- [تقسیم مطالب] 1
- بخش اول: بیان اجمالی اهداف معنوی و اجتماعی حج 2
- اشاره 2
- [بیان أهداف حج در قرآن] 3
- [بیان أهداف حج در روایات] 4
- [أسرار روحی أعمال حج] 7
- [گناه و عقوبت ترک حج] 12
- بخش دوم: مشتمل بر بیان وجوب حج و عمره 13
- باب اول: مسائل ویژه حجهالاسلام 13
- اشاره 13
- اشاره 13
- شرط اول و دوم: «بلوغ» و «عقل»؛ 14
- «مسألۀ 3» اگر رسیدن به حج بعد از حصول استطاعت، توقف بر مقدماتی- مانند تهیۀ اسباب مسافرت داشته باشد- 14
- «مسألۀ 2» وجوب حج بر شخص مستطیع فوری است؛ 14
- اشاره 14
- اشاره 14
- فصل دوم: شرایط وجوب حَجَّهالاسلام 14
- فصل اول: وجوب فوری حَجَّهالاسلام 14
- «مسألۀ 1» حَجَّهالاسلام بر شخص مکلف مستطیع واجب است؛ 14
- «مسألۀ 4» اگر غیر بالغ حج بجا آورد حج او صحیح است؛ 15
- «مسألۀ 5» اگر بچۀ ممیّز برای حج محرم شود 15
- «مسألۀ 6» کسی که گمان می کرد بالغ نشده و قصد حج استحبابی کرد 15
- «مسألۀ 8» مستحب است ولیّ بچۀ غیر ممیّز، او را محرم کند 15
- «مسألۀ 7» حج برای بچۀ ممیّز مستحب می باشد 15
- «مسألۀ 13» ولیّ بچه پس از احرام بچه باید او را وادار کند 16
- «مسألۀ 12» گوسفند قربانی حج کودک 16
- «مسألۀ 14» اگر ولیّ بچه او را محرم کرد 16
- شرط سوم: «حرّیت و آزاد بودن» است؛ 16
- «مسألۀ 10» پس از آنکه بچه محرم شد یا او را محرم کردند 16
- «مسألۀ 11» اگر پس از احرام بچه، ولیّ او را از محرمات احرام باز نداشت 16
- «مسألۀ 9» مقصود از «ولیّ» در این مقام ظاهراً ولیّ شرعی بچه است؛ 16
- «مسألۀ 15» اگر بچۀ نابالغ پیش از آنکه در میقات محرم شود بالغ گردد 16
- اشاره 17
- «مسألۀ 17» معتبر است در استطاعت مالی علاوه بر مخارج رفتن و انجام حج، 17
- شرط چهارم: اینکه انسان «مستطیع» باشد، 17
- «مسألۀ 16» «استطاعت مالی» یعنی داشتن توشۀ راه و وسیلۀ رفت و برگشت 17
- «مسألۀ 20» کسی که فعلًا به ازدواج نیاز شدید دارد 18
- «مسألۀ 18» معتبر است در استطاعت مالی علاوه بر مخارج رفت و برگشت 18
- «مسألۀ 21» کسی که پول نقد یا مال موجود به مقدار استطاعت ندارد 18
- «مسألۀ 19» اگر کسی مخارج حج را نداشته باشد 18
- «مسألۀ 23» کسی که مخارج حج را دارد و دارای بدهی نیز می باشد، 19
- «مسألۀ 24» کسی که خمس یا زکات بدهکار است 19
- «مسألۀ 22» بر شخص غیر مستطیع واجب نیست پول قرض کند و به حج رود؛ 19
- «مسألۀ 27» اگر کرایۀ ماشین یا هواپیما زیاد باشد 20
- «مسألۀ 25» شخص مستطیع اگر پول ندارد لکن ملک دارد، 20
- «مسألۀ 26» کسانی که لوازم مازاد بر نیاز زندگی- مانند: فرش، لباس، جواهرات و اشیای قیمتی و عتیقه- دارند، 20
- «مسألۀ 28» کسی که در راه حج برای خدمت، 20
- «مسألۀ 32» هرگاه کسی سرمایه یا ملک یا ابزار کار دارد 21
- «مسألۀ 30» اگر کسی منزل گران قیمتی دارد 21
- «مسألۀ 31» اگر کسی زمین یا چیز دیگری را بفروشد که منزل مسکونی مورد نیاز خود را تهیه کند 21
- «مسألۀ 29» کسی که برای نیابت از دیگری اجیر می شود 21
- «مسألۀ 35» اگر کسی در وقت ازدواج به همسر خود وعدۀ یک حج بدهد، 22
- «مسألۀ 36» اگر زنی مستطیع است و برای حج ثبت نام کرده 22
- «مسألۀ 33» زنی که مهرش برای مخارج حج کافی است 22
- «مسألۀ 34» اگر زن مستطیع شود و بتواند بدون همراهی شوهر و به وجود آمدن مشکلی به حج برود 22
- «مسألۀ 41» اگر کسی شک کند مالی که دارد به اندازۀ استطاعت حج هست یا نه، 23
- «مسألۀ 38» کسی که استطاعت رفتن به حج دارد، 23
- «مسألۀ 39» با وجوه شرعیه مثل سهم امام و سهم سادات که به انسان به اندازۀ نیاز سالیانه پرداخت می شود، 23
- «مسألۀ 37» اگر کسی مستطیع شد جایز نیست با بخشش پول خود به پدر یا مادر یا دیگری و یا صرف آن در حج آنان، خود را از انجام حج عاجز کند؛ 23
- «مسألۀ 40» اگر کسی مستحق شرعی زکات یا خمس باشد 23
- «مسألۀ 42» میزان در وجوب حج، استطاعت از جایی است که فعلًا در آنجا می باشد. 23
- «مسألۀ 43» در مستطیع شدن فرقی نیست بین اینکه در ماههای حج 24
- «مسألۀ 44» اگر انسان مخارج سفر حج را ندارد 24
- «مسألۀ 45» اگر مالی را که برای حج کافی است به او ببخشند 24
- «مسألۀ 49» کسی که برای حج به دیگری پول می بخشد 25
- «مسألۀ 46» کسی که توانایی مسافرت به حج را ندارد 25
- «مسألۀ 48» در حج بذلی پول قربانی به عهدۀ بخشنده است؛ 25
- «مسألۀ 47» اگر شخص غیر مستطیع پولی را تهیه و به پدر یا برادر یا یکی از دوستان خود که حج واجب خود را انجام داده است ببخشد 25
- «مسألۀ 51» اگر باغ یا ملک یا کارخانه ای دارد که فعلًا درآمدی ندارد 26
- «مسألۀ 50» معتبر است در استطاعت اینکه از ناحیۀ حج، سرمایه یا ملک یا محل کسب و یا شغلی که اساس زندگی اوست 26
- «مسألۀ 52» کسی که از راه کسب یا غیر آن مخارج رفت و برگشت 27
- «مسألۀ 53» معتبر است در وجوب حج- علاوه بر استطاعت مالی- استطاعت بدنی 27
- «مسألۀ 55» کسی که استطاعت حج پیدا کرد، باید خرجهای مقدماتی آن را بدهد؛ 28
- «مسألۀ 57» اشخاصی که در وقت اسم نوشتن برای حج استطاعت مالی دارند 28
- «مسألۀ 56» مسلمانان کشورهایی که حکومتشان فاسد و غیر اسلامی است 28
- «مسألۀ 54» کسی که از همۀ جهات استطاعت دارد 28
- «مسألۀ 60» کسی که بعد از استطاعت مالی بدون تأخیر در تهیۀ مقدمات حج کوشش نمود 29
- «مسألۀ 62» اگر زنی در زمان حیات شوهر استطاعت مالی نداشت 29
- «مسألۀ 59» اگر کسی مستطیع شود و در اسم نوشتن و یا رفتن به حج و تهیۀ مقدمات کوتاهی کند 29
- «مسألۀ 61» شخص مستطیع خودش باید به حج برود و حج دیگری از طرف او کافی نیست؛ 29
- «مسألۀ 58» اگر کسی استطاعت مالی پیدا کرد ولی هنوز از طرف دولت ثبت نام اعلام نشده 29
- «مسألۀ 64» اگر کسی از سالهای پیش مستطیع بوده 30
- «مسألۀ 63» کسی که حج بر او واجب و مستقر شده 30
- «مسألۀ 65» اگر کسی با داشتن استطاعت مالی به خوردن تریاک عادت دارد 31
- «مسألۀ 67» اگر کسی در مدینۀ منوّره یا در راه حج مریض شود 31
- «مسألۀ 66» اگر رفتن به حج موجب ترک واجب یا فعل حرامی می شود، 31
- «مسألۀ 71» اگر کسی به گمان اینکه مستطیع نیست قصد عمره و حج استحبابی کند 32
- «مسألۀ 69» اگر کسی بعد از انجام عمرۀ تمتّع مریض شود 32
- «مسألۀ 68» اگر بخواهند شخص مریضِ عاجز از حج را به مکۀ معظّمه ببرند، 32
- «مسألۀ 70» اگر کسی به گمان اینکه استطاعت دارد به قصد عمره و حج تمتعِ واجب همۀ اعمال را انجام داد 32
- «مسألۀ 72» کسی که در اثر ندانستن مسأله گمان می کرد مستطیع شده است 33
- «مسألۀ 73» اگر کسی با تقلید صحیح در گذشته به حج مشرف شده 33
- «مسألۀ 74» کسی که احتمال می دهد حجی که در سالهای پیش انجام داده صحیح نبوده 33
- «مسألۀ 77» بر مستطیع لازم نیست با پول خود به حج برود؛ 34
- «مسألۀ 78» جایز نیست انسان با مال حرام به حج برود؛ 34
- «مسألۀ 76» اگر کسی که مستطیع است به قصد عمرۀ تمتّع محرم شود و پس از ورود در حرم «2» از دنیا برود 34
- «مسألۀ 75» کسی که حج واجب خود را انجام داده است 34
- فصل سوم: وصیّت به حج 35
- «مسألۀ 80» اگر کسی از دنیا برود و حَجَّهالاسلام بر او واجب شده باشد، 35
- «مسألۀ 79» اگر کسی حَجَّهالاسلام بر او واجب شده باشد و آثار مرگ بر او ظاهر شود 35
- «مسألۀ 82» اگر کسی از دنیا برود و حَجَّهالاسلام بر او واجب باشد 36
- «مسألۀ 81» اگر کسی از دنیا برود و حَجَّهالاسلام بر او واجب باشد 36
- «مسألۀ 84» اگر وصیت کند برای او از مال معیّنی حَجّهالاسلام انجام شود 36
- «مسألۀ 85» اگر کسی از دنیا برود و حَجَّهالاسلام بر او واجب باشد، 36
- «مسألۀ 83» اگر کسی وصیت کرده باشد که شخص معیّنی برای او حج بجا آورد 36
- «مسألۀ 88» اگر حج بر میّت واجب باشد و مال نداشته باشد 37
- «مسألۀ 89» اگر شخصی مثلًا منزل یا ملک خود را به دیگری صلح کند 37
- «مسألۀ 86» اگر حَجَّهالاسلام بر میّت واجب باشد 37
- «مسألۀ 87» به مجرد نایب گرفتن ذمّۀ میّت بری نمی شود. 37
- «مسألۀ 91» در نایب چند شرط معتبر است: 38
- «مسألۀ 90» اگر مالی که برای حج میّت در نظر گرفته شده به وصیّ میّت تحویل داده شود 38
- فصل چهارم: نیابت در حج 38
- «مسألۀ 93» لازم نیست نایب همجنس منوب عنه باشد؛ 39
- «مسألۀ 94» نایب شدن «صَرُورَه» 39
- «مسألۀ 92» نایب لازم نیست در وقت اجیر شدن تمام اعمال و احکام حج را به تفصیل بداند؛ 39
- «مسألۀ 95» در منوب عنه یعنی کسی که به نیابت او حجّ بجا می آورند دو شرط معتبر است: 40
- «مسألۀ 97» معنای نیابت این است که نایب عمل را به جای منوب عنه انجام دهد، 40
- «مسألۀ 96» در منوب عنه بلوغ و عقل معتبر نیست؛ 40
- «مسألۀ 100» در حج واجب نایب شدن یک نفر از چند نفر 41
- «مسألۀ 101» در حج نیابتی پول احرام و قربانی بر عهدۀ نایب است؛ 41
- «مسألۀ 99» نایب نمودن کسی که وقتش از حج تمتع تنگ شده 41
- «مسألۀ 98» نایب «طواف نساء» 41
- «مسألۀ 102» کسی که حج بر او واجب و ثابت شده، 41
- «مسألۀ 104» ذمّۀ منوب عنه فارغ نمی شود مگر به اینکه نایب اعمال را به طور صحیح انجام دهد؛ 42
- «مسألۀ 103» اگر از میّت مالی نزد کسی به قرض یا امانت یا عاریه یا به نحوی دیگر وجود داشته باشد 42
- «مسألۀ 105» «نایب» یا اجیر می شود بر فارغ کردن ذمّۀ میّت، 43
- «مسألۀ 106» کسی که برای حج تمتع اجیر شده می تواند اجیر دیگری شود برای طواف یا سعی 44
- «مسألۀ 107» کسی که مستطیع نیست و از راه دور به نیابت دیگری به حج می رود 44
- «مسألۀ 108» یک نفر نمی تواند در یک سال برای دو نفر یا چند نفر نایب شود؛ 44
- «مسألۀ 112» اگر کسی اجیر شود خودش به نیابت دیگری حج بجا آورد، 45
- «مسألۀ 110» اگر اجیر شود تا برای کسی حج بجا آورد و تصادفاً مریض و ناتوان گردد 45
- «مسألۀ 111» اگر کسی برای حج به مبلغ معینی اجیر شود و آن مبلغ کفاف حج را ندهد، 45
- «مسألۀ 114» اجیر باید اعمال حج را مطابق وظیفۀ خودش که از راه اجتهاد یا تقلید صحیح احراز کرده انجام دهد. 45
- «مسألۀ 113» اگر کسی اجیر شود برای دیگری در سال معینی حج بجا آورد 45
- «مسألۀ 109» اگر کسی اجیر شود که در سال معیّنی برای میّت حج بجا آورد 45
- «مسألۀ 116» مستحب است کسانی که شرایط وجوب حج را ندارند در صورت امکان به حج بروند. 46
- «مسألۀ 115» در حج مستحب جایز است چند نفر در یک سال به نیابت یک نفر حج بجا آورند؛ 46
- فصل پنجم: حجّ استحبابی 46
- «مسألۀ 122» زن شوهردار یا زنی که در عدّۀ رجعی «1» است 47
- «مسألۀ 117» مستحب است انسان هنگام خارج شدن از مکۀ معظّمه نیّت برگشتن کند؛ 47
- «مسألۀ 119» کسی که تمکن ندارد از مال خودش به حج برود، 47
- «مسألۀ 121» مستحب است انسان به نیابت از ائمۀ معصومین علیهم السلام و همچنین به نیابت پدر و مادر و خویشان و برادران و خواهران دینی خود 47
- «مسألۀ 120» مستحب است انسان کسی را که تمکن از حج ندارد 47
- «مسألۀ 118» مستحب است کسی که هزینۀ سفر حج را ندارد قرض کند و به حج برود، 47
- فصل ششم: اقسام عمره 48
- «مسألۀ 124» عمره نیز مانند حج 48
- «مسألۀ 123» عمره نیز مانند حج گاهی واجب است و گاهی مستحب؛ 48
- «مسألۀ 127» تکرار عمره نیز مانند حج، مستحب مؤکّد است؛ 49
- «مسألۀ 125» واجب است بر کسی که می خواهد وارد مکه شود با احرام حج یا احرام عمره وارد شود. 49
- «مسألۀ 126» عمره و حج همان گونه که به استطاعت واجب می شوند به نذر و عهد و قسم 49
- «مسألۀ 128» عمرۀ مفرده با عمرۀ تمتّع در بیشتر اعمال مساویند؛ 50
- «مسألۀ 129» عمرۀ مفرده با عمرۀ تمتّع چند فرق دارد: 50
- فصل هفتم: اقسام حج 51
