطمه مي زند. براي كسي است كه پول در آوردنش هم، آهنگ خدائي نداشته باشد وگرنه كسي كه پول درآوردنش آهنگ خدائي دارد ديگر چه منافاتي با خدا دارد. اگر از او بپرسند كه اين پول را براي چه در مي آوري؟ پاسخ مي دهد كه مي خواهم هزينه هاي ضروري زندگي خانواده ام را تأمين كنم و اين يك وظيفه اي است كه خداوند به عهده ي من گذاشته است.آيا در اين صورت پول درآوردن واقعاً با ياد خدا منافات دارد؟ اگر مي خواهم درآمد اضافي را آنجا كه فرمان:وانفقوا في سبيل الله(چنان كه در همين آيه جلوتر مي رسيم به فرمان:وانفقوا في سبيل الله و لاتلقوا بايدكم الي التهلكه) است صرف كنم. بايد چيزي داشته باشم كه آنرا در راه خدا انفاق كنم. اينجا در مي آورم كه آنجا انفاق كنم. آيا اين با ياد خدا منافات دارد كه صرفاً براي خودخواهي و ارضاي خواسته هاي شخصي، صرفنظر از حدود و موازيني كه حق و حق پرستي براي اين پول درآوردن مقرر كرده است باشد.

اين است كه با روح توجه با خدا منافات دارد. به عبارت ديگر اگر انسان، خدا را در حاشيه زندگي قرار دهد و با اين نيت در سفر خدا بخواهد پول در بياورد ديگر نمي شود. اما آن انساني كه خدا را در متن زندگي قرار مي دهد و اعتقاد به خدا، چون روح در تمام سلولهاي جسم حيات اوست، به گونه اي كه حتي يك سلولي كه از اين روح خالي باشد وجود ندارد، ديگر كسب و كارش در سفر حج نمي تواند هيچ گونه منافاتي با معنويت داشته باشد.

سوغاتي در سفر حج

يكي از دوستان كه عازم حج بود سوال مي كرد اگر در اين سفر قدري سوغاتي بخرم وقتي را كه در اين راه مصرف مي كنم چگونه است؟ گفتم تا چه گونه سوغاتي و با چه آهنگي بخريد؟ فكر كنيد كه من سفري مي آيم وبر مي گردم يادبودهايي براي همسر، مادر، پدر، خواهر، بستگان و دوستانم مي برم بدون اين كه آهنگ سوغات خريدن هاي زمان ما را داشته باشد و واقعاً سوغات و تحفه اي باشد از سفري، نه به رخ كشيدن اين كه چه قدر آوردند و چه قدر آوردي، آن چند ساعتي را كه آن جا مي روي با اين روح به دنبال پيدا كردن چيزهايي كه هر دانه اش يكي از بستگان و دوستان ترا خرسند و خوشحال مي كند و اين خوشحالي را نيز به حساب رضاي خدا وظيفه اسلامي بگذاري بسيار خوب است.1 اصلاً مسلمان كه يك آدم خشك و سخت نيست. مسلمان هم يك آدمي است كه مثل آدمهاي تربيت شده و رشد يافته عواطف دارد و در زندگي نيز از اين حرف ها هست. مگر دين نيست كه در روايات ما تأكيد شده كه وقتي به خانه دوستت يا قوم و خويشت مي روي يك دانه سيب سرخ به دست بگير، آن جا برو وبا يك تحفه ي كوچك او را خوشحال كن؟ اين چيست؟ زندگي با محبت و دوستي متقابل و برادري و تقويت زندگي عاطفي و اين خواست خداست كسي كه در اين راه كوشش مي كند كارش منافاتي با طلب رضاي خدا ندارد و به خلوص سفرش هيچ لطمه اي نمي زند. پس مساله آن است كه چه گونه سوغات بخري. اما كسي كه مي خواهد به حساب رضاي خدا سوغات بخرد ديگر آنجا كه مي رود حواسش جمع است كه چه بخرد براي چه كسي بخرد و چه گونه و در چه حدي بخرد. او بايد همه اين ها را حساب كند و الا اگر من براي اين مي روم كه با پولي كه از راه ربا به دست آورده ام و يا قرض كرده ام سوغات بخرم،(حالا موارد ديگرش را نمي‌گويم و فقط همين يكي را مي گويم) و يا به مردم بدهي دارم و طلب كار من از من طلبش را مطالبه مي كند و من طلب او را به وقت نمي‌پردازم و با آن پول سوغاتي مي خرم و برمي گردم ديگر با اين روح اگر كسي سوغاتي بخرد(با سفر حج) سازگار نيست. يا نه، اگر در حالي كه در جامعه اي كه در آن زندگي مي كنم نيازمندان وجود دارند و نيازهايي وجود دارد كه يا بر اصل سوغاتي خريدن، يا لااقل بر حد سوغاتي خريدن تقدم دارد و بازهم اين را رعايت نمي كنم نمي شود. دقت كنيد كه ياد خدا چون روحي در تمام سلولهاي زندگي باشد همه اين جهات به آدم فرمان مي دهد و هدايت مي كند به انسان جهت مي دهد كه اين جا برو و آن جا نرو، اين كار را بكن و اينكار را نكن، اين گونه بكن و آن گونه نكن. و اسلام مي خواهد ما چنين خدائي را بپرستيم.

