شان نزول آیات قرآن برگرفته از تفسیر نمونه صفحه 142

بحث ; «بحار الانوار» ، ج 19 ، ص147 ، ج 21 ، ص11 ، ج 22 ، ص92 ، و ج 65 ، ص234 ; «تفسیر الأصفی» ، ج 1 ، ص231 ; «مستدرک» ، ج 16 ، ص79 ; «نور الثقلین» ، ج 1 ، ص535 .

شأن نزول : هجرت از سرزمین کفر

قبل از آغاز جنگ «بدر» ، سران قریش اخطار کردند : همه افراد ساکن «مکّه» که آمادگی برای شرکت در میدان جنگ دارند ، باید برای نبرد با مسلمانان حرکت کنند و هر کس مخالفت کند خانه او ویران و اموالش مصادره می شود .

به دنبال این تهدید ، عده ای از افرادی که ظاهراً اسلام آورده بودند ، ولی به خاطر علاقه شدید به خانه و زندگی و اموال خود حاضر به مهاجرت نشده بودند ، نیز با بت پرستان به سوی میدان جنگ حرکت کردند ، و در میدان در صفوف مشرکان ایستادند و از کمی نفرات مسلمانان به شک و تردید افتادند و سرانجام در این میدان کشته شدند .

آیه فوق نازل گردید و سرنوشت شوم آنها را شرح داد . (1)

وَ إِذا کُنْتَ فیهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلاهَ فَلْتَقُمْ طائِفَهٌ مِنْهُمْ مَعَکَ وَ لْیَأْخُذُوا أَسْلِحَتَهُمْ فَإِذا سَجَدُوا فَلْیَکُونُوا مِنْ وَرائِکُمْ وَ لْتَأْتِ طائِفَهٌ أُخْری لَمْ یُصَلُّوا فَلْیُصَلُّوا مَعَکَ وَ لْیَأْخُذُوا حِذْرَهُمْ وَ أَسْلِحَتَهُمْ وَدَّ الَّذینَ کَفَرُوا لَوْ تَغْفُلُونَ عَنْ أَسْلِحَتِکُمْ وَ أَمْتِعَتِکُمْ فَیَمیلُونَ عَلَیْکُمْ مَیْلَهً واحِدَهً وَ لا جُناحَ عَلَیْکُمْ إِنْ کانَ بِکُمْ أَذیً مِنْ مَطَر أَوْ کُنْتُمْ مَرْضی أَنْ تَضَعُوا أَسْلِحَتَکُمْ وَ خُذُوا حِذْرَکُمْ إِنَّ اللّهَ أَعَدَّ لِلْکافِرینَ عَذاباً مُهیناً فَإِذا قَضَیْتُمُ الصَّلاهَ فَاذْکُرُوا اللّهَ قِیاماً وَ قُعُوداً وَ

عَلی جُنُوبِکُمْ فَإِذَا اطْمَأْنَنْتُمْ فَأَقیمُوا الصَّلاهَ إِنَّ الصَّلاهَ کانَتْ عَلَی الْمُؤْمِنینَ کِتاباً مَوْقُوتاً

و هنگامی که در میان آنها باشی ، و (در میدان جنگ) برای آنها نماز برپا کنی ، باید دسته ای از آنها با تو (به نماز) برخیزند ، و سلاح هایشان را با خود برگیرند ; و هنگامی که سجده کردند (و نماز را به پایان رساندند) ، باید به پشت سر شما (به میدان نبرد) بروند ، و آن دسته دیگر که نماز نخوانده اند (و مشغول پیکار بوده اند) ، بیایند و با تو نماز بخوانند ; آنها باید وسایل دفاعی و سلاح هایشان را (در حال نماز) با خود حمل کنند ; (زیرا) کافران آرزو دارند که شما از سلاح ها و متاع های خود غافل شوید و یک باره به شما هجوم آورند . و اگر از باران ناراحتید ، و یا بیمار (و مجروح) هستید ، مانعی ندارد که سلاح های خود را بر زمین بگذارید ; ولی وسایل دفاعی (مانند زره و خُود) را با خود بردارید ! خداوند ، عذاب خوار کننده ای برای کافران فراهم ساخته است .

و هنگامی که نماز را به پایان رساندید ، خدا را یاد کنید ; ایستاده ، و نشسته ، و در حالی که به پهلو خوابیده اید ! و هر گاه آرامش یافتید (و حالت ترس زائل گشت) ، نماز را (به طور معمول) انجام دهید ، زیرا نماز ، وظیفه ثابت و معینی برای مؤمنان است !