- «مسألۀ 130» حج بر سه قسم است: 51
- «مسألۀ 132» کسی که از شهرهای دور بوده و به مکۀ معظّمه آمده 52
- «مسألۀ 131» آنچه در مسألۀ پیش گفته شد مربوط به حَجَّهالاسلام است؛ 52
- فصل هشتم: صورت حج تمتّع به نحو اجمال 53
- «مسألۀ 135» حج تمتّع مرکب است از دو عمل عبادی 53
- «مسألۀ 134» کسی که مجاور مکۀ معظّمه شده ولی هنوز وظیفه اش به حج افراد و قران تبدیل نشده، 53
- «مسألۀ 133» شخص مجاور مکۀ معظّمه که تصمیم برگشت به وطن را داشته باشد، 53
- «مسألۀ 136» در عمرۀ تمتّع شش چیز واجب است: 54
- «مسألۀ 137» در حج تمتّع چهارده چیز واجب است: 54
- فصل نهم: شرایط حج تمتّع 55
- «مسألۀ 138» در حج تمتّع چند شرط معتبر است: 55
- «مسألۀ 140» پس از انجام عمرۀ تمتّع بنابر احتیاط واجب باید انسان در مکه بماند 56
- «مسألۀ 139» لازم نیست انسان اعمال حج و عمره را پیش از احرام یاد گرفته باشد. 56
- «مسألۀ 141» همان طور که شخص متمتّع «1» پس از انجام عمرۀ تمتّع بنابر احتیاط واجب نباید از مکه خارج شود، 57
- «مسألۀ 142» کسی که وظیفه اش حج تمتّع است در حال اختیار و وسعت وقت نمی تواند به حج افراد یا به حج قران عدول نماید. 57
- «مسألۀ 144» اگر زن در حال احرام در میقات حائض یا نُفَساء است و نمی داند برای طواف عمره پاک می شود یا نه 58
- «مسألۀ 143» اگر زن در حال احرام در میقات حائض یا نُفَساء باشد 58
- فصل دهم: صورت حج افراد و حج قران 59
- «مسألۀ 146» حج افراد در صورت و اعمال مانند حج تمتّع است؛ فقط چند فرق دارد: 59
- «مسألۀ 145» حج افراد عملی است مستقل و جدا از عمره 59
- «مسألۀ 147» حج قران که آن هم مثل حج افراد وظیفۀ اهل مکه 60
- فصل یازدهم: میقاتهای احرام 61
- اشاره 61
- «مسألۀ 148» بنابر احتیاط واجب از خود مسجد و در داخل آن احرام ببندند 61
- «مسألۀ 149» جایز نیست احرام را از مسجد شجره تأخیر اندازند؛ 61
- اول: «مسجد شجره» است 61
- اشاره 61
- سوم: «وادی عقیق» است؛ 62
- اشاره 62
- «مسألۀ 151» اگر جنب در اثر کثرت جمعیت نتواند در حال عبور از مسجد احرام ببندد 62
- دوم: «جحفه» است؛ 62
- «مسألۀ 150» جنب و حائض می توانند در حال عبور از مسجد شجره احرام ببندند 62
- «مسألۀ 153» افضل احرام از مسلخ است 62
- «مسألۀ 152» اگر زن حائض نتواند در حال عبور از مسجد شجره احرام ببندد 62
- اشاره 63
- پنجم: «قَرن المنازل» است؛ 63
- «مسألۀ 154» احرام حج تمتّع در هر جای مکۀ قدیم واقع شود کافی است؛ 63
- هفتم: «مکۀ معظّمه» است؛ 63
- ششم: منزل خود شخص است؛ 63
- هشتم: «جعرانه» است؛ 63
- چهارم: «یَلَملَم» است 63
- «مسألۀ 155» در حکم اهل مکه است کسی که دو سال یا بیشتر مجاور مکۀ معظّمه شده است؛ 63
- اشاره 63
- اشاره 64
- «مسألۀ 156» همۀ کسانی که درمکه تصمیم می گیرند عمرۀ مفرده بجا آورند میقات آنان ادنی الحلّ است. 64
- نهم: «ادنی الحلّ» است، 64
- دهم: «فخّ» است؛ 64
- یازدهم: محاذات یکی از میقاتهای پنجگانۀ نخست است، 64
- فصل دوازدهم: احکام میقاتها 65
- «مسألۀ 157» میقات یا به علم ثابت می شود و یابه شهادت دو مرد عادل 65
- «مسألۀ 158» احرام پیش از میقات جایز نیست؛ 65
- «مسألۀ 162» اگر کسی قصد عمره یا حج نداشت و برای کاری بدون احرام از میقات عبور کرد 66
- «مسألۀ 159» همان گونه که تقدیم احرام بر میقات جایز نیست، تأخیر آن از میقات هم جایز نیست؛ 66
- «مسألۀ 161» اگر زن حائض از روی ندانستن مسأله گمان می کرد نمی تواند در حال حیض احرام ببندد 66
- «مسألۀ 160» اگر کسی که قصد عمره یا حج دارد از جهت فراموشی و غفلت 66
- باب دوم: اعمال و شرایط و آداب عمرۀ تمتّع و آداب ورود به حرم و مکۀ معظّمه و مسجدالحرام 67
- «مسألۀ 164» کسانی که در این زمانها با هواپیما به جده واردمی شوند، 67
- اشاره 67
- «مسألۀ 163» اگر شخص مستطیع با توجه و از روی علم و عمد بدون احرام از میقات عبور کرد، 67
- 1- نیّت 68
- در احرام سه چیز واجب است: 68
- فصل اول: احرام 68
- اشاره 68
- دوم از واجبات احرام پوشیدن دو جامۀ احرام است 71
- سوم از واجبات احرام «تلبیه» یعنی گفتن لبَّیک می باشد، 73
- «مسألۀ 202» برای احرام چند چیز مستحب است: 78
- مستحبات احرام 78
- مکروهات احرام 80
- «مسألۀ 203» مکروهات احرام نیز چند چیز است: 80
- اشاره 81
- تروک و محرّمات احرام 81
- اول از محرّمات احرام «شکار حیوان وحشی صحرایی» است؛ 81
- دوم از محرّمات احرام «جماع» است؛ 83
- سوم از محرّمات احرام «بوسیدن زن» است. 86
- چهارم از محرّمات احرام «لمس بدن زن و بازی با زن» است. 86
- ششم از محرّمات احرام «استمناء» است. 87
- پنجم از محرّمات احرام «نگاه کردن به زن» است. 87
- هفتم از محرّمات احرام «عقد ازدواج» و نیز «گواه شدن بر عقد ازدواج» است. 88
- هشتم از محرّمات احرام «استعمال بوی خوش» است. 89
- دهم از محرّمات احرام «سرمه کشیدن» است. 92
- نهم از محرّمات احرام «روغن مالی بدن» است. 92
- دوازدهم از محرّمات احرام «زینت کردن و پوشیدن زیور» برای زن است. 93
- یازدهم از محرّمات احرام «به دست کردن انگشتر به قصد زینت» است. 93
- سیزدهم از محرّمات احرام «نگاه کردن در آینه» است. 94
- چهاردهم از محرّمات احرام «پوشیدن لباس دوخته» بر مردان است. 95
- شانزدهم از محرّمات احرام «پوشیدن جوراب و چکمه» برای مردان است. 98
- پانزدهم از محرّمات احرام «دکمه گذاشتن و گره زدن جامه های احرام» است. 98
- هفدهم از محرّمات احرام «پوشیدن سر» برای مردان است. 99
- هجدهم از محرّمات احرام «پوشاندن صورت» بر زنها است. 101
- نوزدهم از محرّمات احرام «سایه قرار دادن مرد است بالای سر خود هنگام سیر و حرکت» 102
- بیستم از محرّمات احرام «فسوق» است. 104
- بیست ویکم از محرّمات احرام «جدال» است. 104
- بیست و دوم از محرّمات احرام «کشتن جانوران بدن» است. 106
- بیست و سوم از محرّمات احرام «جدا کردن مو از بدن خود یا دیگری» است. 107
- بیست و چهارم از محرّمات احرام «بیرون آوردن خون از بدن خود» است. 109
- بیست و ششم از محرّمات احرام «ناخن گرفتن» است. 110
- بیست و پنجم از محرّمات احرام بنابر احتیاط «کندن دندان» است. 110
- بیست و هشتم از محرّمات احرام بنابر احتیاط «جنگ کردن و کشتی گرفتن» است. 112
- بیست و هفتم از محرّمات احرام «برداشتن سلاح» است. 112
- بیست و نهم از محرّمات احرام «کندن و بریدن درخت و گیاه حرم» است. 113
- «مسألۀ 365» برای داخل شدن در حرم خدا چند چیز مستحب است: 115
- مستحبات ورود به حرم 115
- آداب ورود به مسجدالحرام 116
- «مسألۀ 366» مستحب است حاجی برای ورود به مکۀ معظّمه نیز غسل کند 116
- و مستحب است بر درب داخلی مسجدالحرام بایستد و بگوید: 116
- «مسألۀ 367» مستحب است حاجی در حال ورود به مسجدالحرام با غسل باشد 116
- و هنگامی که داخل مسجد شد 117
- بعد کعبه را مخاطب قرار داده بگوید: 117
- و در روایتی دیگر وارد شده که درب مسجد می گویی: 117
- و هنگامی که محاذی حجرالأسود شدی بگو: 118
- پس به فرمایش شیخ صدوق (ره) نگاه کن به حجرالأسود و متوجه آن شو و بگو: 118
- اشاره 119
- واگر نتوانستی همه را بخوانی بعضی را بخوان و بگو: 119
- و در روایت صحیحه از حضرت امام صادق علیه السلام نقل شده است: 119
- فصل دوم: طواف خانۀ خدا واجبات، شرایط، احکام و آداب آن 119
- «مسألۀ 369» کسی که عمرۀ تمتّع را در اثر تأخیر طواف باطل کرده 120
- «مسألۀ 368» «طواف» از ارکان عمرۀ تمتّع است؛ 120
- «مسألۀ 370» اگر کسی طواف را فراموش کرد 120
- [طواف از ارکان عمرۀ تمتّع است] 120
- شرایط طواف 121
- «مسألۀ 371» محرم اگر به واسطۀ مرض خودش نتواند طواف کند 121
- اشاره 121
- اول «نیّت» است 121
- «مسألۀ 372» شخص مریض را که طواف می دهند 121
- دوم از شرایط طواف «طهارت از حدث» است؛ 122
- دوم: اینکه پس از رسیدن به نصف و پیش ازتمام شدن شَوْط چهارم باشد؛ 123
- اول: اینکه پیش از رسیدن به نصف حقیقی طواف باشد؛ 123
- سوم: اینکه بعد از تمام شدن شَوْط چهارم به اختیار، خود را مُحدث کند؛ 124
- چهارم: اینکه پس از تمام شدن شوط چهارم بی اختیار حدث خارج شود؛ 124
- سوم از شرایط طواف «پاک بودن بدن و لباس» است از خون و سایر نجاسات. 128
- چهارم از شرایط طواف «ختنه» است در مردها؛ و این شرط در زنها نیست. 129
- اشاره 130
- پنجم از شرایط طواف «پوشاندن عورت» است بنابر مشهور و احتیاط واجب. 130
- واجبات طواف 130
- اول و دوم: اینکه طواف از حجرالأسود شروع شود و به حجرالأسود نیز ختم شود. 130
- سوم از واجبات طواف: اینکه خانۀ کعبه را در همۀ شَوْطها در طرف چپ خود قرار دهد. 131
- چهارم از واجبات طواف: اینکه حجْر اسماعیل علیه السلام را نیز دور بزند؛ 132
- پنجم از واجبات طواف: اینکه طواف دور همۀ کعبه و خارج از خود کعبه واقع شود. 133
- ششم از واجبات طواف:- بنابر مشهور- اینکه طواف بین کعبه و مقام ابراهیم علیه السلام واقع شود. 134
- هفتم و هشتم از واجبات طواف: اینکه طواف باید هفت شَوْط کامل باشد، 135
- اشاره 140
- چهارم: کسی که کثیرالشک و خارج از متعارف باشد؛ 140
- سوم: اینکه در آخر شَوْط باشد و یقین دارد که هفت شَوْط کامل طواف کرده 140
- اول: اینکه همۀ اطراف احتمال، کمتر از هفت باشد؛ 140
- دوم: اینکه بعد از فراغت از طواف و وارد شدن در واجب دیگری- مثل نماز طواف یا سعی- در عدد شَوْطها شک کند؛ 140
- اول: اینکه بعد از فراغت از هفت شَوْط شک کند آیا طواف را صحیح انجام داده یا نه؛ 140
- دوم: اینکه پیش از فراغت از طواف، بین هفت و کمتر شک کند. 141
- «مسألۀ 436» اگر مریض یا کودکی را به دوش گرفت تا طوافش دهد 141
- چهارم: اینکه بین هفت و کمتر و زیادتر شک کند 141
- پنجم: اینکه پیش از رسیدن به حَجرالاسود و تمام شدن شَوْط، 141
- «مسألۀ 435» اگر در بین سعی صفا و مروه یادش آید که طواف را بجا نیاورده 141
- سوم: اینکه بین کمتر از هفت و بیشتر از هفت شک کند، 141
- مسائل متفرقۀ طواف 141
- «مسألۀ 440» هر گاه در حال طواف در قسمتی از آن اشکالی پیش آمد 142
- «مسألۀ 437» در حال طواف تکلّم کردن، خندیدن، شعر خواندن و مانند اینها اشکال ندارد؛ 142
- «مسألۀ 438» آب خوردن در حال طواف 142
- «مسألۀ 439» لازم نیست در حال طواف روی طواف کننده به طرف جلو باشد؛ 142
- «مسألۀ 441» 1- مستحب است در حال طواف بگوید: 143
- 3- هر وقت به در خانۀ کعبه می رسد 143
- آداب و مستحبات طواف 143
- 4- وقتی که به حِجْر اسماعیل علیه السلام رسید، 143
- 2- در حال طواف بگوید: 143
- 7- در بین رکن یمانی و حَجرالاسود بگوید: 144
- 8- در شوط هفتم وقتی که به مستجار- 144
- 5- وقتی که از حِجْر اسماعیل علیه السلام گذشت و به پشت کعبه رسید 144
- 6- وقتی که به رکن یمانی رسید دست بلند کند و بگوید: 144
- «مسألۀ 443» واجب است پس از تمام شدن طواف واجب بدون فاصلۀ عرفی نماز طواف را بخواند؛ 145
- «مسألۀ 444» نماز طواف واجب را بنابر احتیاط واجب باید 145
- 9- رکن یمانی را استلام کند، 145
- 10- مستحب است در هر شَوْط، ستونهای چهارگانۀ کعبه 145
- اشاره 145
- فصل سوم: نماز طواف 145
- «مسألۀ 442» واجب است بعد از تمام شدن طواف واجب دو رکعت نماز 145
- 11- در وقت استلام حَجَرالاسود بگوید: 145
- «مسألۀ 448» اگر نماز طواف واجب را فراموش کند 146
- «مسألۀ 445» جایز است در نماز طواف پس از حمد هر سوره ای را که می خواهد بخواند؛ 146
- «مسألۀ 446» نماز طواف را می تواند مانند نماز صبح بلند بخواند، 146
- «مسألۀ 447» اگر در رکعتهای نماز طواف شک کرد، 146
