احکام عمره مفرده و بعضی آداب مکه معظمه و مدینه منوره صفحه 27

«مسألۀ 52» کسی که از راه کسب یا غیر آن مخارج رفت و برگشت

و مخارج عائلۀ خود را در وقت حج دارد، و پس از برگشت، مقداری از مؤونۀ زندگی خود را از درآمد کسب یا منبر یا تدریس و بقیۀ آن و یا حتی همۀ آن را از وجوه شرعیه تأمین می کند، اگر بدون مشقت و منّت اداره می شود بنابر احتیاط واجب باید به حج برود؛ هرچند کافی بودن آن از حَجَّهالاسلام خالی از اشکال نیست، پس اگر بعداً متمکن شد بنابر احتیاط واجب حج را اعاده کند. همچنین است اگر می داند دیگران او و عائله اش را بدون منّت و ذلت از راه نذورات و تبرّعات اداره می کنند.

استطاعت بدنی و باز بودن راه و وسعت وقت

«مسألۀ 53» معتبر است در وجوب حج- علاوه بر استطاعت مالی- استطاعت بدنی

و بازبودن راه و وسعت وقت. پس بر مریضی که قدرت رفتن به حج ندارد یا برای او حرج و مشقت زیاد دارد واجب نیست خودش به حج برود؛ همچنین کسی که راه برای او باز نیست یا پس از اینکه مال پیدا کرد وقت تنگ شده به گونه ای که نمی تواند به حج برسد، برخودش واجب نیست. ولی در همۀ این موارد اگر مأیوس است از اینکه خودش در آینده بتواند به حج برود و ممکن باشد کسی را به نیابت خود بفرستد، بنابر احتیاط واجب باید فوراً دیگری را به نیابت خود به حج بفرستد.

و می تواند «صَرورَه» یعنی کسی را که تا حال به حج نرفته است نیز بفرستد. و اگر عذر او تا وقت فوت باقی بماند حج نایب از او کافی است؛ ولی اگر عذر او برطرف شود و شرایط دیگر استطاعت نیز وجود دارد، بنابراحتیاط واجب خودش هم حج را بجا آورد.

و اگر امید دارد که

خودش در آینده بتواند به حج برود در این