شان نزول آیات قرآن برگرفته از تفسیر نمونه صفحه 255

و (همچنین) آن سه نفر که (از شرکت در تبوک) تخلّف جستند ، (و مسلمانان با آنان قطع رابطه نمودند ، ) تا آن حدّ که زمین با همه وسعتش بر آنها تنگ شد ; (حتی) در وجود خویش ، جائی برای خود نمی یافتند ; (و) دانستند که پناهگاهی از خدا جز به سوی او نیست ; سپس خدا رحمتش را شامل حال آنها نمود ، (و به آنان توفیق داد) تا توبه کنند ; خداوند بسیار توبه پذیر و مهربان است !

پی نوشتها

1 و 2 . «مجمع البیان» ، ذیل آیه مورد بحث ; «بحار الانوار» ، ج 22 ، ص43 .

شأن نزول : یک درس بزرگ !

مفسران گفته اند : آیه نخست در مورد غزوه «تبوک» و مشکلات طاقت فرسائی که به مسلمانان در این جنگ رسید ، نازل شده ، این مشکلات به قدری بود که ، گروهی تصمیم به بازگشت گرفتند ، اما لطف و توفیق الهی شامل حالشان شد ، و همچنان پا بر جا ماندند .

می گویند : از جمله کسانی که آیه در مورد او نازل شده : «ابو خیثمه» است ، که از یاران پیامبر(صلی الله علیه وآله)بود ، نه از منافقان ، ولی بر اثر سستی ، از حرکت به سوی میدان «تبوک» خودداری کرد .

ده روز از این واقعه گذشت . هوا گرم و سوزان بود ، روزی نزد همسران خود آمد ، در حالی که سایه بان هائی برای او مرتب و آماده ، آب خنک مهیا ، و طعام خوبی فراهم ساخته بودند .

او ناگهان در فکر

فرو رفت ، و به یاد پیشوای خود پیامبر(صلی الله علیه وآله)افتاده گفت :

رسول خدا(صلی الله علیه وآله) که هیچ گناهی ندارد ، و خداوند گذشته و آینده او را تضمین فرموده ، در میان بادهای سوزان بیابان ، اسلحه به دوش گرفته ، و رنج این سفر دشوار را بر خود تحمل کرده ، «ابو خیثمه» را ببین که در سایه خنک ، و کنار غذای آماده ، و زنان زیبا قرار گرفته است ، این انصاف نیست .