- «مسألۀ 449» اگر نماز طواف واجب را فراموش کرد 146
- «مسألۀ 453» بر هر مکلف واجب است نماز خود و شرایط و واجبات و قرائت و ذکرهای واجب آن را به طور صحیح یاد بگیرد؛ 147
- «مسألۀ 452» اگر عمداً و با علم به مسأله نماز طواف عمره یا حج را نخواند 147
- «مسألۀ 450» در حکم فراموشی نماز است اگر در اثر ندانستن مسأله آن را نخوانده است، 147
- «مسألۀ 454» اگر نتوانست قرائت یا ذکرهای واجب نماز را یاد بگیرد 147
- «مسألۀ 451» اگر نماز طوافی را که فراموش کرده یا باطل بوده 147
- «مسألۀ 459» اگر بین طواف واجب و نماز آن زیاد فاصله بیندازد، 148
- «مسألۀ 456» اگر کسی نماز طواف واجب را در حِجْر اسماعیل علیه السلام بجا آورد 148
- «مسألۀ 455» نماز طواف را در همه وقت جایز است بخواند؛ 148
- «مسألۀ 457» کسی که در عمرۀ تمتّع بعد از طواف وضویش باطل شده 148
- «مسألۀ 460» اگر قرائت نماز او غلط بوده 148
- «مسألۀ 458» خواندن نماز طواف به جماعت در حال اختیار محل اشکال است؛ 148
- «مسألۀ 461» 1- بر حسب فرموده شیخ صدوق (ره) مستحب است بعد از نماز طواف، حمد و ثنای خدا را بجا آورد 149
- مستحبات نماز طواف 149
- «مسألۀ 462» واجب است پس از نماز طواف سعی کند بین صفا و مروه 150
- «مسألۀ 466» در سعی جایز است بدون عذر نیز بر حیوان یا دوچرخه و مانند آن سوار شود 150
- اشاره 150
- «مسألۀ 463» سعی بین صفا و مروه باید هفت مرتبه باشد؛ 150
- فصل چهارم: سعی بین صفا و مروه 150
- «مسألۀ 465» بنابر احتیاط واجب در سعی باید از اول کوه صفا، از پایین آن شروع کند 150
- «مسألۀ 464» در سعی واجب است از صفا شروع کند، 150
- «مسألۀ 469» سعی نیز مانند طواف از عبادات است و باید آن را به قصد قربت 151
- «مسألۀ 470» در سعی باید نیّت کند 151
- «مسألۀ 472» سعی نیز همانند طواف یکی از ارکان عمره و حج است. 151
- «مسألۀ 467» واجب است رفت و برگشت بین صفا و مروه از راه متعارف باشد؛ 151
- «مسألۀ 468» واجب است هنگام رفتن به طرف مروه متوجه مروه باشد؛ 151
- «مسألۀ 471» در سعی پوشاندن عورت و پاک بودن بدن و لباس و طهارت از حدث معتبر نیست. 151
- «مسألۀ 474» اگر بیماری را به دوش بگیرد 152
- «مسألۀ 477» بنابر احتیاط واجب باید موالات عرفی را در سعی رعایت کند 152
- «مسألۀ 476» پس از نماز طواف لازم نیست فوراً و بلافاصله سعی را انجام دهد؛ 152
- «مسألۀ 473» واجب است سعی را پس از طواف و نماز طواف بجا آورد؛ 152
- «مسألۀ 475» اگر کسی به هیچ گونه حتی سواره نتواند سعی را بجا آورد 152
- «مسألۀ 479» اگر عمداً زیادتر از هفت شوط سعی کند، 153
- «مسألۀ 478» اگر بین صفا و مروه را چند طبقه کنند 153
- «مسألۀ 480» اگر از روی اشتباه و فراموشی زیادتر از هفت شَوْط سعی کرده است، 153
- «مسألۀ 481» اگر عمداً بعضی از شَوْطهای سعی را در عمرۀ تمتّع ترک کند 153
- «مسألۀ 483» اگر از روی فراموشی بعضی از شوطهای سعی را ترک کرد 154
- «مسألۀ 484» شک در عدد شَوْطهای سعی چند صورت دارد: 154
- «مسألۀ 482» اگر از روی فراموشی بعضی از شَوْطهای سعی را ترک کرده است، 154
- «مسألۀ 486» اگر پس از تمام شدن سعی و فراغت از آن شک کند 155
- «مسألۀ 485» اگر در روزی که طواف کرده است، فردای آن روز شک کند 155
- «مسألۀ 487» اگر در حال طواف یا سعی پول یا چیز دیگر غصبی یا مالی که خمس آن داده نشده همراه دارد 156
- مستحبات سعی 156
- «مسألۀ 488» 1- مستحب است پس از نماز طواف و پیش از سعی از آب زمزم بنوشد 156
- «مسألۀ 489» در عمرۀ تمتّع واجب است پس از سعی تقصیر کند؛ 160
- اشاره 160
- فصل پنجم: تقصیر و احکام آن 160
- «مسألۀ 492» تقصیر نیز از عبادات است 161
- «مسألۀ 493» پس از تقصیر آنچه به سبب احرام حرام شده بود حلال می شود؛ 161
- «مسألۀ 491» تقصیر باید بعد از سعی باشد؛ 161
- «مسألۀ 495» اگر عمداً تقصیر را تا وقت احرام حج ترک کند 161
- «مسألۀ 496» اگر تقصیر را فراموش کرد 161
- «مسألۀ 494» پس از فراغت از سعی لازم نیست فوراً تقصیر کند؛ 161
- «مسألۀ 490» بنابر اقویٰ کندن مو کافی نیست؛ 161
- باب سوم: اعمال، احکام و آداب حج تمتّع 162
- «مسألۀ 498» در عمرۀ تمتّع طواف نساء واجب نیست؛ 162
- «مسألۀ 497» اگر از روی ندانستن مسأله بعد از سعی و پیش از تقصیر با زن خود نزدیکی کند 162
- اشاره 162
- فصل اول: احرام حج و مستحبات آن 163
- «مسألۀ 499» اولین واجب حج تمتع «نیّت حج تمتع» است 163
- «مسألۀ 502» اگر احرام حج تمتّع را فراموش کند 164
- «مسألۀ 500» پس از انجام عمرۀ تمتّع بنابر احتیاط واجب باید انسان در مکه بماند 164
- «مسألۀ 501» پس از تمام شدن عمرۀ تمتّع لازم نیست فوراً احرام حج ببندد؛ 164
- اشاره 165
- 2- و وقتی که به منیٰ رسید بگوید: 165
- 3- و شب عرفه را در منیٰ بماند 165
- «مسألۀ 503» بنابر احتیاط در حج تمتّع پس از احرام و پیش از رفتن به عرفات، طواف مستحب بجا نیاورد؛ 165
- 1- پس از اینکه در راه مشرف بر «ابطَح» شد به آواز بلند لبیّک بگوید؛ 165
- «مسألۀ 504» چیزهایی که در احرام عمرۀ تمتّع مستحب بود و در مسألۀ «202» به آنها اشاره شد 165
- اشاره 166
- فصل دوم: وقوف به عرفات 166
- «مسألۀ 507» مقصود از «وقوف» توقف کردن و بودن در آن مکان است 166
- 4- و هنگام توجه به طرف عرفات این دعا را بخواند: 166
- «مسألۀ 505» واجب است مُحرم به احرام حج در ظهر روز عرفه- نهم ذیحجّه- در عرفات باشد 166
- «مسألۀ 506» وقوف به عرفات نیز مانند سایر اعمال حج از عبادات است 166
- «مسألۀ 510» در عرفات کوهی است معروف به «جبل الرحمه» که جزو عرفات است. 167
- «مسألۀ 508» هر چند از بعضی اخبار استفاده می شود که می توانند اول ظهر نماز ظهر و عصر را در خارج عرفات بخوانند 167
- «مسألۀ 509» عرفات بیابانی است در خارج حرم خدا، 167
- «مسألۀ 512» چنانکه گفته شد اگر با علم و عمد وقوف به عرفات را به طور کلی ترک کند، 167
- «مسألۀ 511» هر چند واجب است از بعد از ظهر تا مغرب شرعی در عرفات باشند ولی همۀ آن رکن حج نیست؛ 167
- «مسألۀ 514» اگر کسی عمداً پیش از مغرب شرعی از عرفات کوچ کرد 168
- «مسألۀ 513» کسی که در اثر فراموشی یا دیر رسیدن به مکه یا اشتباه در ماه 168
- «مسألۀ 515» اگر ماه در نزد علما و قضات اهل سنّت در حجاز ثابت شد 169
- «مسألۀ 516» پس از رسیدن به عرفات مستحب است: 169
- 2- غسل کند و نماز ظهر وعصر را با غسل و با یک اذان و دو اقامه بدون فاصله بجا آورد 169
- 3- وقوف در پایین کوه و در طرف چپ آن در زمینهای هموار باشد 169
- 1- هنگام ظهر پس از قطع تلبیه «لااله إلااللّه» بگوید 169
- 8- این دعا را بخواند: 170
- 7- پس دستهای خود را به طرف بالابلند کند و بگوید: 170
- 6- این دعا را بخواند: 170
- 5- صد مرتبه: «اللّه اکبر» بگوید؛ 170
- 4- در حال وقوف با طهارت باشد. 170
- 11- ده آیه از اول سورۀ بقره، 171
- 9- و بگوید: 171
- 10- رو به کعبه بایستد و صد مرتبه: 171
- 13- حمد خدا گوید بر همۀ نعمتهایش؛ 172
- 12- سورۀ: «قُل اعوذُ بِرَّبِ الفَلَق» 172
- 14- پس بگوید: 172
- 15- و حاجتهای دنیایی و آخرتی خود را از خدا بخواهد؛ 173
- 18- بسیار خوب است که در این روز دعای حضرت سیّدالشهداء علیه السلام 173
- 16- و نزدیک غروب آفتاب بگوید: 173
- 17- هر چه می تواند در حق برادران دینی خود دعا کند؛ 173
- 19- پس از غروب آفتاب بگوید: 173
- اشاره 174
- «مسألۀ 518» وقوف در مشعر نیز از ارکان حج است 174
- «مسألۀ 517» شخص حاج پس از انجام وقوف به عرفات، در مغرب شب عید باید به طرف مشعرالحرام کوچ کند، 174
- فصل سوم: وقوف به مشعر 174
- 20- بسیار بگوید: 174
- «مسألۀ 522» جایز است کمی پیش از طلوع آفتاب از مشعر به طرف منیٰ حرکت کند؛ 175
- «مسألۀ 519» وقوف در مشعر نیز مانند وقوف در عرفات از عبادات است 175
- «مسألۀ 521» بنابر احتیاط واجب باید شب دهم را نیز تا طلوع فجر در مشعر به سر برد 175
- «مسألۀ 520» بنابر احتیاط واجب در مشعر ذکر خدا را ترک نکند؛ 175
- «مسألۀ 523» جایز است برای اشخاص ضعیف و معذور 175
- «مسألۀ 525» از آنچه گذشت معلوم شد برای وقوف در مشعر سه وقت است: 176
- «مسألۀ 524» اگر در اثر فراموشی یا عذری دیگر وقوف از طلوع فجر تا طلوع آفتاب را به طور کلی ترک کند، 176
- «مسألۀ 526» چون وقوف به عرفات دو وقت دارد: 176
- اشاره 176
- دوم: وقوف اختیاری عرفات و وقوف اختیاری مشعر را درک کند؛ 177
- چهارم: وقوف اختیاری مشعر را با اضطراری عرفات درک کند؛ 177
- سوم: وقوف اختیاری عرفات و اضطراری مشعر را در روز عید درک کند؛ 177
- اول: هیچ یک از دو وقوف را به هیچ نحو درک نکند؛ 177
- پنجم: وقوف اختیاری عرفات را با اضطراری مشعر در شب عید درک کند؛ 178
- هفتم: وقوف اضطراری عرفات و اضطراری مشعر را در شب عید درک کند؛ 178
- ششم: وقوف اضطراری عرفات را با اضطراری مشعر در روز عید درک کند. 178
- یازدهم: فقط وقوف اضطراری مشعر را در روز عید درک کند. 179
- هشتم: فقط وقوف اختیاری عرفات را درک کند. 179
- دوازدهم: فقط وقوف اضطراری مشعر را در شب عید درک کند. 179
- نهم: فقط وقوف اضطراری عرفات را درک کند؛ 179
- «مسألۀ 527» اگر کسی در بیابانی به گمان اینکه از عرفات است وقوف کند و بعد معلوم شود از عرفات نبوده و اشتباه کرده است، 179
- دهم: فقط وقوف اختیاری مشعر را درک کند؛ 179
- «مسألۀ 528» خدمه ای که حجشان حج نیابتی است 180
- «مسألۀ 529» اگر کسی غیر از معذورین عمومی در اثر ندانستن مسأله به وقوف اضطراری مشعر در شب عید اکتفا کرد 180
- 2- در راه رفتن، میانه رو باشد 181
- 5- هر چه می تواند شب را به شب زنده داری 181
- 4- در وسط وادی، طرف راستِ راه پیاده شود؛ 181
- 3- نماز مغرب و عشا را تا مشعر تأخیر اندازد؛ 181
- مستحبات وقوف به مشعر 181
- «مسألۀ 530» 1- مستحب است با وقار و آرامش دل 181
- 8- در حال وقوف برای خود و پدر و مادر و اولاد و اهل و مال و برادران و خواهران مؤمن خود دعا کند؛ 182
- 9- مستحب است ریگهایی را که در منیٰ برای رمی جمرات لازم است از مشعر جمع آوری کند؛ 182
- 10- مستحب است در کوچ کردن به طرف منیٰ وقتی که به وادی مُحَسِّر رسید مقدار صد قدم مانند شتر تند حرکت کند؛ 182
- 7- وقوف در مشعر را 182
- 6- بعد از نماز صبح با طهارت حمد و ثنای خدا گوید؛ 182
- «مسألۀ 533» در ریگها سه شرط معتبر است: 183
- 1- رمی جمرۀ عقبه: 183
- فصل چهارم: واجبات منیٰ در روز عیدقربان 183
- «مسألۀ 532» اولین واجب منیٰ در روز عید «رمی جمرۀ عقبه» «1» است؛ 183
- «مسألۀ 531» پنجم و ششم و هفتم از واجبات حج اعمال سه گانۀ منیٰ است 183
- «مسألۀ 534» در رمی چند چیز معتبر است: 184
- «مسألۀ 535» وقت رمی جمره از طلوع آفتاب روز عید است تا مغرب شرعی؛ 185
- «مسألۀ 536» کسانی که از رمی جمره در روز معذورند 185
- «مسألۀ 538» اگر احتمال دهد ریگهایی را که جمع آوری کرده بِکْر نباشند 186
- «مسألۀ 539» اگر شک کند آنچه را برای رمی جمع آوری کرده «حِصی»- یعنی ریگ- به آنها گفته می شود یا نه، 186
- «مسألۀ 542» اگر معلوم شود ریگهایی را که انداخته به جمره نخورده است 186
- «مسألۀ 541» اگر پس از فراغت از رمی بلافاصله در صحت آن شک کرد، 186
- «مسألۀ 537» اگر احتمال دهد ریگهایی را که در حرم است از خارج حرم به حرم آورده باشند 186
- «مسألۀ 540» اگر در عدد ریگهایی که انداخته یا در رسیدن آنها به جمره شک کرد، 186
- «مسألۀ 549» بر رمی در طبقۀ دوم جمرات، 187
- «مسألۀ 543» اگر چند ریگ را با هم بزند مانعی ندارد؛ 187
