شان نزول آیات قرآن برگرفته از تفسیر نمونه صفحه 136

إِلاَّ الَّذینَ یَصِلُونَ إِلی قَوْم بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُمْ میثاقٌ أَوْ جاؤُکُمْ حَصِرَتْ صُدُورُهُمْ أَنْ یُقاتِلُوکُمْ أَوْ یُقاتِلُوا قَوْمَهُمْ وَ لَوْ شاءَ اللّهُ لَسَلَّطَهُمْ عَلَیْکُمْ فَلَقاتَلُوکُمْ فَإِنِ اعْتَزَلُوکُمْ فَلَمْ یُقاتِلُوکُمْ وَ أَلْقَوْا إِلَیْکُمُ السَّلَمَ فَما جَعَلَ اللّهُ لَکُمْ عَلَیْهِمْ سَبیلاً

مگر آنها که با هم پیمانان شما ، پیمان بسته اند ; یا آنها که به سوی شما می آیند ، و از پیکار با شما ، یا پیکار با قوم خود ناتوان شده اند ; (نه سر جنگ با شما دارند ، و نه توانائی مبارزه با قوم خود . ) و اگر خداوند بخواهد ، آنان را بر شما مسلط می کند تا با شما پیکار کنند . پس اگر از شما کناره گیری کرده و با شما پیکار ننمودند ، (بلکه) پیشنهاد صلح کردند ، خداوند به شما اجازه نمی دهد که متعرض آنان شوید .

پی نوشتها

اشاره به مسأله مهاجرت می کند با آن سازگار نیست و مناسب شأن نزولی است که در بالا ذکر کردیم . «جامع البیان» ، ج 5 ، ص263 ; «تفسیر ابن کثیر» ، ج 1 ، ص545 ; «درّ المنثور» ، ج 2 ، ص190 ; «زاد المسیر» ، ج 2 ، ص165 .

شأن نزول : پیشنهاد اصلاح را بپذیرید

از روایات مختلفی که در شأن نزول این آیه وارد شده ، و مفسران در تفاسیر گوناگون آورده اند ، چنین استفاده می شود : دو قبیله در میان قبائل عرب به نام «بنی ضمره» و «اشجع» وجود داشتند که قبیله اوّل با مسلمانان پیمان ترک تعرض بسته بودند ، و طایفه «اشجع» با «بنی ضمره» نیز هم پیمان بودند .

بعضی از مسلمانان از قدرت طایفه «بنی ضمره» و پیمان شکنی آنها بیمناک بودند ، لذا به پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله)پیشنهاد کردند : پیش از آن که آنها حمله را آغاز کنند مسلمانان به آنها حملهور شوند ، پیغمبر(صلی الله علیه وآله) فرمود :

کَلاّ فَاِنَّهُمْ أَبَرُّ الْعَرَبِ بِالْوالِدَیْنِ وَ أَوْصَلُهُمْ لِلْرَّحِمِ وَ أَوْفاهُمْ بِالْعَهْدِ :

«نه ، هرگز چنین کاری نکنید ; زیرا آنها در میان تمام طوائف عرب نسبت به پدر و مادر خود از همه نیکوکارترند ، و از همه نسبت به اقوام و بستگان مهربان تر ، و به عهد و پیمان خود از همه پایبندترند» !