بنابراين طرز تفكر، حالا كه ما به فضل الهي مسلمان شده ايم، بت پرستي را رها كرده ايم، آن حج آلوده را كنار گذاشته ايم و به سوي حج پاك اسلام آمده ايم بنابراين ديگر در سفر حج مان مواظب باشيم اين كه هيچ فكر كسب و كار نباشيم اين نتيجه گيري انحرافي است. اين انحراف از كجا به وجود آمده؟ ازا نحراف در محور خداشناسي و يكتاپرستي صحيح خالص پاك، با خداشناسي و يكتاپرستي صحيح خالص پاك، با خداشناسي و يكتاپرستي ناقص يا خداي ناكرده آلوده. بنابراين يكتاپرستي به معناي كامل و وسيعش بر تمام شئون زندگي مسلمان پرتو مي افكند و اصلاً خداپرستي و خداشناسي صحيح است كه مي تواند كار فرد و امت اسلامي را هدايت كند و ابراهيم خليل(ع) به عنوان يكي از پيشتازان با عظمت يكتاپرستي با فرزند عزيزش اسماعيل در آن گوشه دورافتاده خانه اي ساده براي يكتاپرستي و كانون يكتاپرستان به وجود آورده اند و مراسم و مناسك و عباداتي در خود يكتاپرستي انجام دادند. بايد همواره اين خاطره بزرگ در خدمت زنده نگه داشتن اصل محور يعني يكتاپرستي باشد و اين اساس حج است.

حفظ يكتاپرستي، هدف مناسك حج

حال كه اساس حج اين است، ببينيم در مناسك حج چگونه اين اصل رعايت شده است كه يك اعمال حج در خدمت اين فر محوري باشد و از كجا شروع كنيم. از همان طرفي كه قبلاً به آن اشاره شد شروع مي كنيم.

اگر خدا يكي است بنابراين جامعه ي خداپرستان هم يكي است و هيچ چيز نبايد و نمي تواند جامعه ي خداپرستان را دوتا كند مگر اين كه خدا دو تا بشود.

چون خدا يكي است پي جامعه ي خداپرستان هم بايد يكي باشد. يك عامل اجتماعي سالانه ميتواند به تحقق بخشيدن اين هدف كمك شايسته كند. اگر بخواهيم جائي را براي اجتماع سالانه خداپرستان انتخاب كنيم چه جائي بهتر از خانه شاده اي كه آن دو خداپرست زبده به همين منظور بنيان گذاشتند؟ نقطه اي كه مسافرت به آن نقطه مي تواند به عنوان يك عامل نگهبان وحدت جامعه ي خداپرستان، در خدمت هدف يكتاپرستي و خداپرستي قرار گيرد. بنابر اين به مسلمانان ميگوئيم كه از هر دره عميق(فَج عَميق كه در خود قرآن آمده1) از دور و نزديك با ياد خدا و به نام خدا از خانه ات حركت كن تا در روز معين، در جاي معين، اجتماعي بزرگ و پاك، پاك از آلايش هاي گوناگون، از شما خداپرستان تشكيل شود تا(ليشهدوا منافع لهم)2 منافع مادي و دنيايي و منافع معنوي را با چشم ببينيد.

به يك نكته اي از اين اجتماع قبلاً اشاره كردم و حالا به يكي دو نكته ديگر هم اشاره مي كنم. نكته اي كه اشاره شد اين بود كه اجتماع كنوني حج يكي از عوامل موثر در خنثي كردن(البته نسبي) توطئه هائي است كه براي تفرقه اندازي ميان ما مسلمان ها قرن ها چيده شده و به طريق مختلف تحت عنوان مذهب براي برهم زدن وحدت اسلامي كوشش ها به كار رفته است. اگر اجتماع سالانه حج نبود من اطمينان دارم(اين اطمينان هم بر حسب بررسي هائي است كه كرده ام) كه همين درصد ضعيف از همبستگي كه امروز در ميان مسلمان هاي گوناگون با مذاهب گوناگون وجود دارد هم ديگر وجود نداشت يا بسيار ضعيف تر بود زيرا حج بايد در خدمت نگهباني وحدت امت اسلامي قرار گيرد. چرا وحدت امت اسلامي ؟ چون اگر خدا يكي است، امت خداپرستان هم يكي است وقتي يك مسلمان شيعي كه در مغز اوصدها تبليغ ضد مسلماني سني در دوران زندگيش وارد كرده اند، به آنجا مي رود مي بيند اينكه مي گويند همه سني ها دشمن علي(ع) هستند دروغ است.