- «مسألۀ 546» طهارت از حدث و خبث در رمی معتبر نیست؛ 187
- «مسألۀ 547» برای کودکان و بیماران و افراد بیهوش که قدرت رمی ندارند واجب است نایب بگیرند 187
- «مسألۀ 545» جایز است سواره رمی کند؛ 187
- «مسألۀ 544» باید ریگ را با دست بزند؛ 187
- «مسألۀ 548» اگر بیمار یا بیهوش بعد از تمام شدن عمل نایب سالم شود، 187
- نهم: 188
- دوم: 188
- سوم: 188
- پنجم: 188
- دهم: 188
- چهارم: 188
- مستحبات رمی جمرات 188
- هشتم: 188
- هفتم: 188
- اول: 188
- ششم: 188
- «مسألۀ 553» قربانی باید در منیٰ باشد؛ 189
- یازدهم: 189
- «مسألۀ 554» اگر قربانگاه را در خارج منیٰ درست کرده اند 189
- دوازدهم: 189
- «مسألۀ 552» در شرایط عادی یک قربانی برای چند نفر کافی نیست؛ 189
- 2- قربانی و شرایط و مستحبات آن: 189
- «مسألۀ 551» دوم از واجبات منیٰ در روز عید در حج تمتّع «هَدْی» یعنی قربانی است. 189
- «مسألۀ 559» در حیوان قربانی چند شرط معتبر است: 190
- «مسألۀ 555» بنابر احتیاط واجب قربانی باید در روز باشد؛ 190
- «مسألۀ 556» بنابر احتیاط واجب قربانی را از روز عید تأخیر نیندازد. 190
- «مسألۀ 557» اعمال منیٰ در روز عید قربان به ترتیب عبارت است از: 190
- «مسألۀ 558» قربانی نیز مانند سایر اعمال حج از عبادات است 190
- «مسألۀ 561» اگر به طور کلی حیوان قربانی یافت نمی شود 191
- «مسألۀ 560» اگر در روز عید غیر از اخته یافت نمی شود 191
- «مسألۀ 567» اگر حیوان سالمی را برای قربانی بخرد و در راه قربانگاه زمین بخورد 192
- «مسألۀ 564» اگر حیوانی را با احتمال لاغری بخرد و به امید چاق بودن با قصد قربت قربانی کند 192
- «مسألۀ 566» بنابر احتیاط اگر احتمال نقص یا عیب در حیوان می دهد آن را بررسی کند. 192
- «مسألۀ 563» اگر حیوانی را به گمان صحیح و سالم بودن بخرد و قربانی کند و بعد معلوم شود مریض یا ناقص بوده است، 192
- «مسألۀ 562» در قربانی دست کم یک گوسفند واجب است 192
- «مسألۀ 565» اگر بعد از قربانی کردن شک کند آیا حیوان واجد شرایط بوده است یا نه 192
- «مسألۀ 571» بنابر احتیاط واجب ذبح کننده باید مؤمن اثناعشری باشد؛ 193
- «مسألۀ 572» ولیّ بچه که او را مُحرم کرده است به احرام حج تمتّع، 193
- «مسألۀ 568» لازم نیست خود انسان ذبح کند 193
- «مسألۀ 570» اگر نایب در خرید حیوان و ذبح نیابت داشته باشد 193
- «مسألۀ 573» بنابر احتیاط در صورت امکان قربانی را سه قسمت کند: 193
- «مسألۀ 569» اگر می خواهد برای ذبح نایب بگیرد باید به شخص مورد اطمینان نیابت دهد؛ 193
- «مسألۀ 579» سه روز روزه باید پشت سر هم باشد؛ 194
- «مسألۀ 576» اگر در اشیائی که در سفر با خود دارد چیز زایدی به اندازۀ پول قربانی وجود دارد 194
- «مسألۀ 577» اگر قربانی و پول آن را ندارد 194
- «مسألۀ 574» اگر نه قربانی دارد و نه پول آن را، 194
- «مسألۀ 578» سه روز از ده روز روزه باید در ماه ذیحجّه واقع شود؛ 194
- «مسألۀ 575» اگر بدون مشقت می تواند قرض بگیرد 194
- «مسألۀ 580» اگر تا آخر ذیحجّه این سه روزه را نگرفت 195
- «مسألۀ 581» پس از گرفتن سه روزه باید هفت روز روزه پس از مراجعت به وطن خود بگیرد. 195
- «مسألۀ 584» کسی که در حج اجیر دیگری است می تواند برای ذبح قربانی نایب بگیرد 195
- «مسألۀ 583» اگر روزه رانگرفت و از دنیا رفت، 195
- «مسألۀ 582» بنابر احتیاط هفت روز را نیز پشت سرهم بگیرد. 195
- «مسألۀ 589» سابقاً گفته شد که قربانی باید در منیٰ باشد 196
- «مسألۀ 588» کسی که در اثر ندانستن مسأله گوسفند خود را برای ذبح به غیر مؤمن داده است 196
- «مسألۀ 586» کسی که در حال احرام است پیش از تقصیر یا تراشیدن سر 196
- «مسألۀ 587» اگر چند نفر پول روی هم گذاشتند و به کسی وکالت دادند که برود و گوسفند بخرد 196
- «مسألۀ 585» در شب عید قربانی کردن جایز نیست، 196
- «مسألۀ 590» اگر کسی بدون گرفتن وکالت از دیگری 196
- «مسألۀ 596» اگر برای رمی جمرۀ عقبه نایب گرفت 197
- «مسألۀ 591» ذبح باید با کارد آهنی باشد 197
- «مسألۀ 593» اگر کسی به اعتقاد اینکه گوشتها تلف می شود و قربانی تضییع مال است قربانی نکرد 197
- «مسألۀ 595» قربانی را اگر از پول متعلَّق خمس 197
- «مسألۀ 592» اگر به کسی در خرید حیوان و ذبح آن وکالت داد 197
- «مسألۀ 597» اگر قربانی را عمداً از روز عید تأخیر انداخت 197
- «مسألۀ 594» محرم می تواند پیش از ذبحِ قربانی خود، 197
- «مسألۀ 598» در قربانی چند چیز مستحب است: 198
- «مسألۀ 599» سوم از واجبات منیٰ در روز عید 198
- 3- تقصیر یا سر تراشیدن: 198
- «مسألۀ 600» خنثای مشکل «2» اگر از دو دستۀ اخیر نباشد 199
- «مسألۀ 603» در سر تراشیدن جایز است انسان سر خود را 199
- «مسألۀ 601» در تراشیدن سر بنابر احتیاط همۀ سر را بتراشد. 199
- «مسألۀ 602» تقصیر و سر تراشیدن نیز مانند سایر اعمال حج از عبادات است 199
- «مسألۀ 604» کسانی که باید سر خود را بتراشند اگر سرشان مو ندارد، 200
- «مسألۀ 610» جای تقصیر و سرتراشیدن منیٰ است؛ 200
- «مسألۀ 609» اگر در اثر فراموشی یا ندانستن مسأله، تقصیر یا سرتراشیدن را پیش از قربانی یا پیش از رمی جمره بجا آورد 200
- «مسألۀ 607» در تقصیر کافی بودن زدن موی زیر بغل و زیر شکم، 200
- «مسألۀ 606» در تقصیر تراشیدن ریش 200
- «مسألۀ 608» وقت تقصیر و تراشیدن 200
- «مسألۀ 605» کسانی که مخیّرند بین تقصیر و سرتراشیدن اگر سرشان مو ندارد 200
- «مسألۀ 613» اگر قربانی از روز عید تأخیر افتاد 201
- «مسألۀ 615» کسانی که مخیّرند بین تقصیر و تراشیدن سر، 201
- «مسألۀ 612» پس از تقصیر یا سرتراشیدن همۀ محرمات احرام بر او حلال می شود مگر زن و بوی خوش، 201
- «مسألۀ 611» طواف و سعی را باید پس از تقصیر یا سر تراشیدن بجا آورد. 201
- «مسألۀ 614» اگر کسی را برای قربانی وکیل نماید 201
- «مسألۀ 620» در سر تراشیدن چند چیز مستحب است: 202
- «مسألۀ 618» اگر در اثر عدم امکان ذبح در منیٰ، 202
- «مسألۀ 619» اگر بچۀ ممیز تمام اعمال حج را به نحو صحیح انجام دهد 202
- «مسألۀ 617» مُحرم جایز نیست پیش از سر تراشیدن یا تقصیر، خودش سر دیگری را بتراشد یا موی او را بزند، 202
- «مسألۀ 616» کسی که وظیفه اش تراشیدن سر است 202
- «مسألۀ 621» بعد از انجام سه واجب منیٰ در روز عید، واجب است به مکه برود 203
- اشاره 203
- «مسألۀ 622» طواف و نماز و سعی در اینجا از نظر کیفیت و واجبات و شرایط و احکام، مانند طواف و نماز و سعی عمره است؛ 203
- فصل پنجم: اعمال مکۀ معظمه 203
- چهارم: کسی که می داند تا آخر ذیحجّه در اثر ترس یا جهاتی دیگر نمی تواند به مکه برگردد، 204
- «مسألۀ 624» برای چند طائفه جایز است طواف و نماز و سعی را پس از احرام حج و پیش از رفتن به عرفات انجام دهند: 204
- «مسألۀ 625» سه طائفۀ اول که طواف و سعی را جلو انداخته اند 204
- دوم: پیرمرد یا پیرزنی که نتواند به مکه برگردد 204
- سوم: بیماری که بترسد پس از برگشتن 204
- «مسألۀ 626» کسی که به جهتی از جهات می ترسد به مکه برگردد جایز است طواف نساء را نیز جلو بیندازد. 204
- «مسألۀ 623» محل انجام اعمال پنج گانۀ یاد شده بعد از اعمال منیٰ است 204
- «مسألۀ 627» اگر بعد از ورود به مکه نتواند بعضی از اعمال نامبرده را انجام دهد 204
- اول: زنی که بترسد 204
- مسائل طواف نساء 205
- اول: بعد از تقصیر یا تراشیدن سر همۀ محرمات حلال می شوند، 205
- «مسألۀ 629» برای کسانی که در اثر ترس از حیض یا مرض یا جهات دیگر طواف و سعی و طواف نساء را جلو انداخته اند، 205
- دوم: بعد از سعی صفا و مروه 205
- سوم: بعد از طواف نساء و نماز آن، 205
- «مسألۀ 628» تروک و محرمات احرام حج در سه مرحله حلال می شوند: 205
- «مسألۀ 630» طواف نساء و نماز آن در کیفیت و واجبات و شرایط و احکام مانند طواف حج و نماز آن می باشد؛ 205
- «مسألۀ 633» طواف نساء و نماز آن هر چند واجبند، ولی رکن حج نیستند؛ 206
- «مسألۀ 635» اگر در اثر فراموشی یا ندانستن مسأله، طواف نساء و نماز آن را پیش از سعی بجا آورد، 206
- «مسألۀ 636» زنی که می ترسد حائض شود و نتواند طواف نساء را بجا آورد 206
- «مسألۀ 632» بنابر احتیاط واجب بچۀ ممیّز که احرام بسته نیز برای حلال شدن زن یاشوهر برای او، 206
- «مسألۀ 631» طواف نساء اختصاص به مرد ندارد؛ 206
- «مسألۀ 634» در حال اختیار باید طواف نساء را پس از سعی بجا آورد، 206
- مستحبات طواف حج و نماز آن و سعی 207
- «مسألۀ 640» اگر طواف نساء را فراموش کرد 207
- «مسألۀ 637» اگر زن حائض شد و کاروان او مهلت نمی دهند 207
- «مسألۀ 639» اگر کسی طواف نساء را که بر او واجب بوده بجا نیاورد تا از دنیا برود، 207
- «مسألۀ 638» در حج اجاره ای نایب باید طواف نساء را به نیابت منوب عنه بجاآورد؛ 207
- «مسألۀ 641» آنچه برای طواف و نماز طواف و سعی در عمره مستحب بود 207
- اشاره 208
- فصل ششم: اعمال منیٰ در ایام تشریق 208
- «مسألۀ 644» کسی که یکی از محرمات در حال احرام را غیر از آنچه گذشت انجام داده 209
- «مسألۀ 645» بنابر اقویٰ کسی که در احرام عمرۀ تمتع نیز از صید یا زن اجتناب نکرده 209
- 1- بیتوتۀ در منیٰ یعنی ماندن شب در آنجا: 209
- «مسألۀ 642» بنابر مشهور بر حجاج واجب است شب یازدهم و دوازدهم ذیحجّه را 209
- «مسألۀ 643» بر چند طایفه واجب است در شب سیزدهم نیز در منیٰ بمانند: 209
- «مسألۀ 648» بیتوتۀ در منیٰ مانند سایر اعمال حج از عبادات است 210
- «مسألۀ 650» بر چند طایفه بیتوته و ماندن شب در منیٰ واجب نیست: 210
- «مسألۀ 647» از برخی اخبار معتبره استفاده می شود که جایز است پیش از غروب آفتاب یا اول شب از منیٰ خارج شود؛ 210
- «مسألۀ 649» لازم نیست در منیٰ بیدار بماند: 210
- «مسألۀ 646» در بیتوتۀ در منیٰ کافی است از مغرب شرعی تا نصف شب در آنجا بماند؛ 210
- «مسألۀ 653» اگر بیتوتۀ در منیٰ را بدون عذر ترک کرد، 211
- «مسألۀ 651» اگر بعد از ظهر روز دوازدهم از منیٰ کوچ کرد 211
- «مسألۀ 654» اگر اول شب در منیٰ ماند ولی پیش از نصف شب خارج شد 211
- «مسألۀ 652» در ایام تشریق واجب نیست روزها در منیٰ بماند، 211
- «مسألۀ 656» اگر در اثر اشتباه در خارج منیٰ 212
- «مسألۀ 657» اگر برای طواف و سعی به مکه رفته بود 212
- «مسألۀ 658» بنابر احتیاط جای قربانیِ کفارات حج منیٰ است؛ 212
- «مسألۀ 655» اگر شب را به قصد عبادت در مکه ماند ولی خوابش برد 212
- «مسألۀ 659» کسانی که از منیٰ روز دوازدهم کوچ می کنند جایز نیست پیش از ظهر کوچ کنند؛ 212
- «مسألۀ 666» کسانی که می دانند در روز نمی توانند رمی کنند- 213
- «مسألۀ 660» اگر در اثر عذر شرعی رمی جمرات را در شب دوازدهم انجام داده 213
- «مسألۀ 661» شبهایی که باید در منیٰ بیتوته کند در روزِ آنها واجب است جمرات سه گانه (اولیٰ و وسطیٰ و عقبه) را به ترتیب رمی کند؛ 213
- 2- رمی جمرات سه گانه در روزها: 213
- «مسألۀ 663» در هر روز باید به هر یک از جمرات سه گانه هفت ریگ بزند 213
- «مسألۀ 665» وقت رمی جمرات 213
- «مسألۀ 662» کسانی که باید شب سیزدهم را در منیٰ بمانند 213
- «مسألۀ 664» کیفیّت، واجبات، شرایط، احکام، آداب 213
- «مسألۀ 670» اگر رمی همۀ جمرات یا بعضی از آنها را در برخی از روزها- عمداً یا از روی فراموشی یا ندانستن مسأله- ترک کرده 214
- «مسألۀ 668» رمی جمرات سه گانه باید به ترتیب واقع شود؛ 214
- «مسألۀ 669» اگر پس از رمی جمرات متوجه شد از برخی گذشته ها سه ریگ یا کمتر باقی مانده 214
- «مسألۀ 667» رمی جمرات نیز از عبادات است 214
- «مسألۀ 671» اگر پس از مغرب متوجه شود چند عدد از هفت ریگِ همۀ جمرات یا بعضی از آنها را نزده 215
- «مسألۀ 672» اگر پس از مغرب یقین کرد یکی از سه جمره را رمی نکرده است 215
- «مسألۀ 674» اگر رمی جمرات یا برخی از آنها را عمداً یا از روی فراموشی 215
- «مسألۀ 673» اگر پس از رمی جمرات سه گانه متوجه شود سه ریگ یا کمتر، از یک جمره باقی مانده 215
- «مسألۀ 678» زنها که شبانه از مشعر به منیٰ کوچ می کنند جایز است در همان شب جمرۀ عقبه را رمی کنند؛ 216
- «مسألۀ 675» اگر به گونه ای بیمار شود که نمی تواند رمی جمرات یا برخی از آنها را انجام دهد، 216
- «مسألۀ 676» اگر بیمار در روز نمی تواند رمی کند ولی در شب می تواند، 216
- «مسألۀ 679» کسانی که به جهتی از جهات قربانی و سر تراشیدن را از روز عید عقب انداخته اند، 216
- «مسألۀ 677» نایب باید اعمال اختیاری را انجام دهد؛ 216
- «مسألۀ 680» اگر پس از گذشتن روز در انجام وظیفۀ روز یا در صحت آن شک کرد 217
- «مسألۀ 681» اگر پس از تمام شدن رمی و گذشتن از محل آن در صحت آن شک کرد 217
- «مسألۀ 682» اگر پس از شروع در رمی جمرۀ بعد در عدد ریگهایی که به جمرۀ پیش زده یا در رسیدن آنها به جمره شک کرد، 217
- «مسألۀ 683» در ایام تشریق در منیٰ چند چیز مستحب است: 217
- اشاره 218
- خاتمه: 218
- 2- بسیار نگاه کردن به کعبه 219
- 1- خواندن نماز و قرآن و سجده و ذکر خدا 219
- «مسألۀ 684» حجاج محترم اگر در روز عید قربان یا در ایام تشریق، طواف حج و سعی و طواف نساء را به طور کامل بجا آورده باشند 219
- آداب مکۀ معظّمه 219
- 4- در هر شبانه روز ده طواف کامل بجا آورد: 220
- 6- هر چه می تواند به نیابت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم 220
- 3- آشامیدن از آب زمزم 220
- 5- سیصد و شصت طواف کامل به عدد ایام سال بجا آورد؛ 220
- 7- مستحب است داخل کعبه برود، 221
- 8- یک طواف به عنوان طواف وداع با نماز آن بجا آورد 222
- 9- از خدا بخواهد که به او توفیق بازگشتن 223
- 11- شهید اول (ره) در دروس فرموده است: 223
- 10- زمانی که می خواهد از مکه خارج شود مقدار یک درهم خرما بخرد و صدقه دهد 223
- «مسألۀ 685» از جمله مستحبات مؤکده «عمرۀ مفرده» است 223
- عمرۀ مفرده 223
- «مسألۀ 686» میقات عمرۀ مفرده 224
- واجبات عمرۀ مفرده هشت چیز است: 224
- احکام مصدود و محصور 225
- «مسألۀ 688» اگر کسی به قصد عمره یا حج احرام ببندد، 225
- 1- احکام مصدود: 225
- «مسألۀ 687» «صدّ» به معنای منع و «حصر» به معنای حبس «2» است. 225
- 2- احکام محصور: 229
- اشاره 236
- بخش سوم: اعمال و آداب مدینۀ منوّره 236
- فصل اول: اهمیت زیارت مدینۀ منوّره 237
- 1- نقل است از آن حضرت که فرمودند: 238
- فصل دوم: در زیارت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و کیفیت آن 238
- 2- و اما آداب زیارت به طور کلی: 239
- 3- و اما آداب زیارت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم: 240
- اشاره 241
- زیارت اول: 241
- 4- اما کیفیت زیارت آن حضرت: 241
- 7- زیارت دوم: 243
- 9- زیارت چهارم: 244
- 8- زیارت سوم: 244
- فصل سوم 245
- اشاره 245
- 1- بر حسب حدیث صحیح حضرت امام صادق علیه السلام فرمودند: 245
- 2- و بر حسب آنچه مرحوم مجلسی در بحارالانوار «2» از شیخ مفید و سید بن طاووس و شهید اول و دیگران نقل کرده، 246
- 3- پس نزد منبر برو و آن را با دست خود مسح کن، 247
- 4- پس از آن بایست در روضه که بین منبر و قبر واقع شده و بگو: 248
- 5- پس به طرف مقام جبرئیل علیه السلام که زیر ناودانی است 249
- 6- پس دو رکعت نماز نزد ستون «ابِی لُبابه» 250
- فصل چهارم: زیارت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم هنگام وداع 251
- 7- و در مقام جبرئیل علیه السلام این دعا نیز وارد شده است: 251
- 1- کافی و تهذیب به سند صحیح از حضرت امام صادق علیه السلام نقل کرده اند: 251
- 3- و این زیارت نیز برای وداع آن حضرت مناسب است؛ 252
- 2- و کفعمی در مصباح فرموده 252
- فصل پنجم: در زیارت حضرت زهرای مرضیّه علیها السلام 253
- 2- از حضرت امام صادق علیه السلام روایت شده که: 253
- 1- از حضرت امام رضا علیه السلام نقل شده که 253
- اشاره 253
- 3- شیخ صدوق (ره) فرموده: 253
- زیارت اول: 254
- زیارت دوم: 254
- و اما کیفیت زیارت آن حضرت: 254
- زیارت سوم: 255
- اشاره 258
- فصل ششم زیارت ائمۀ بقیع، 258
- 2- زیارت اول: 259
- 1- چون خواستی به زیارت این چهار امام بزرگوار بروی 259
- 2- زیارتی است که در «فقیه» و «تهذیب» 261
- 3- زیارت دوم ائمۀ بقیع: 261
- فصل هفتم: زیارت ائمۀ بقیع هنگام وداع 261
- 1- «السَّلامُ عَلَیْکُمْ ائِمَّهَ الْهُدیٰ 261
- فصل هشتم زیارت ابراهیم فرزند رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و فاطمه بنت اسد مادر حضرت امیر علیه السلام و حضرت حمزه عموی آن دو بزرگوار و سایر شهدای احد: 263
- 1- ابراهیم فرزند رسول خدا بود 263
- 2- زیارت فاطمۀ بنت اسد 264
- 3- زیارت حضرت حمزه 266
- 4- زیارت سایر شهدای احد: 267
- فصل نهم: زیارت سایر مساجد و مشاهد مدینۀ منوّره 268
- فصل دهم: زیارت امین اللّه و زیارت وارث و دو زیارت از زیارات جامعه 271
- 1- زیارت «امین اللّه» 271
- 2- «زیارت وارث» 273
- 3- «زیارت جامعۀ مختصر» 275
- 4- «زیارت جامعۀ کبیره» 276
- فصل یازدهم: دعای کمیل و دعای امام حسین علیه السلام در عصر روز عرفه: 282
- 1- «دعای کمیل» 282
- 2- دعای حضرت سیّدالشهداء علیه السلام در عرفات در عصر روز عرفه: 288
- اشاره 303
- فصل دوازدهم برخی از دعاهای مختصر و جامع که در هر حال و هر جا خواندن آنها مناسب است؛ 303
- 1- دعایی که بر حسب نقل مرحوم مجلسی، رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم آن را در شب پانزدهم شعبان می خواندند. 303
- 2- دعای منسوب به حضرت مهدی علیه السلام: 304
- 3- دعایی که در مصباح کفعمی از حضرت امام صادق علیه السلام به عنوان تعقیب نمازها نقل شده است، ولی خواندن آن در هر حال مناسب است: 305
- 4- دعایی که شیخ طوسی (ره) در مصباح المتهجّد نقل کرده و فرموده: 305
- جدیدترین استفتائات حج و عمره 307
- اشاره 307
- «سؤال 3» کسی که قبلًا حج تمتع انجام داده است 308
- «سؤال 1» پدر اینجانب چند سال پیش از دنیا رفت. 308
- «سؤال 2» آیا در حج و عمرۀ مستحبی می شود چنین نیّت کرد: « 308
- نیّت حج و عمره 308
- استطاعت 309
- «سؤال 7» شخصی چهار پسر دارد و برای همۀ آنها زن گرفته است 309
- «سؤال 4» کسانی که می توانند آزاد به حج بروند، 309
- «سؤال 5» شخصی اسمش پس از چند سال برای حج درآمده ولی فعلًا فقیر است، 309
- «سؤال 6» آیا اصولًا فروختن فیش حجِ واجب 309
- «سؤال 10» شخصی که دارایی او قریب هفتصد و پنجاه هزار تومان 310
- «سؤال 8» پدری که بعد از ثبت نام برای حج فوت کرده 310
- «سؤال 9» شخصی قبلًا حج بر او مستقر نشده 310
- «سؤال 14» شخصی واجد شرایط حج می باشد ولی نوه ای دارد که شرعاً و عرفاً به زن احتیاج دارد 311
- «سؤال 12» در مواردی که نهاد یا ارگانی فردی را به حج می فرستد 311
- «سؤال 11» اگر کسی در میقات مستطیع شود 311
- «سؤال 15» آیا کسی که از منافع خمس و زکات گرفته 311
- «سؤال 13» اگر کسی که خودش مستطیع است از دیگری نایب شود 311
- «سؤال 16» شخصی طبق وصیت پدر که پول به حساب سازمان حج واریز کرده است 312
- «سؤال 18» فردی از جانب شخص متوفّی که مستطیع بوده ثبت نام می کند 312
- «سؤال 17» شخصی بجز برای قربانی استطاعت حج را داراست، 312
- «سؤال 20» افرادی که از قبل مستطیع بوده اند ولی تاکنون به حج نرفته اند و اکنون جهت انجام اعمال حج به تنهایی قادر به انجام 313
- «سؤال 19» خانمی هستم که خود و شوهرم هر دو شاغل می باشیم، 313
- «سؤال 21» نظر به اینکه می گویند زن وقتی که به نکاح شوهرش در آمد 313
- «سؤال 23» برخی از خانمها از دارایی خود مقداری به فرزندان خود هبه می کنند، 314
- «سؤال 24» اینجانب مادری هستم که دارای فرزندی می باشم که از لحاظ عقلی نقصان ولی هوش خوبی دارد. 314
- «سؤال 22» اگر زنی نفقه خور کسی نباشد 314
- «سؤال 25» خانمی مقداری پول به ایشان به ارث رسیده است که اگر آن را مصرف نکند استطاعت مالی برای سفر حج پیدا می کند؛ 315
- «سؤال 26» خانمی در سال جاری دارای استطاعت مالی شده اما فرزند شیرخواری دارد 315
- «سؤال 28» شخصی هنگام ثبت نام حج، دیگری را برای حج نایب قرار می دهد 316
- «سؤال 30» کسانی که قرائت آنان صحیح نیست آیا می توانند در حج و عمرۀ واجب یا مستحب نیابت کنند یا نه؟ 316
- نیابت 316
- «سؤال 27» پدری که دیۀ قتل فرزندش را گرفته، 316
- «سؤال 29» افرادی که قرائت نمازشان درست نیست 316
- «سؤال 31» شخصی واجد شرایط نیابت نبوده و در میقات نیابتاً محرم شده ولی بعد از ورود به مکه 317
- «سؤال 33» کسی که در سعی یا طواف عمرۀ تمتع یا عمرۀ مفرده نیاز به نایب پیدا کرده است، 317
- «سؤال 34» افرادی با اینکه قرائتشان درست نیست 317
- «سؤال 32» اگر بین دو عمره کمتر از یک ماه فاصله شود 317
- «سؤال 37» کسی را که روز عید قربان قبل از حلق دستگیر کرده اند 318
- «سؤال 35» آیا شخص زنده در موردی که می تواند نایب بگیرد 318
- «سؤال 36» آیا عمرۀ مفرده یا طواف مستحبی را می توان به نیابت چند نفر انجام داد؟ 318
- «سؤال 40» بعضی خدمۀ کاروانها که به نیابت به حج آمده اند ناچارند نیمۀ شب از مشعر برای انجام کارهای لازم به منیٰ بروند؛ 319
- «سؤال 38» افرادی که هر سال به حج می روند 319
- «سؤال 39» اگر کسی که نیابت از دیگری گرفته و به حج آمده از بعضی اعمال معذور باشد، 319
- «سؤال 43» شخص مستطیعی پیش از آنکه اسمش درآید فوت کرده 320
- «سؤال 44» شخص اجیرِ حج بلدی از قم شده 320
- «سؤال 41» نایبی در احرام عمرۀ تمتع بعد از اینکه وارد مکه شد شک می کند 320
- «سؤال 42» کسی که برای خودش سالها پیش حج بجا آورده 320
- «سؤال 46» آیا شرط ایمانِ نایب که در نیابت در ذبح شرط است 321
- «سؤال 48» شخصی پس از آنکه به مدینه مشرّف شده جنون پیدا کرده است؛ 321
- «سؤال 45» نایب چند ماه قبل از حج به بلد منوب عنه می رود و به عنوان نیابت حج حرکت می کند 321
- «سؤال 47» شخصی تمام اختیارات اموال پدرش را دارد و چون پدر نمی تواند خودش حج را بجا آورد، 321
- «سؤال 49» شخصی که به عنوان نیابت در مسجد شجره محرم شده 322
- «سؤال 51» کسی که یک بار به عنوان خدمه حج بجا آورده 322
- «سؤال 50» هر گاه کسی به طوری مریض شود که پس از احرام عمره قادر به انجام اعمال نباشد، 322
- «سؤال 52» کسانی که مجاز هستند در شب عید قربان بعد از درک اضطراری مشعر به منیٰ بروند، 323
- «سؤال 53» کسی که نایب بوده و عمرۀ تمتع را انجام داده 323
- «سؤال 56» اگر هنگام نیابت، نایب و منوب عنه بدانند که نایب جزو معذورین است 323
- «سؤال 54» شخصی برای حج از میّتی نیابت کرده 323
- «سؤال 55» نایبی که در وقت نایب شدن از معذورین نبوده 323
- «سؤال 58» پدری وصیت می کند که پسر بزرگتر به نیابت از او حج بجا آورد 324
- «سؤال 57» کسی که نماز او صحیح نیست و برای حج به نیابت آمده و محرم شده است، 324
- «سؤال 60» وظیفۀ کسی که قدرت بر شنوایی و تکلم صحیح نداشته 324
- «سؤال 59» آیا جایز است در طواف عمرۀ تمتع یا طواف حج، 324
- «سؤال 62» اگر پدر وصیت کند که فرزند ارشد برای او حج تمتع بجا آورد 325
- «سؤال 63» نایبی به حج رفته و پس از محرم شدن و یا بعد از ورود به حرم در اثر تصادف و امثال آن به جراحت یا اغماء مبتلا شده است، 325
- «سؤال 61» نایبی در حج تمتع، عمرۀ تمتع را به نیابت از منوب عنه انجام داده 325
- «سؤال 66» شخصی به تصور این که عمرۀ مفرده طواف نساء ندارد هر شب به نیابت از اموات و یا سفارش کنندگان از تنعیم محرم می شده 326
- «سؤال 65» اگر نایب طواف نساء را بجا نیاورد 326
- «سؤال 64» آیا یک نفر می تواند از جانب دو نفر عمرۀ مفرده بجا آورد؟ 326
- «سؤال 68» شخصی در ایران نیابت حج از دیگری را قبول کرده است. ا 327
- «سؤال 67» در ایام حج زنان و افرادی که وظیفۀ آنان وقوف اضطراری است 327
- «سؤال 69» اینجانب قصد دارم به جای مرحوم پدرم به سفر عمره مشرف شوم؛ 327
- «سؤال 71» احرام از أدنی الحل که میقات عمرۀ مفرده است آیا باید از اولین نقطۀ حلّ 328
- «سؤال 72» کسی که از طریق عراق به مکه می رود 328
- «سؤال 70» در طائف سه میقات وجود دارد و ما احتیاط می کنیم و در هر سه محل احرام را تجدید می نماییم. 328
- میقات 328
- «سؤال 74» در حجهالوداع تعداد 70 یا 114 هزار نفر همراه رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم محرم شدند. 329
- «سؤال 73» احرام از محاذات میقات در فضا را کافی می دانید 329
- «سؤال 75» زمانی که هواپیما قصد فرود در فرودگاه جده دارد 330
- «سؤال 76» جنابعالی در جوابیۀ قبلی مرقوم داشته اید: 332
- احرام 333
- «سؤال 79» اگر فردی هنگام احرام عاقل بوده و سپس به علت گرمی هوا دیوانه شود وظیفۀ همراهان او چیست؟ 333
- «سؤال 77» ایرانیان مقیم جدّه مانند اعضای سفارت و کارکنان هواپیمایی هر ماه عمره بجا می آورند؛ 333
- «سؤال 78» نظر به اینکه مسجد شجره را بزرگ کرده اند، 333
- «سؤال 80» اگر شخصی عالم به غصبیت لباس احرام بوده 334
- «سؤال 82» در مناسک مرقوم فرموده اید که: «اگر احرام برای حج از مکۀ قدیم میسور نباشد از جاهای دیگر جایز است.» 334
- «سؤال 83» قسمت مسقّفی که در منیٰ زده شده است در اصل به عنوان «طریق المشاه» می باشد 334
- «سؤال 81» در صورتی که عالم به غصبیت لباس احرام نبوده 334
- «سؤال 87» شخصی در حرم برای حج إفراد محرم شده 335
- «سؤال 84» بعد از اتمام حج تمتع اگر شخص از مکه خارج شود 335
- «سؤال 86» شخصی با احرام عمرۀ تمتع وارد مکه شده 335
- «سؤال 85» هر گاه جنب یا حائض از روی عمد و عصیان وارد مسجد شجره شود 335
- «سؤال 88» اخیراً تونلهایی از اطراف مسجدالحرام به محله های مختلف مکۀ مکرّمه که محل سکونت حجاج می باشد 335
- «سؤال 89» کسی که بعد از عمرۀ تمتع دیوانه شده 336
- «سؤال 90» دختری در کودکی یا اوایل بلوغ جنب شده و تاکنون ازدواج نکرده است 336
- «سؤال 91» آیا زنهای حائض می توانند در مسجد شجره از یک در وارد شوند 336
- «سؤال 92» شخصی مقلد مجتهدی است که می گوید احرام حج تمتع باید از مکۀ قدیم باشد 336
- «سؤال 95» آیا وقف به حرکت و وصل به سکون در تلبیه جایز است؟ 337
- «سؤال 94» کسی با احرام عمرۀ تمتع وارد مکۀ معظّمه گردید 337
- «سؤال 96» شخصی بعد از خروج از مسجد شجره و قبل از عبور از بیدا، 337
- «سؤال 93» شخصی برای امور عادی خود قصد ورود به حرم را دارد 337
- «سؤال 97» آیا در پوشیدن لباس احرام که به عنوان رداء استفاده می شود کیفیت خاصی معتبر است، 338
- «سؤال 98» اشخاصی مثل روحانی کاروان که زائرین را برای محرم شدن به مسجد شجره برده اند، 338
- «سؤال 102» با توجه به مسألۀ 125 و 127 مناسک، کاروانهایی که برای عمرۀ مفرده به مکه مشرف می شوند 339
- «سؤال 101» معمولًا حجاج وقتی محرم شده و تازه وارد مکه می شوند باید جهت تحویل گرفتن وسایل و اتاق به داخل هتل رفته 339
- «سؤال 99» اینجانب یکی از جانبازان جنگ هستم که پای چپم تا نمی شود 339
- «سؤال 100» اخیراً در ایام تشریق پزشکان استفاده از ماسک را 339
- «سؤال 105» به کار بستن فتق بند 340
- «سؤال 103» چون اینجانب به عنوان خدمۀ کاروان برای حج مشرف شده ام 340
- محرمات احرام 340
- «سؤال 104» به علت عادت در حرف زدن، در هنگام حج سه بار کلمۀ «به خدا» را در حرفهایم آورده ام. 340
- «سؤال 108» برای خود یک جفت دمپایی گرفته ام که در حالت احرام آنها را بپوشم 341
- «سؤال 106» هنگام رفتن به حرم و هنگام طواف، کفشهای خود را داخل کیسه ای قرار دادم 341
- «سؤال 107» در حج بعد از حلق یا تقصیر از احرام خارج می شود ولی بوی خوش و نساء قبل از سایر اعمال بر حرمت خود باقی است. 341
- «سؤال 109» جنابعالی در مناسک فرموده اید که: محرم می تواند زیر لحاف یا پتو بخوابد 341
- «سؤال 110» حاجی در ایّامی که محرم است 341
- «سؤال 111» آیا برای جلوگیری از باز شدن لنگ لباس احرام می توان چیزی شبیه دکمه به لنگ چسباند 342
- «سؤال 112» شخصی عمرۀ مفرده انجام داده و قبل از اینکه طواف نساء بجا آورد، 342
- «سؤال 113» جنابعالی در جواب استفتائی مرقوم داشته اید: 343
- «سؤال 114» اگر شخصی از آسمان و در ارتفاع بسیار بالا از بیرون حرم وارد فضای معادل آن در حرم شده 343
- «سؤال 115» همانطور که حضرتعالی می دانید در ایام عمره، 344
- استظلال 344
- «سؤال 116» اینجانب در زمان حضرت امام (ره) از ایشان تقلید می کردم 344
- «سؤال 117» نظر به اینکه حجاج عمره بعد از پوشیدن احرام برای رفتن به مکۀ معظّمه 345
- «سؤال 118» در پاره ای از مسائل حج که فتوای حضرتعالی با مراجع دیگر متفاوت است 346
- «سؤال 120» در ایام حج از روحانی کاروان شنیدم که گفت: 346
- «سؤال 119» نظر به اینکه فتوای حضرتعالی در مورد استظلال در شب وجوب کفّاره است 346
- «سؤال 124» کسی به علت بیماری و جراحی، بول او قطره قطره در کیسه ای که می بندند می ریزد، 347
- «سؤال 122» شخصی در شوط دوم طواف شک می کند 347
- «سؤال 123» برای طواف داخل مسجدالحرام شدم ولی به علت خستگی خوابم برد 347
- طواف 347
- «سؤال 121» کسی نیّت طواف را در دل گذرانده 347
- «سؤال 127» کسی در شوط آخر محدث شده است 348
- «سؤال 129» کسی که در شوط ششم طواف، نجاستی در بدن 348
- «سؤال 125» زنی که نایب شده اگر قبل از انجام طواف حج و یا نماز آن خون ببیند و 348
- «سؤال 126» کسی که بعد از تقصیر در عمرۀ تمتع متوجه شود وضوی او باطل بوده 348
- «سؤال 128» شخصی در حال طواف اندکی خون به بینی خود می بیند 348
- «سؤال 132» اگر مقداری از موهای سر زن یا جاهای دیگر بدن او در حال طواف ظاهر باشد، 349
- «سؤال 130» اگر فردی مبتلا به مرض صرع آنی باشد 349
- «سؤال 133» اگر طواف یا سعی یا نماز طواف در عمره به جهتی باطل شده باشد 349
- «سؤال 131» آیا حجاب زن در طواف مثل حجاب او در نماز است یا فرق می کند؟ 349
- «سؤال 137» کسی به تصور اینکه طواف چهارده شوط است 350
- «سؤال 139» آیا مُحرم قبل از انجام طواف خود- چه طواف عمره یا حج و چه طواف نساء- می تواند همین طوافها را برای معذور نیابت کند یا نه؟ 350
- «سؤال 136» اگر حاجی از منیٰ برگشته و هنوز طواف واجب را بجا نیاورده است، آیا می تواند طواف مستحبی بجا آورد یا نه؟ 350
- «سؤال 140» آیا بعضی از شوطهای طواف یا سعی برای کسانی 350
- «سؤال 135» شخصی با علم به حرمت تماس با بدن زن نامحرم در حین طواف از روی شهوت با بدن زنی تماس می گیرد 350
- «سؤال 138» اینکه در بعضی موارد فرموده اید: «باید طواف و سعی را اتمام و اعاده کند» آیا ترتیب هم لازم است؟ 350
- «سؤال 134» شخصی در دور پنجم عذری برایش پیش آمده، 350
- «سؤال 144» طواف را از رکن یمانی شروع کرده به خیال حجرالأسود، 351
- «سؤال 145» کسی در شوط ششم طواف را رها کرده 351
- «سؤال 141» در حال طواف چیزهایی از قبیل ساعت، انگشتر و لباس احرام از بعضی افراد می افتد 351
- «سؤال 143» فرموده اند جایز است از روی اختیار طواف و سعی را با چرخ و تخت و بر دوش دیگری بجا آورد 351
- «سؤال 142» اگر انسان بداند که پا گذاشتن روی چیزهای فوق الذکر مورد رضایت صاحبان آنها نیست، 351
- «سؤال 146» شخصی در حال طواف از روی اشتباه به قصد طواف وارد حجر اسماعیل علیه السلام می شود 352
- «سؤال 150» شخصی در حال طواف، کعبه را بوسیده 352
- «سؤال 147» آیا می شود قبل از شوط چهارم، طواف را بدون عذر به هم زد و آن را از اول شروع کرد؟ 352
- «سؤال 149» افرادی بعد از انجام مقداری از طواف عمداً آن را رها می کنند 352
- «سؤال 148» اگر کسی یک شوط طواف را از درون حجر اسماعیل علیه السلام بجا آورده 352
- «سؤال 153» شخصی در اثنای طواف به خاطر بوسیدن و لمس بیت اللّه الحرام از مسیر خود منحرف شده 353
- «سؤال 152» اگر کسی طواف عمره را فراموش کرد و 353
- «سؤال 151» شخصی شوط اول طواف را خارج از مطاف و به قصد طواف انجام داده 353
- «سؤال 154» شخصی در اثنای طواف بر اثر فشار جمعیت چند گام به جلو رانده شده است 353
- «سؤال 158» کسی که می داند یا احتمال می دهد که مقداری از طوافش را بدون اختیار انجام می دهد 354
- «سؤال 159» مواردی که باید طواف را احتیاطاً تمام کند 354
- «سؤال 155» شخصی در شوط اول طواف بوده که نماز جماعت شروع می شود 354
- «سؤال 157» اگر کسی از روی اشتباه طواف را از رکن یمانی شروع و به همانجا ختم کرده باشد 354
- «سؤال 156» اگر کسی طواف را فراموش کند یا باطل انجام دهد، 354
- «سؤال 161» کسی که از طواف- حتی در خارج مطاف- عاجز است 355
- «سؤال 163» شخصی در عمرۀ تمتع پس از اتمام طواف به دلیل 355
- «سؤال 162» اشخاصی که قادر به طواف نیستند آیا باید نایب بگیرند یا با تخت روان طواف داده شوند؟ 355
- «سؤال 160» شخصی در عمرۀ تمتع بعد از تقصیر می فهمد طواف وسعی او باطل بوده 355
- «سؤال 164» شخصی طواف خود را به هم می زند 356
- «سؤال 166» بعد از پایان هفت شوط چند قدمی را به قصد جزئیت پیموده است، 356
- «سؤال 165» زنی با شوهرش که یک دور طواف را انجام داده بوده نیّت طواف کرده 356
- «سؤال 167» شخصی بیش از چهار شوط از طواف انجام نداده 356
- «سؤال 169» کسی که وظیفه اش اتمام و اعادۀ طواف است، 357
- «سؤال 168» کسی نتوانسته است بیش از دو شوط از طواف خود را انجام دهد 357
- «سؤال 171» در اثر ناچاری برای نظافت مسجدالحرام عده ای را از مطاف خارج کردند 357
- «سؤال 170» کسی در اثنای طواف آن را قطع کرده 357
- «سؤال 174» شخصی بعد از اتمام طواف سهواً یک شوط زیاد کرده است 358
- «سؤال 172» اگر کسی در اثنای سعی متوجه شود که طواف او بیش از هفت شوط بوده 358
- «سؤال 175» شخصی چند متر از یک شوط را خراب کرده است 358
- «سؤال 173» شخصی طواف خود را انجام داده و بعداً دو شوط به قصد رجاء برای جبران نقص احتمالی بجا آورده است، 358
- «سؤال 178» آیا مبادرت به طواف و نماز آن برای معذورین از طهارت مائیه، بلکه مطلق ذوی الاعذار جایز است؟ 359
- «سؤال 176» شخصی شوط اول طواف را در حالی که ناقص بوده رها می کند 359
- «سؤال 177» شخصی به جهت عذری طواف را قطع کرد و موالات به هم خورد؛ 359
- «سؤال 179» فردی که دارای قند خون بالایی است و در هنگام طواف نیازمند به تجدید وضو 359
- «سؤال 180» اگر طواف عمرۀ تمتع یا طواف حج را جهلًا ترک کرده 360
- «سؤال 181» در منیٰ روز دوازدهم ذیحجّه غسل کرده به قصد انجام اعمال مکّه 360
- «سؤال 183» منظور از لزوم رعایت موالات عرفی در هنگام طواف چیست؟ 361
- «سؤال 182» آیا انسان می تواند قبل از انجام طواف نساء عمرۀ مفرده، دوباره برای عمرۀ مفرده دیگر محرم شود 361
- «سؤال 185» شخصی در طواف واجب در محدودۀ مطاف با توجه و التفات طواف را در محدوده شروع کرده 361
- «سؤال 184» با توجه به جمعیت حاجیان در ایّام حج تمتع 361
- «سؤال 187» کسانی که از ذوی الاعذار محسوب می شوند نوعاً در ایام حج طبق نظر مقامات سعودی اجازۀ طواف در پایین را ندارند 362
- «سؤال 188» شخصی بعد از حج و انقضای ماه ذیحجّه متوجه شد طواف عمرۀ تمتع او یا طواف حج تمتع او باطل بوده است، 362
- «سؤال 189» حضرتعالی طواف پشت مقام را 362
- «سؤال 186» شخصی چند شوط طواف را به جا آورده سپس آن را رها می کند 362
- «سؤال 190» آیا برای اینکه یقین کنیم هفت دور طوافمان دقیقاً از جلوی حجرالأسود شروع می شود آیا می توانیم قبل از رسیدن به حجرالاسود به صورت زیر نیّت کنیم: 363
- «سؤال 191» اگر فردی در حال طواف شک کند که شوط ششم است یا شوط هفتم وظیفۀ او چیست؟ 363
- «سؤال 194» با عنایت به اینکه مقام ابراهیم علیه السلام در ابتدا نزدیک کعبه قرار داشت 364
- «سؤال 193» با توجه به ازدحام جمعیت و اختلاط بین زنها و مردها در ایام حج 364
- «سؤال 192» طواف و نماز طواف را با بدن نجس یا لباس نجس جهلًا و یا نسیاناً بجا آورده، 364
- «سؤال 195» اگر در اثنای طواف در صحت شوط سابق یا صحت جزئی از شوطی که مشغول است و محل آن گذشته است شک کند 365
- «سؤال 196» کسی در وقت طواف شک در شوطها پیدا کرد و بعد گمانش به یک طرف رسید 365
- «سؤال 197» اگر در حال طواف یا سعی و یا در نماز شک کند که شوط چندم و یا رکعت چندم است 365
- شک در طواف 365
- «سؤال 199» در موقعی که شخص طواف کرده و در اثر زیادی جمعیت نتوانسته است نزدیک مقام نماز بخواند 366
- «سؤال 198» در مواردی که شخص در عدد شوطها شک می کند 366
- «سؤال 201» اگر کسی نماز طواف را در غیر مقام ابراهیم علیه السلام بخواند 366
- نماز طواف 366
- «سؤال 200» احیاناً انسان می داند که اگر نماز طواف را شروع کند طواف کننده ها می آیند و او را حرکت می دهند 366
- «سؤال 203» آیا «صلاه معاده» «1» در نماز طواف واجب مشروع است یا خیر؟ 367
- «سؤال 204» کسی که هر چه کوشش می کند موارد غیر صحیح قرائت خود را تصحیح نماید، نمی تواند 367
- «سؤال 202» آیا جایز است که نماز طواف واجب را احتیاطاً به نماز یومیه و یا به نماز طواف مستجبِ امام اقتدا کرد 367
- «سؤال 205» کسانی که قرائتشان درست نیست و می خواهند نماز طوافشان را به جماعت بخوانند، 367
- «سؤال 208» آیا طواف در عمرۀ مفردۀ استحبابی حکم طواف واجب را دارد 368
- «سؤال 209» بعضی از مراجع فرموده اند فاصله بین نماز طواف و طواف موجب بطلان طواف می شود، 368
- «سؤال 207» اگر کسی مطمئن باشد قرائت یا سایر اذکار نمازش درست است 368
- «سؤال 210» پس از تصحیح حمد و سوره آیا اعادۀ نماز طواف 368
- «سؤال 206» افرادی که قرائت صحیح نداشته و نماز طواف را به غلط خوانده اند 368
- «سؤال 211» کسی که نماز خود را غلط می خواند و وقت تصحیح آن را ندارد 369
- «سؤال 213» اگر کسی نماز طواف واجب را طوری بخواند که پشت مقام حضرت ابراهیم علیه السلام باشد 369
- «سؤال 212» شک در سجده های نماز و نمازهای طواف و همچنین ظن در آنها چه حکمی دارد؟ 369
- «سؤال 216» سکوهای مشترک بین مسجدالحرام و محل سعی برای زنهای حائض چه حکمی دارد؟ 370
- سعی بین صفا و مروه 370
- «سؤال 215» کسی که به علت ندانستن مسأله، سعی صفا و مروه را در عمرۀ تمتع بجا نیاورده 370
- «سؤال 214» در سعی صفا و مروه آیا لازم است سعی بین سنگهای مشخص کوه انجام گیرد؟ 370
- «سؤال 221» شخصی در حال سعی در عدد شوطها شک می کند 371
- «سؤال 217» شخصی شوط سوم سعی را به هم زده و با فاصلۀ اندکی هفت شوط دیگر بجا آورده و تقصیر نموده است، 371
- «سؤال 219» اگر از مروه شروع و به صفا ختم کرده و بعد فهمیده است وظیفۀ او چیست؟ 371
- «سؤال 218» گاهی انسان در اثر ازدحام جهت رفتن برای سعی ناچار است از مسجدالحرام عبور کند، 371
- «سؤال 220» اگر کسی یقین کند که هفت شوط سعی بین صفا و مروه را تمام کرده است ولی بعد از تقصیر متوجه شود که پنج شوط بوده، 371
- «سؤال 224» کسی که می تواند خودش سعی را انجام دهد، آیا می تواند سوار صندلی چرخدار شود 372
- «سؤال 222» اگر هروله را در محل خود فراموش کند 372
- «سؤال 223» اگر بعد از گذشتن ماه ذی الحجّه بفهمد که سعی او در عمرۀ تمتع یا حج تمتع باطل بوده تکلیف چیست؟ 372
- «سؤال 225» در سعی آیا موالات در همۀ اشواط شرط است 372
- «سؤال 228» در مورد فوق آیا در طواف هم می توان چنین کرد؟ 373
- «سؤال 227» حضرتعالی در پاسخ به استفتایی فرموده اید: «کسی که می تواند خودش سعی را انجام دهد 373
- «سؤال 229» در مورد عدم توان طواف یا سعی با صرف خوف ضرر و یا احتمال ناتوانی در انجام آن کافی است و یا اطمینان به ناتوانی باید باشد؟ 373
- «سؤال 226» در صورتی که در ایام شلوغ به ویلچریها اجازۀ سعی در طبقۀ همکف داده نشود وظیفه چیست؟ 373
- «سؤال 232» شخصی وقوف اختیاری عرفات را درک کرده و قبل از رفتن به مشعر بیهوش شده است؛ 374
- وقوف به عرفات و مشعر 374
- «سؤال 230» برخی زائران توان شروع طواف یا سعی را دارند 374
- «سؤال 231» اگر موقف دو روز اختلاف داشته باشد وظیفه چیست؟ 374
- «سؤال 233» عده ای در شب دهم ذیحجّه در مکانی که به آنها گفته بودند مشعر است اطمینان نمودند و نیّت وقوف کردند، 374
- «سؤال 237» حاجی بعد از وقوف به عرفات سکتۀ مغزی کرده 375
- «سؤال 234» شخصی وقوف عرفات و مقداری از وقوف شبانۀ مشعر را درک کرده 375
- «سؤال 235» آیا درک اضطراری مشعر برای معذورین و زنان با صدق مسمّای وقوف کافی است؟ 375
- «سؤال 236» در شب عید قربان گاهی در اثر ترافیکِ وسایل نقلیه، رسیدن به سرزمین مقدس مشعرالحرام با تأخیر صورت می گیرد؛ 375
- «سؤال 238» اگر حاجی- پس از درک وقوف عرفات- در مشعرالحرام صاحب عذر (مانند خوف دستگیری و ...) شود 376
- «سؤال 240» کسانی که به عنوان راهنما همراه معذورین در شب جهت رمی جمره می روند، 377
- رمی جمرات 377
- اعمال منیٰ 377
- «سؤال 239» لزوم ترتیب در اعمال سه گانۀ منیٰ مجرد وجوب تکلیفی است یا وضعاً هم لازم است؟ 377
- «سؤال 241» آیا جایز است زنانی که می توانند در روز رمی کنند 377
- «سؤال 244» کسی که می خواهد به نیابت دیگری رمی جمرات کند 378
- «سؤال 242» کسی که معذور است و باید خودش در شب رمی کند، 378
- «سؤال 243» زنهایی که از وقوف اختیاری مشعر عاجز می باشند 378
- «سؤال 245» کسی که نمی تواند در روز عید رمی کند 378
- «سؤال 247» زنی که احتمال بدهد رمی باعث قاعدگی او می شود 379
- «سؤال 246» سنگریزه هایی در مشعر موجود است و معلوم است از خارج از مشعر آورده اند 379
- «سؤال 249» اگر بعد از انداختن سنگ به هر سه جمره یقین کند 379
- «سؤال 250» اگر شخصی قبل از رمی به حال بیهوشی و اغماء درآید بعضی فرموده اند: 379
- «سؤال 248» اگر کسی می داند یک روز رمی را ترک کرده است ولی نمی داند که روز دهم بوده یا یازدهم و یا دوازدهم، 379
- «سؤال 252» اطراف بعضی از کوههای مکه که داخل حرم است 380
- «سؤال 253» آیا رمی در طبقات بالا هم صحیح است؟ 380
- «سؤال 251» همان گونه که مستحضرید جمرات سه گانه را بازسازی و توسعه داده اند 380
- «سؤال 254» کسانی که به عنوان راهنما و مراقب همراه معذورین شب دهم پس از وقوف اضطراری به منیٰ می روند 380
- «سؤال 256» اگر روز عید قربان رمی جمره قبل از قربانی واقع شود 381
- «سؤال 257» اگر کسی به انسان نیابت دهد که برای او قربانی کند 381
- «سؤال 258» اگر در اثر ندانستن مسأله یا عدم اطلاع از غروب آفتاب قربانی را در شب انجام دهد 381
- قربانی 381
- «سؤال 255» در شب دهم ذیحجّه مراقبینی که همراه معذورین پس از وقوف اضطراری مشعر، به منیٰ می روند 381
- «سؤال 260» اگر ذبح در منیٰ تا اواخر ذیحجّه برای کسی ممکن باشد، 382
- «سؤال 261» اگر قربانی در منیٰ و در ایام تشریق ممکن نباشد 382
- «سؤال 262» در صورتی که ذبح در منیٰ میسور نباشد، 382
- «سؤال 259» اگر کسی به فردی نیابت دهد که برای او قربانی کند، 382
- «سؤال 263» با توجه به اینکه قربانی در زمان ما در منیٰ نوعاً ممکن نیست، 383
- «سؤال 265» آیا ذبح در شب یازدهم برای کسی که نتوانسته در روز عید، قربانی کند جایز است؟ 383
- «سؤال 264» اینجانب در موقع رمی جمرات در اثر ازدحام جمعیت از کاروان خود جدا شده و گم شدم. 383
- «سؤال 268» در مناسک مرقوم فرموده اید: اعمال روز عید (رمی جمرۀ عقبه، ذبح قربانی، حلق و یا تقصیر) باید به ترتیب انجام شود. 384
- «سؤال 267» با توجه به مسألۀ تقسیم قربانی به سه قسمت 384
- «سؤال 266» آیا محرم می تواند قبل از رمی جمرۀ عقبه و قربانی برای خود، 384
- «سؤال 271» کسانی که طواف و سعی را بر وقوفین مقدم می دارند 385
- حلق و تقصیر 385
- «سؤال 270» شخصی در عمرۀ تمتع به جای تقصیر از روی جهل یک مو از بدن خود کنده و اکنون متوجه شده است، 385
- «سؤال 269» اگر کسی در اثر ندانستن مسأله پس از قربانی از احرام خارج شود 385
- «سؤال 276» بین عمرۀ تمتع و حج که جایز نیست سر بتراشد، 386
- «سؤال 275» آیا بین عمرۀ تمتع و حج تمتع، ماشین کردن سر جایز است؟ 386
- «سؤال 273» اگر کسی در عمرۀ تمتع از روی جهل تقصیر را ترک کند 386
- «سؤال 272» اگر کسی در اثنای سعی تقصیر نماید وظیفه اش چیست؟ 386
- «سؤال 274» اگر کسی تقصیر را در عمرۀ مفرده عمداً یا از روی جهل یا فراموشی ترک کند 386
- «سؤال 277» شخصی طواف عمره را بجا آورده و بدون نماز و سعی تقصیر کرده است، 386
- «سؤال 281» تقصیر و حلق در حج باید در روز باشد؛ 387
- «سؤال 278» آیا کسی که تقصیر او محکوم به باطل بودن است 387
- «سؤال 282» شخصی که قبل از انجام عمرۀ مفرده سر و صورت خود را تیغ زده است 387
- «سؤال 280» اگر کسی تقصیر عمرۀ مفرده را فراموش کرده 387
- «سؤال 279» کسی که در عمرۀ تمتع بعد از سعی تقصیر کرده و بعد شک می کند که تقصیرش صحیح بوده یا نه، 387
- «سؤال 283» اشخاصی مثل روحانی کاروان که زائرین را برای اعمال طواف و نماز و سعی و ... می برند 387
- «سؤال 286» اینجانب در روز دوازدهم ذیحجّه با علم به این که ظهر شده 388
- بیتوته در منیٰ 388
- «سؤال 284» مرد صروره بنابر احتیاط واجب باید سر خود رادر صحرای منیٰ بتراشد؛ 388
- «سؤال 285» امسال عده ای از حاجیان در روز دوازدهم بعد از ظهر به قصد کوچ و سفر، از منیٰ خارج شدند 388
- «سؤال 287» یکی از علمای معاصر در مناسک خود نوشته است: 388
- «سؤال 288» مقدار شب برای کسی که در مکه به جای بیتوته در منیٰ به عبادت مشغول می شود چقدر است؟ 389
- احکام بین عمره و حج 390
- «سؤال 290» گفته شده کسی که عمرۀ تمتع بجا می آورد نباید از مکه خارج شود. 390
- «سؤال 289» آیا قرائت قرآن یا دعا یا نگاه کردن به کعبه و یا نماز خواندن در مسجدالحرام جزو عباداتی محسوب می شود 390
- «سؤال 291» حاجّ متمتع پس از فارغ شدن از عمرۀ تمتّع بدون احرام حج از مکّه خارج شده 390
- «سؤال 295» کسی که وظیفۀ او عمرۀ تمتع است و ندانسته به نیّت عمرۀ مفرده مُحرم شده است تکلیف او چیست؟ 391
- عمرۀ مفرده 391
- «سؤال 294» تأخیر عمرۀ مفرده در حج إفراد تا چه وقتی بدون عذر جایز است؟ 391
- «سؤال 293» انجام عمرۀ مفرده در ماههای حج پیش از عمرۀ تمتع جایز است یا خیر؟ 391
- «سؤال 296» شخصی در اثنای عمرۀ مفرده و در شوط پنجم سعی مریض شده 391
- «سؤال 292» بعد از اتمام عمرۀ تمتع و قبل از شروع اعمال حج تمتع به وسیلۀ ماشین اصلاح، 391
- مسائل اختصاصی بانوان در حج و عمره 392
- «سؤال 298» اگر خانمی با فروش طلای خود که در شأن او بوده است اقدام به ثبت نام برای حج نماید 392
- «سؤال 299» اگر شوهر در اوایل ازدواج برای همسرش مقداری طلا و جواهرات بخرد 392
- «سؤال 297» شخصی چند عمرۀ مفرده بجا آورده و برای هیچ کدام طواف نساء نکرده، 392
- «سؤال 300» آیا زنی که به نیابت از مردی محرم به احرام حج شد می تواند 393
- «سؤال 301» آیا پوشیدن مقنعه در حال احرام اشکال دارد؟ 393
- «سؤال 302» در چه صورتی در حال احرام، زن اجازه دارد صورت خود را بپوشاند؟ 393
- «سؤال 303» آیا در وجوب کوچ کردن بعد از ظهر روز دوازدهم، زنها هم حکم مردان را دارند یا نه؟ 393
- «سؤال 307» اگر خانمی در حج برای جلوگیری از عادت ماهیانه قرص بخورد 394
- «سؤال 304» در مناسک فرموده اید: زنی که بترسد در برگشتن از منیٰ حائض یا نفساء شود 394
- «سؤال 306» خانمی بعد از انجام اعمال روز دهم به دلیل حیض و ضیق وقت، طواف حج و طواف نساء خود را به نایب واگذار کرد 394
- «سؤال 305» زنی که حائض بوده ولی نمی دانسته و اعمال عمره را بکلی بجا آورده است 394
- «سؤال 308» آیا حائض و جنب می توانند از مقدار توسعه یافتۀ مسجدالحرام و مسجد النّبی صلی الله علیه و آله و سلم عبور کنند؟ 395
- «سؤال 309» زنها در بعضی موارد باید بین تروک حائض و افعال مستحاضه جمع کنند. 395
- «سؤال 310» زنی به قصد عمرۀ مفرده همراه کاروان وارد مدینۀ منوره می شود، 395
- «سؤال 311» زن با احرام عمرۀ مفرده وارد مکه شد 395
- «سؤال 313» زنی روز هشتم ذیحجّه خون می بیند و خیال می کند حیض است، 396
- «سؤال 314» زنی که عادت ماهانه اش مثلًا شش روز بوده است 396
- «سؤال 312» اگر زنی به نیّت عمرۀ مفرده محرم شود 396
- «سؤال 316» زن مستحاضه که باید برای هر نماز و طواف غسل کند، 397
- «سؤال 317» زنی که حیض نمی شود 397
- «سؤال 318» زنهایی که برای جلوگیری از قاعدگی از قرص استفاده می کنند 397
- «سؤال 315» زن مستحاضه که باید غسل کند و وضو بگیرد 397
- «سؤال 322» زن مستحاضه ای بعد از غسل و وضو مشغول طواف می شود و در اثنای طواف لک می بیند؛ وظیفۀ او چیست؟ 398
- «سؤال 321» زنی در حال طواف مستحاضۀ قلیله می شود؛ وظیفۀ او چیست؟ 398
- «سؤال 320» زنی بعد از وقوفین حیض می شود 398
- «سؤال 319» خانمها با خوردن قرص یا استعمال آمپول جلوی خون جاری را می گیرند و قطع می کنند 398
- «سؤال 326» زنی که مسأله نمی دانسته بعد از پاک شدن از حیض خیال می کرده جنب است 399
- «سؤال 325» بعضی از زنان به جهت خوردن قرص، نظم عادت ماهانه شان به هم می خورد 399
- «سؤال 323» زنی به تصور اینکه پاک شده است طواف انجام می دهد 399
- «سؤال 324» اگر صاحب عادت وقتیه و عددیه که عددش مثلًا هفت روز است، 399
- «سؤال 327» زنی عمرۀ تمتع را انجام داده و بعد متوجه شده که طواف او باطل بوده است، 400
- «سؤال 328» زنی که عادت وقتیه و عددیه داشته و مثلًا روز هفتم ماه پاک می شده 400
- عدول در حج و عمره 400
- «سؤال 329» کسی که برای حج مستحب وارد مکه شده اگر ببیند وقت تنگ است، 400
- «سؤال 330» اگر بعد از نیّت عمره و احرام مجدداً برای عمرۀ دیگر محرم شود- 401
- «سؤال 331» شخصی در میقات برای خودش مُحرم می شود و تلبیه می گوید، 401
- «سؤال 334» بعضی از فقهای عظام فرموده اند: کسی که عمرۀ مفردۀ مستحبی در ماههای حج انجام دهد 401
- «سؤال 333» کسی که حج إفراد بر او واجب و متعیّن است 401
- «سؤال 332» کسی که به احرام عمرۀ مفرده وارد مکه می شود، 401
- «سؤال 336» آیا در کفارۀ حج ذابح هم در زمان ذبح باید قصد کفاره کند؟ 402
- «سؤال 335» شخص محجوری علاوه بر صدمه دیدن خود، 402
- کفارات 402
- «سؤال 339» در یک مکان مذهبی، گوسفندهایی را که حاجیان به عنوان کفارۀ حج بر عهده دارند، 403
- «سؤال 338» اینجانب در احرام عمرۀ تمتع مجبور به استفاده از ماشین سر پوشیده شدم. 403
- «سؤال 337» در کفارۀ حج که ذبح لازم است به هر فقیر تا چه مقدار می توان گوشت قربانی را داد 403
- «سؤال 340» کفاره ای که در اعمال حج واجب می شود آیا پوست و کلۀ آن گوسفند را می شود جهت دستمزد به قصاب داد؟ 404
- «سؤال 341» کفاره ای که در اعمال حج واجب می شود آیا وقت معیّنی دارد؟ 404
- «سؤال 342» در مورد کفارۀ حج یا عمره که ذبح گوسفند لازم است 404
- «سؤال 343» در کفارۀ حج که ذبح گوسفند لازم است در صورتی که مقداری از گوشت جهلًا به سادات فقیر داده شده تکلیف چیست؟ 405
- «سؤال 345» مقدار کمی از گوشت کفاره را که خوردنش را اجازه فرموده اید 405
- «سؤال 347» آیا محلهای تعیین شده با تابلوهای دولت عربستان 405
- «سؤال 346» مصرف گوشت کفاره های در حال احرام چیست؟ 405
- اماکن حج 405
- «سؤال 344» در کفاره حج که ذبح گوسفند لازم است در صورتی که پس از توزیع گوشت 405
- «سؤال 350» در هنگام اقامۀ نماز جماعت در مسجدالحرام آیا رعایت اتصال صفوف لازم است؟ 406
- «سؤال 351» تکلیف حجاج بیت اللّه الحرام برای نماز در هتلهای مکه و مدینه 406
- نماز در حرمین شریفین 406
- «سؤال 349» تا چه اندازه اجازه داریم در حرمین شریفین روی فرش سجده کنیم 406
- «سؤال 352» کسی که در مکه قصد اقامت ده روزه کرده است 406
- «سؤال 348» آیا غار حرا جزو محدودۀ مکه است؟ 406
- «سؤال 355» آیا در مسافرخانه ها یا هتلهای مکه و مدینه می توان نماز جماعت برپا نمود؛ 407
- «سؤال 353» در عرفات و منیٰ و مشعر و بعد از مراجعت از اماکن مزبور 407
- «سؤال 354» کسی که قصد کرده تا پایان روز هشتم ذیحجّه در مکه بماند 407
- «سؤال 357» آیا در نماز جماعت اهل سنّت، 408
- «سؤال 359» با توجه به اینکه تقیه در این زمان به خاطر ترس از قتل و ضرب و جرح نیست 408
- «سؤال 356» با توجه به سنگفرش بودن بیشتر مسجدالحرام 408
- «سؤال 358» در نماز جماعت مسجدالحرام و مسجد النبی صلی الله علیه و آله و سلم معمولًا قنوت را در رکعت آخر 408
- «سؤال 361» در نماز جماعت با اهل سنّت که قرائت حمد و سوره را هر چند به نحو حدیث نفس واجب می دانید، 409
- «سؤال 362» هنگام همراهی با جماعت اهل سنّت و خواندن حمد و سوره، 409
- «سؤال 360» بردن حصیر به مسجدین برای سجده، 409
- «سؤال 363» اگر انسان در جماعت اهل سنّت شرکت کرد و از روی غفلت یا جهالت و یا فراموشی حمد و سوره را نخواند 409
- «سؤال 364» اینجانب وقتی به حج مشرّف می شوم ترس و وحشت مرا فرا می گیرد 410
- شک بعد از اعمال 410
- «سؤال 365» شخصی در جوانی در جلسات قرائت و تجوید شرکت می کرده 411
- «سؤال 367» خداوند به یکی از مؤمنین توفیق داده که امسال دو بار به مکه مشرّف شده 411
- مسائل متفرقه 411
- «سؤال 366» اگر بر خلاف تقیّه عمل کرد 411
- تقیّه در حج 411
- «سؤال 369» اگر دیگران از رفع عذر شخص معذور مأیوس باشند، 412
- «سؤال 368» وظیفۀ روحانیون کاروانها بیان مناسک حج است 412
- «سؤال 372» شخصی غسل مسّ میّت بر گردنش بوده 413
- «سؤال 371» فرموده اید: «اگر از طرف قاضیِ مکه حکم شد که فلان روز عید است 413
- «سؤال 370» کسی که وظیفۀ او وضوی جبیره ای و تیمم است 413
- «سؤال 373» اینجانب مدیر گروه حج می باشم و اعمال حجی که انجام می دهم مستحبی است، 413
- «سؤال 375» مریض با احرام عمرۀ تمتع یا عمرۀ مفرده وارد مکه شده ولی از انجام طواف و سعی عاجز است، 414
- «سؤال 374» آیا مقداری از سنگ صفا و مروه یا مشعر را می شود با خود آورد؟ 414
- 3- «احتیاط واجب»: 415
- 1- «ابطح»: 415
- 5- «احوط ...»: 415
- «الف» 415
- 4- «احتیاط»: 415
- فهرست اصطلاحات و اماکن 415
- 2- «استلام حجرالاسود»: 415
- 12- اصل سلامت: 416
- 8- «اعتبار» و «امر اعتباری» و «اعتباراً»: 416
- 6- «اقوی چنین است»: 416
- 10- «استنکاف»: 416
- 7- «اصل ترکه»: 416
- 11- «احراز»: 416
- 9- «ارکان کعبه»: 416
- 19- «بومادران»: 417
- 18- «بیتوته»: 417
- 14- «ادنی الحلّ»: 417
- «ت» 417
- 16- «اطلاق»: 417
- 13- «اخبار مستفیضه»: 417
- 15- «استمناء»: 417
- «ب» 417
- 20- «تصالح»: 417
- 17- «بعید نیست»: 417
- 28- «جُحْفه»: 418
- «ج» 418
- 31- «حَجَرالاسود»: 418
- 23- «تبرّعی»: 418
- 24- «تدارک»: 418
- 26- «جِعرانه»: 418
- 30- «حجامت»: 418
- 22- «تبرّع»: 418
- 27- «جبل الرّحمه»: 418
- 21- «تراضی»: 418
- «ح» 418
- 25- «تلّ سرخ»: 418
- 29- «حَجَّهُالاسلام»: 418
- 41- «خراج عراقین»: 419
- 40- «خلاف شأن»: 419
- 37- «خالی از وجه نیست»: 419
- 32- «حِجْر اسماعیل علیه السلام»: 419
- 38- «خالی از قوّت نیست»: 419
- 33- «حدیبیّه»: 419
- 35- «حنوط»: 419
- 36- «حائض»: 419
- 34- «حرم و حدّ آن»: 419
- «خ» 419
- 39- «خالی از اشکال نیست»: 419
- «ع» 420
- 42- «خطور دادن به قلب»: 420
- «ص» 420
- 44- «دِرْمَنه»: 420
- 48- «ظاهراً»: 420
- 47- «صدق وطن»: 420
- «ر» 420
- «د» 420
- 46- «رَقْطاء»: 420
- «ظ» 420
- 43- «خَزامی»: 420
- 49- «عقبۀ مَدَنیّین»: 420
- 45- «رکن یمانی»: 420
- 54- «قصد قربت مطلقه»: 421
- 58- «محل اشکال یا محل تأمّل است»: 421
- «ق» 421
- 52- «قصد انشا»: 421
- 57- «مقام ابراهیم علیه السلام»: 421
- 50- «فُسوق»: 421
- 55- «ما فی الذمّه»: 421
- «ف» 421
- 53- «قَرْن المنازل»: 421
- 56- «مطاف»: 421
- 51- «فخّ»: 421
- «م» 421
- 70- «مستجار»: 422
- 64- «مُحْرم»: 422
- 66- «مُجْزی هست»: 422
- 65- «مُحِلّ»: 422
- 68- «مدّ طعام»: 422
- 59- «مسلوس و مبطون»: 422
- 71- «مسجد شجره»: 422
- 63- «مسکین»: 422
- 67- «مزدلفه»: 422
- 69- «متمکّن»: 422
- 61- «مُحْدث»: 422
- 60- «مستقرّ»: 422
- 62- «مَأزمَین»: 422
- 77- «مستحاضه»: 423
- 74- «مسجد فضیخ»: 423
- «ی» 423
- 82- «وادی عقیق»: 423
- «ن» 423
- 73- «مسجد مباهله»: 423
- 84- «وقوف»: 423
- 75- «مسجد ردّ الشمس (مسجد فضیخ در روایات شیعه)»: 423
- 85- «یَلَمْلَم»: 423
- «و» 423
- 80- «وطن»: 423
- 83- «وادی محسِّر»: 423
- 78- «مشربۀ امّ ابراهیم»: 423
- 81- «ورس»: 423
- 79- «نُفَساء»: 423
- 72- «مسجد غدیر خم»: 423
- 76- «مسجد سلمان»: 423
جواب: استیجار با مال او جایز نیست و کفایت حج تبرّعی نیز مشکل است؛ بلکه اگر تا آخر عمرش افاقه حاصل نکند باید بعد از فوتش از ترکۀ او استیجار شود.
«سؤال 49» شخصی که به عنوان نیابت در مسجد شجره محرم شده
و به مکه آمده در مکه می فهمد که خودش مستطیع بوده، آیا باید اعمال عمره را به قصد خود بجا آورد یا به قصد نیابت؟ واگر باید به قصد خودش بجا آورد، نسبت به حج نیابتی چه وظیفه ای دارد و آیا می تواند برای آن نایب بگیرد؟
جواب: نیابت مستطیع صحیح نیست و در فرض سؤال باید به میقات برگردد و برای خودش محرم شود؛ و اگر نتواند به میقات برگردد باید از خارج حرم محرم شود و عمره و سپس حج خود را انجام دهد و پولی که برای نیابت گرفته است برگرداند.
«سؤال 50» هر گاه کسی به طوری مریض شود که پس از احرام عمره قادر به انجام اعمال نباشد،
آیا کسی که برای عمرۀ تمتع مستحبی محرم شده و عمره را انجام داده است می تواند در حج نایب او شود یا خیر؟
جواب: باید طبق احکام محصور «1» عمل کند؛ و مورد سؤال از موارد استنابه نیست.
«سؤال 51» کسی که یک بار به عنوان خدمه حج بجا آورده
و بار دیگر نیز به همین عنوان عازم حج است، آیا می تواند به نیابت از پدر یا مادر که فوت کرده اند حج نماید؟ و آیا حج از ذمّۀ آنها ساقط می شود؟
جواب: اگر قادر بر انجام اعمال اختیاری باشد مانعی ندارد و از منوب عنه کفایت می کند.
______________________________
(1)- احکام محصور در مناسک حج، مسألۀ «702» به بعد بیان شده است.